γράφει η Νικολέττα Βασιλάκου.
Στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών και δράσεων που αναλαμβάνει η ETUC (Youth Employment Research) εστιάζοντας στην καταπολέμηση της ανεργίας των νέων, στην υψηλής ποιότητας θέσεις εργασίας αλλά και στο υψηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία τηλεδιάσκεψη με την συμμετοχή όλων των μελών από 38 χώρες. Στην εν λόγω τηλεδιάσκεψη εκπροσώπησα τη χώρα μας ως υπεύθυνη Γραμματείας Εργαζομένης Νεότητας της ΓΣΕΕ.
Κατά την διάρκεια της τηλεδιάσκεψης, μέσω των εμπειριών των μελών της ETUC, αναλύθηκε η τρέχουσα κατάσταση με ανταλλαγή απόψεων πάνω στα καίρια ζητήματα που απασχολούν τους νέους. Διαμορφώθηκε ένα κείμενο πλαίσιο στο οποίο αποτυπώνονται:
- τα αποτελέσματα από τον τρόπο αντιμετώπισης της χρηματοπιστωτικής κρίσης,
- η τρέχουσα κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη και
- οι προτάσεις – μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης.
Σκοπός είναι να προτείνει τα μελλοντικά βήματα για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού συστήματος ενόψει των νέων δεδομένων που παρουσιάστηκαν λόγω της πανδημίας.
Ειδικότερα, διατυπώθηκε ότι δώδεκα χρόνια μετά την οικονομική κρίση, η κατάσταση των νέων παραμένει δύσκολη. Οι προσωρινές θέσεις εργασίας, οι επισφαλείς συμβάσεις, οι συμβάσεις που αντικαθιστούν την κανονική απασχόληση, η καταναγκαστική αυτοαπασχόληση, η πλατφόρμα εργασίας χαμηλού εισοδήματος, η έλλειψη βασικής κοινωνικής προστασίας και ακόμη και οι πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις λόγω ηλικίας, εξακολουθούν να αποτελούν τον κανόνα για εκατομμύρια νέους που προσπαθούν να ανοίξουν το δρόμο τους στην αγορά εργασίας. Για πολλούς νέους, εξακολουθεί να είναι δύσκολο η εύρεση εργασίας που να αντικατοπτρίζει επαρκώς την εκπαίδευση και τις φιλοδοξίες τους, να αμείβεται επαρκώς και να διασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας.
Η ETUC θεωρεί ότι η τρέχουσα κατάσταση και η κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας στους νέους είναι αποτέλεσμα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και μέτρων λιτότητας που θεσπίστηκαν μετά την οικονομική κρίση το 2009. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική, η προώθηση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, η απελευθέρωση των συστημάτων προστασίας της απασχόλησης, τα συστήματα κοινωνικής προστασίας και οι συλλογικοί διαπραγματευτικοί οργανισμοί προκάλεσαν την υπερβολική έλλειψη αξιοπρεπών ευκαιριών εργασίας για τους νέους. Η ETUC θα αντιταχθεί σε οποιαδήποτε τέτοιας φύσεως δράση την προσεχή περίοδο και επιμένει ότι όλα τα μέτρα ανάκαμψης, καθώς και τα προηγούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα, πρέπει να έχουν μακροπρόθεσμη προοπτική και να θέτουν ως κεντρικό στόχο την ευημερία του πολίτη.
Η Ρήτρα Εγγύησης Νέων έχει τη δυνατότητα να συμβάλει στη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και σταθερότητας για τους νέους, δημιουργώντας συνέργειες με άλλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες όπως:
- Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων.
- Ατζέντα δεξιοτήτων.
- Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία κατώτατων μισθών.
- Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Σε αυτό το σημείο η ETUC ζητά:
- Δεσμευτικό πλαίσιο ποιοτικών κριτηρίων που θα σχεδιαστεί και θα εφαρμοστεί σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους υπό το πρόγραμμα Εγγύησης Νεότητας. Η Ρήτρα Εγγύηση για τους Νέους δεν πρέπει να συμβάλλει στην κοινωνική υποβάθμιση, στην υποβάθμιση των μισθών και στην επισφάλεια των νέων.
- Να επενδυθούν οι κατάλληλοι χρηματοδοτικοί πόροι τόσο από τους εθνικούς προϋπολογισμούς όσο και από τους προϋπολογισμούς της ΕΕ για την επίτευξη πραγματικής ένταξης των ευάλωτων νέων σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας. Συγκεκριμένα, η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την απασχόληση θα πρέπει να αποτελεί ειδικό δίαυλο που θα επιτρέπει σε έναν συνασπισμό ενδιαφερόμενων φορέων (ιδίως των PESs, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των ΜΚΟ/ NGOs) να έχει τόσο παρεμβατικό ρόλο όσο και προληπτικό χαρακτήρα.
