γράφει ο Λάρκος Λάρκου.
Με μια φράση του, ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες είπε όλα τα σημαντικά- 10 Ιουλίου, έκθεση για την αποστολή των καλών του υπηρεσιών στην Κύπρο, 19 Δεκεμβρίου 2020 και μέχρι τις 18 Ιουνίου 2021: «Η πάροδος του χρόνου από την ιστορική ευκαιρία στο Crans-Montana περιπλέκει τις προσπάθειες εξεύρεσης αμοιβαία αποδεκτής λύσης στην Κύπρο». Ο ίδιος ΓΓ είπε στις 30 Σεπτεμβρίου 2017 ότι «στο Κραν Μοντάνα χάθηκε μια «ιστορική ευκαιρία» προσθέτοντας πως «το Κυπριακό είχε φτάσει πολύ κοντά στη λύση και ότι αυτό δεν επιτεύχθηκε λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης από τα μέρη». Ο ΓΓ του ΟΗΕ έκανε ακόμα ένα βήμα. Μετά την κατάρρευση των συνομιλιών συνάντησε τον Τ. Ερτογάν στο Αμβούργο και επαίνεσε την «ισχυρή στήριξη της Τουρκίας στη διαδικασία»!
Οι σημερινές εξελίξεις τρέχουν μέσα σε απόλυτο διαπραγμευτικό κενό. Στις 11 Ιουλίου 2021 ο Ν. Αναστασιάδης δήλωσε ότι «θα ήθελα τον ΓΓ των ΗΕ, όσον αφορά τα θέματα της Αμμοχώστου και γενικότερα, σαφέστερο». Σημειώνω ότι ο ΓΓ παρουσίασε στις 30 Ιουνίου 2017 ένα ιδιαιτέρως σημαντικό Πλαίσιο για τη συνολική επίλυση και είναι η ε/κ ηγεσία που έκανε τα πάντα για να μείνει στο ράφι. Τα ΗΕ έκαναν λάθη- από μιαν άλλη, όμως, οπτική. Τα ΗΕ άφησαν εκκρεμή τη διαδικασία με Αναστασιάδη-Ακιντζί (7 Ιουλίου 2017) και την επανέλαβαν μετά από σχεδόν 4 χρόνια (30 Απριλίου 2021) αφήνοντας, έτσι, εκτεθειμένο τον πιο συνεπή υποστηρικτή της προσπάθειας, Μ Ακιντζί.
Σε σχέση με το Βαρώσι, στις 14 /7 ο Ν. Αναστασιάδης είπε πως «οι προσπάθειες μας έχουν στόχο να αποτραπούν τα όποια τετελεσμένα θα επιδιώξει η Τουρκία με την παρουσία του Τούρκου Προέδρου στα κατεχόμενα ή με τις όποιες εξαγγελίες του για την Αμμόχωστο. Σίγουρα γίνονται διαβήματα και αυτό που αναμένω είναι τόσο από τα ΗΕ όσο και από την ΕΕ να αντιδράσουν αναλόγως των συμπεριφορών της Τουρκίας».
Τα δεδομένα δείχνουν πως ΟΗΕ και ΕΕ αντιδρούν στο ελάχιστο δυνατό χαμηλό επίπεδο γιατί γνωρίζουν ότι και ο ίδιος ο ε/κ ηγέτης μιλούσε για «δύο κράτη», πριν να παραλάβει τη σκυτάλη ο Ε. Τατάρ. Γνωρίζουν επίσης ότι κλείσαμε τα αυτιά μας σε κάθε λογική εισήγηση-ακόμα χειρότερα τους ανακηρύξαμε «εχθρούς» μας. ΟΗΕ και ΕΕ μάς είπαν να προσέξουμε το σχέδιο λύσης του ΟΗΕ το 2004. Μας είπαν «προχωράτε» με το Πλαισιο Γκουτέρες το 2017. Αδιαφορήσαμε για τις επιπτώσεις από επιλογές ή από προσεγγίσεις ακατανόητες στη διεθνή κοινότητα.