Στην τηλεδιάσκεψη επίσης, αναλύθηκε διεξοδικά η άνευ προηγουμένου κρίση που συνδέεται με το ξέσπασμα του COVID-19 και παρέλυσε την Ευρώπη, τη ζωή όλων των πολιτών, τις αλυσίδες παραγωγής και τις αγορές εργασίας. Σημειώθηκε ότι σύμφωνα με την εμπειρία, καθώς και πρόσφατα στοιχεία, οι νέοι θα είναι μία από τις ομάδες που θα πληγούν περισσότερο και τα ποσοστά της ανεργίας των νέων αναμένονται να περάσουν το κακόφημο ορόσημο το 2009.
Όσον αφορά την σχέση ανεργία νέων και COVID-19 εντοπίστηκαν πολλές ομοιότητες μεταξύ των επιπτώσεων της τρέχουσας πανδημίας και της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης που είχε πολύ ισχυρό αντίκτυπο στην ανεργία των νέων την τελευταία δεκαετία: οι οικονομίες βρίσκονται σε ύφεση, οι νέοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για να χάσουν τη δουλειά τους, μισθολογικές περικοπές και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναζητούν επειγόντως μια λύση που θα επαναφέρει την κατάσταση στα φυσιολογικά. Τονίστηκε ότι είναι υψίστης σημασίας να αναλυθούν οι πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά εργασίας όχι ως παρόμοια φαινόμενα με την χρηματοπιστωτική κρίση του 2009 αλλά ως ασύνδετα. Από την άλλη πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το τρέχον φαινόμενο έχει άμεση συνέπεια των κακών μέτρων που έχουν ληφθεί για την επίλυση της χρηματοπιστωτική κρίσης. Επισημάνθηκε ότι αυτή η πανδημία έθεσε γυμνά με τον πιο σκληρότερο τρόπο, την εξαιρετική επισφάλεια και τις αδικίες στον κόσμο της εργασίας. Αυτή η πανδημία έδειξε ξεκάθαρα ότι η Ευρώπη βασίζεται σε πολίτες και εργαζόμενους που εργάζονται πολλές ώρες, με κακές αμοιβές και συχνά σε κακές συνθήκες εργασίας. Είναι πράγματι μια σαφής ώθηση για το ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο να ανταποκριθεί στην υπόσχεση της κοινωνικής Ευρώπης και να παρέχει επαρκή προστασία και τη δυνατότητα εύρεσης σταθερότητας και αξιοπρεπούς εργασίας για όλους. Δυστυχώς όμως σήμερα οι νέοι εργαζόμενοι είναι πιο εκτεθειμένοι από τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες.
Συγκεκριμένα:
– Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις – πιο γνωστές σήμερα ως μέτρα λιτότητας – που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση έφεραν ευελιξία στην αγορά εργασίας και εξασθένιση των συστημάτων προστασίας της απασχόλησης, των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και των συλλογικών διαπραγματευτικών ιδρυμάτων. Η ίδια κατάσταση επαναλαμβάνεται / αναπαράγεται τώρα καθώς παρατηρείται ότι για τους νέους εργαζόμενους η έλλειψη εμπειρίας μπορεί να δυσκολέψει να βρουν άλλες, αξιοπρεπείς, θέσεις εργασίας.
– Η ETUC επισημαίνει ότι αυτή η κρίση θα επηρεάσει ιδιαίτερα τους νέους εργαζόμενους που απασχολούνται σε «μη τυπικές μορφές απασχόλησης», όπως η μερική απασχόληση, η προσωρινή ή one call work. Τέτοιες θέσεις εργασίας είναι συχνά χαμηλά αμειβόμενες, με ακανόνιστο ωράριο, φτωχή ασφάλεια εργασίας και μικρή ή καθόλου κοινωνική προστασία. Συχνά, μια τέτοια εργασία δεν πληροί τις προϋποθέσεις για επιδόματα ανεργίας ούτε δικαίωμα για πρόγραμμα εργασίας μικρής διάρκειας.
– Οι νέοι εργάζονται συνήθως σε τομείς και βιομηχανίες που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην πανδημία COVID-19. Το 2018, περίπου ένας στους τρεις νέους εργαζόμενους στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης απασχολούνταν στον τομέα του τουρισμού, της χονδρικής, της λιανικής, της στέγασης και των τροφίμων (ως βοηθοί καταστημάτων, σεφ, σερβιτόροι κ.λπ.), που προβλέπεται να είναι μεταξύ των επιχειρήσεων που πλήττονται περισσότερο από τον COVID-19. Αυτοί οι τομείς χαρακτηρίζονται από μεγάλη συγκέντρωση θέσεων εργασίας μερική απασχόλησης, εποχιακές επισφαλείς συμβάσεις, μεγάλο ποσοστό ξένων πολιτών που εργάζονται στον τομέα και δυστυχώς, αδήλωτη εργασία. Σε αυτό το σημείο επισημάνθηκε ότι οι νέες γυναίκες, ενδέχεται να επηρεαστούν περισσότερο επειδή αποτελούν το μισό από την ηλιακή ομάδα κάτω των 25 ετών που απασχολούνται σε αυτούς τους τομείς.
Για να αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος και για την προστασία της σημερινής και της μελλοντικής γενιάς Ευρωπαίων, η ETUC επιμένει ότι όλα τα μέτρα ανάκαμψης, πρέπει να έχουν μακροπρόθεσμη προοπτική και να θέσουν την ευημερία του πολίτη στο επίκεντρό τους. Πρέπει τα Σωματεία – συνδικάτα να παίξουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου των δίκαιων μισθών αλλά και στην διασφάλιση καλύτερων συνθηκών εργασίας.
Κατέστη σαφές ότι η Ρήτρα Εγγύησης Νέων είναι μια πολιτική που πρέπει να αντιμετωπίσει την ανεργία των νέων και όχι άλλη μια πολιτική επιδότησης εργοδότη. Επομένως, τώρα που οι οικονομίες βρίσκονται σε ύφεση δεν πρέπει να επαναληφθούν δοκιμασμένες και αποτυχημένες λύσεις του παρελθόντος.
Η ETUC ζητά την επένδυση των κατάλληλων χρηματοοικονομικών πόρων τόσο από τους εθνικούς όσο και από τους προϋπολογισμούς της ΕΕ για την επίτευξη ουσιαστικής ένταξης ευάλωτων νέων σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας. Επίσης, ζητά τριμερή διάλογο για το σχεδιασμό και την εφαρμογή νέων κριτηρίων για την ανακατανομή των προϋπολογισμών της ΕΕ που προορίζονται για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων. Εξακολουθεί να τάσσεται υπέρ της εφαρμογής του φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ο οποίος θα μπορούσε να είναι τόσο χαμηλός όσο 0,1% σε κάθε συναλλαγή με μετοχή, ομόλογο ή παράγωγο, γεγονός που θα καθιστούσε τις μικρές συναλλαγές και τις συναλλαγές υψηλής ταχύτητας λιγότερο ελκυστικές, επηρεάζοντας κυρίως τις συναλλαγές υψηλής συχνότητας.
Στο τέλος της τηλεδιάσκεψης καθορίστηκαν τα κριτήρια που πρέπει πληρούνται από κάθε εργοδότη που θα λαμβάνει επιδότηση απασχόλησης για τη δημιουργία ποιοτικής εργασίας, τα κριτήρια πρακτικής άσκησης αλλά και τα κριτήρια ποιοτικής εκπαίδευσης.
Συγκεκριμένα:
- Τα κριτήρια επιδότησης απασχόλησης είναι:
- Συμμόρφωση με τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις.
- Τήρηση φορολογικών κανονισμών.
- Τήρηση του περιορισμού του αριθμού των επιδοτήσεων ανάλογα με τον συνολικό αριθμό των απασχολούμενων εργαζομένων.
- Υποχρέωση πρόσληψης ορισμένου αριθμού εργαζομένων πριν την επιδότηση.
- Ανάθεση σε συγκεκριμένο supervisor για την αρχική εκπαίδευση και την πρόοδο κάθε νέου εργαζομένου.
- Τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για να είναι επιλέξιμη η απασχόληση ή η πρακτική άσκηση είναι:
- Έγγραφη συμφωνία που να αναγράφει τη διάρκεια των αναμενόμενων ωρών εργασίας ή παρουσίας, περιγραφή του ρόλου και των καθηκόντων, των αποδοχών και των πληροφοριών σχετικά με τις ισχύουσες Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και σχετικά με κάθε συνδικαλιστική οργάνωση στην οποία μπορεί να ενταχθεί ο ασκούμενος, κατά περίπτωση.