Το Εθνικό Συμβούλιο στις 14 Ιουλίου συνήλθε για να συζητήσει τις εξελίξεις σχετικές με την άφιξη Ερτογάν στην κατεχόμενη Κύπρο. Αλλά ούτε με επιστολές, ούτε με διάχυση της ευθύνης στο Δημοτικό Συμβούλιο Αμμοχώστου, ή στο Εθνικό Συμβούλιο, μπορεί να προκύψει κάτι. Εκείνος που πρέπει να λάβει αποφάσεις στο «και πέντε» είναι μόνο ο πρόεδρος. Είμαστε θεατές ενός εξελισσόμενου, πιθανώς μη αναστρεφόμενου, σκηνικού και αυτό δεν αφορά μόνο το Βαρώσι. Η «Σαμπάχ» έγραψε πως «Αζερμπαϊτζάν, Πακιστάν, Λιβύη, Μπαγκλαντές και Γκάμπια ενδέχεται να αναγνωρίσουν την τδβκ».
Μόνο με αποφάσεις υψηλής ευθύνης μπορεί να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για παρεμπόδιση της πορείας στον γκρεμό. Όπως:
Πρώτο, πρόταση για μορατόριουμ στις έρευνες στην ΑΟΖ με συμβολή ΕΕ-ΟΗΕ.
Δεύτερο, ξεκάθαρη τοποθέτηση για την πολιτική ισότητα και την εκ περιτροπής προεδρία όπως την δέχθηκε στον Κραν Μοντάνα και την διέλυσε την επομένη- Υπουργικό Συμβούλιο 7=4, καθολική ψηφοφορία με στάθμιση της ψήφου στο 20% στην εκλογή προέδρου και αντιπροέδρου.
Τρίτο, προσδιορισμένη με σαφήνεια πρόταση για αποκεντρωμένη ομοσπονδία με βάση την δδο όπως την προδιαγράφει το Πλαίσιο Γκουτέρες.
Τέταρτο, με βάση τα πιο πάνω, πρόταση για επαναφορά της εισήγησης Γκουτέρες για τερματισμό των επεμβατικών δικαιωμάτων και του χρονοδιαγράμματος για αποχώρηση του τουρκικού στρατού όπως περιγράφονται στα σημεία 1 και 2 του Πλαισίου του.
Πέμπτο, με πολιτικές που να υποστηρίζουν την αναζωογόνηση της ευρωτουρκικής σχέσης-όπως Τελωνειακή Ένωση, ή συναντήσεις κορυφής.
Έκτο, πολιτικές που να στέλλουν θετικά μηνύματα στην τ/κ κοινότητα. Από τη διεύρυνση προνοιών του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής μέχρι την ανάδειξη του έργου της Τεχνικής Επιτροπής για τη Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η έρευνα του Κέντρου Ερευνών Μετανάστευσης, Ταυτότητας και Δικαιωμάτων (CMIRS) ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους (εφ/δα «Πολίτης», 12/7) δείχνει ότι μια σαφής πλειοψηφία γέρνει την πλάστιγγα προς την πλευρά της λογικής. Δύο στοιχεία της:
- Στο ερώτημα «πρέπει να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για λύση», το 24,57% συμφωνεί οπωσδήποτε και το 46,58% ότι συμφωνεί, το 21,58% δήλωσε ότι δεν συμφωνεί και το 7,28% ότι δεν συμφωνεί οπωσδήποτε».
- Στο ερώτημα «τι θα ψήφιζαν σε πιθανό δημοψήφισμα, το 32% απάντησε ότι κατά πάσα πιθανότητα θα ψήφιζαν «ναι», το 34,35% οπωσδήποτε «ναι», το 10,59% οπωσδήποτε «όχι» και το 5,41% κατά πάσα πιθανότητα «όχι», ενώ το 17,65% ότι δεν είναι βέβαιο τι θα ψήφιζε.
Παρά τα συνεχή αδιέξοδα, παρά την αποχώρηση Ακιντζί και την χωριστική πολιτική Τατάρ, η κυρίαρχη τάση στην τ/κ κοινότητα παραμένει καθαρή: η πλειοψηφία προβληματίζεται, και όπως δείχνουν οι αριθμοί αυτής της έρευνας, «βλέπει», ή και «ξαναβλέπει», προς την επίλυση.
Τα δεδομένα (επίλυση, Βαρώσι) είναι τα χειρότερα δυνατά από το 1974. Η αλλαγή στην προσέγγιση των πραγμάτων, η μεταφορά του κέντρου βάρους στη δημιουργική πολιτική είναι το κλειδί για να περισωθεί ότι περισώζεται στο «και πέντε». Ο νυν πρόεδρος με τις κινήσεις του επιβαρύνει διαρκώς την ε/κ θέση. Η αξιοπιστία του βρίσκεται στο ναδίρ. Μια νέα προσέγγιση είναι επιβεβλημένη.