- Μισθός. Δεν πρέπει να είναι χαμηλότερος από τον μισθό που καθορίζεται με συλλογική σύμβαση ή το διάμεσο εισόδημα ή να μην είναι χαμηλότερος από τον εθνικό ή τομεακό κατώτατο μισθό ή το όριο φτώχειας της ΕΕ. Για τη μερική απασχόληση, η υποχρέωση αποζημίωσης καθορίζεται σύμφωνα με την αρχή του προτύπου και προσαρμόζεται ανάλογα με το ωράριο εργασίας. Όταν επιτρέπεται η υπερωριακή εργασία σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία ή τις συλλογικές συμβάσεις, αποζημιώνεται στο ίδιο επίπεδο με τους τακτικούς υπαλλήλους.
- Εργασιακό περιβάλλον και συνθήκες εργασίας. Ο εργοδότης εξασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Ο χώρος εργασίας πρέπει να πληροί τα προδιαγεγραμμένα πρότυπα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, όπως ορίζονται στην εθνική νομοθεσία, τις συλλογικές και / ή τομεακές συμβάσεις ή άλλα δεσμευτικά έγγραφα. Σε αυτό το σημείο αναφέρθηκε και ο χρόνος ανάπαυσης του εργαζομένου που καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία ή την τομεακή συλλογική σύμβαση. Τα όρια σε εβδομαδιαίες ώρες εργασίας, διάλειμμα ανάπαυσης, ελάχιστη περίοδος ημερήσιας ανάπαυσης και ελάχιστη περίοδος εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Όλα τα παραπάνω πρέπει να βρίσκονται κάτω από τις διατάξεις του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με την τηλεδιάσκεψη θα πρέπει οι εργαζόμενοι να έχουν πρόσβαση σε ένα κανάλι καταγγελιών για να αναφέρουν καταχρήσεις και όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν δικαιώματα όπως:
- Παροχές ανεργίας.
- Ασφάλιση υγείας.
- Άδεια με αποδοχές.
- Ασφάλιση ατυχημάτων.
- Τα κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για ποιοτική εκπαίδευση.
- Καθοδήγηση και παρακολούθηση καριέρας. Όχι στα οριζόντια προγράμματα εκπαίδευσης. Οι νέοι είναι μια πολύ ιδιαίτερη ομάδα που από τη μία χαρακτηρίζεται ως η πιο μορφωμένη γενιά στην ιστορία και από την άλλη περιλαμβάνει μερικές από τις πιο ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες. Η πρόταση για περαιτέρω εκπαίδευση πρέπει να εξετάζει την πρότερη κατάρτιση και τις δεξιότητες κάθε υποψηφίου ενώ η προτεινόμενη κατάρτιση να ενισχύει τις πιθανότητές του υποψηφίου να εισέλθει σε μόνιμη απασχόληση στην περιοχή της επιλογής του.
Οι δικαιούχοι που εισέρχονται στην εκπαίδευση εξαφανίζονται αυτόματα από τη στατιστική του ΝΕΕΤ και επομένως η πρόοδός τους δεν παρακολουθείται πλέον. Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και την έκθεση PES, η ETUC ζητάει να διατεθούν πόροι για την παρακολούθηση των δικαιούχων αφού λάβουν την προσφορά. Αυτό θα επιτρέψει την καλύτερη αξιολόγηση της διαθέσιμης εκπαίδευσης στο πλαίσιο της Εγγυημένης Ενίσχυσης Νέων.
- Επικύρωση και αναγνώριση. Προκειμένου να παρακινηθεί ο δικαιούχος να συμμετάσχει σε περαιτέρω εκπαίδευση και κατάρτιση, απαιτείται συνοχή μεταξύ της ατομικής ευθύνης και των ατομικών δικαιωμάτων (π.χ. αμοιβή, χρόνος, κοινωνική ασφάλιση κατά τη διάρκεια της κατάρτισης). Η επαγγελματική κατάρτιση πρέπει να παρέχει πρόσβαση σε δίπλωμα ή πιστοποίηση, που μπορεί να θεωρηθεί προστιθέμενη αξία στη βιομηχανία και να ενισχύσει την απασχολησιμότητα.
Το υπόψη πλαίσιο οφείλουμε να το στηρίξουμε και να το προωθήσουμε με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας κοινωνίας με δίκαιες μεταβάσεις χωρίς αποκλεισμούς στην αγορά εργασίας για τους νέους.
Γ.Σ.E.E.
ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΡΓΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ
Γραμματεία Εργαζομένης Νεότητας
Νικολέττα Βασιλάκου
