Καλή Χρονιά σε όλους σας! Μεγάλη γιορτή και η σημερινή, η τελευταία που κλείνει και το φετινό εορταστικό Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων, και για μια ακόμα φορά συνειδητοποιούμε, ότι όλη η ιστορία αυτής της περιόδου στο σύνολό της, δεν είναι τίποτα περισσότερο από το αίσθημα της προσμονής! Αυτό είναι που γεμίζει τις ψυχές μας, αυτό είναι που προκαλεί έντονα συναισθήματα. Η προσμονή…
Ο παραπάνω διάλογος έγινε με φίλο που ζει χρόνια στο εξωτερικό. Πολλά χρόνια. 30 και βάλε. Τριάντα χρόνια πριν όμως, ήταν κάπου εκεί που αρχίσαμε να χάνουμε κι εμείς τις ζωές μας σ’ αυτόν τον τόπο. Εμείς που δεν φύγαμε, εννοώ. Πόσο ασήμαντο μπορεί να φαίνεται άραγε το γεγονός, ότι τα Κάλαντα, ως έθιμο, έχουν παρακμάσει τα τελευταία χρόνια; Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται πράγματι ασήμαντο. Όμως, όπως και πολλές άλλες “ασήμαντες λεπτομέρειες” που συνθέτουν τη σημερινή μας πραγματικότητα, δεν είναι! Ξέρετε, πάντοτε πίστευα, ότι οι λεπτομέρειες κάνουν σε όλα τη διαφορά. Τα μεγάλα και τα πομπώδη είναι ορατά σε όλους. Οι λεπτομέρειες είναι εκείνες που μας ξεφεύγουν κι εκεί ακριβώς βρίσκεται η μεγάλη παγίδα…
Ας βάλουμε όμως τα πράγματα σε μια σειρά. Ας ξεκινήσουμε πρώτα από τα παιδιά, που είναι και η ελπίδα του μέλλοντος. Πριν από 30 και 40 χρόνια, παιδιά και έφηβοι ακόμα, οι συνομήλικοί μου θα θυμούνται, τι σήμαινε “αύριο βγαίνουμε για Κάλαντα”. Η διαδικασία ξεκινούσε μέρες πριν – είναι εκείνη η περίοδος της προσμονής, που λέγαμε παραπάνω – και όταν έφτανε εκείνη η μέρα, όλη η χαρά φυλακιζόταν στη συνάντηση με τους φίλους, στη δημιουργία της ομάδας, στον καταμερισμό των αρμοδιοτήτων (ποιος θα ψάλλει, ποιος θα παίξει κάποιο οργανάκι, ποιος θα είναι υπεύθυνος για το ταμείο), αλλά και στο αίσθημα της ελευθερίας που γεννούσε όλη αυτή η ιστορία – από νωρίς το πρωί να συναντηθούμε όλοι μαζί, σε χρόνο που είχαμε προκαθορίσει και από εκεί, να ξαμοληθούμε στις γειτονιές, σε σπίτια φίλων και γνωστών, θείων, θειάδων και νονών, στα μαγαζιά της κεντρικής αγοράς, μέχρι να καταλήξουμε κατάκοποι σε κάποιο παγκάκι του πάρκου, για να χαχανίσουμε μεταξύ μας και στο τέλος, να κάνουμε και τη μοιρασιά. Θέλω να πω με αυτό, ότι η μοιρασιά του “κέρδους” δεν ήταν αυτοσκοπός. Αυτοσκοπός ήταν όλη η προηγούμενη διαδικασία, που κατέληγε στα έσοδα του ταμείου.
Πάμε τώρα και στα σημερινά παιδιά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η λέξη “κάλαντα” μεταφράζεται στο μυαλό τους ως χρήμα. Η οποιαδήποτε από πριν συνεννόηση γίνεται με γνώμονα την επιλογή των σπιτιών – φίλων, γνωστών ή συγγενών – που εκ των προτέρων γνωρίζουν, ότι θα δώσουν τα περισσότερα. Διαφορετικά, δεν πηγαίνουν καν, γιατί και πού καιρός για χάσιμο; (!!!) Και αν στο τέλος της ημέρας τα κέρδη δεν είναι ικανοποιητικά, τότε μπορεί και να το συζητάμε για ολόκληρη τη χρονιά. Παρένθεση: στη μικρή επιχείρηση που εργάζομαι εδώ και χρόνια, ο ιδιοκτήτης συνεχίζει να τηρεί παραδοσιακά κάποια έθιμα, όπως αυτό της κοπής της βασιλόπιτας την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Μάλιστα! Αυτό που όλοι κάνουν έναν, μπορεί και δύο μήνες αφού έχει μπει η καινούρια χρονιά – ενίοτε, σε νυχτερινά κέντρα ή και μπουζουκομάγαζα – στη δουλειά μου εξακολουθούμε παραδοσιακά, να το κάνουμε… στον σωστό χρόνο! Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς! Και πάντα μέσα σε έναν από τους χώρους, όπου στεγάζεται η εταιρεία, με στολισμένο το χριστουγεννιάτικο δένδρο, ανάλογη μουσική και έναν πλούσιο μπουφέ, που παραπέμπει σε χριστουγεννιάτικο οικογενειακό τραπέζι. Μαζί με το παραπάνω σκηνικό, που σε κάποιους εξυπνάκηδες μπορεί να φαίνεται και γελοίο, ο ιδιοκτήτης παραδοσιακά ακούει τα κάλαντα από τα παιδιά των εργαζομένων και εξίσου παραδοσιακά, ρίχνει μέσα στο κουτί ένα αρκετά μεγάλο ποσό, ώστε κάθε παιδί να πάρει στο τέλος της μοιρασιάς ένα ποσό ικανοποιητικό για τον εαυτό του. Πέρυσι, το ποσό αυτό ήταν εξαιρετικά… μικρό! Τόσο μικρό, που όλοι μας θεωρήσαμε, ότι ξέχασε να προσθέσει το τελευταίο μηδενικό στο χαρτάκι που απηύθυνε προς το Ταμείο (και μάλλον αυτό συνέβη στην πραγματικότητα). Αποτέλεσμα: τα παιδιά κατέβασαν τα μούτρα τους και το συζητούσαν για ολόκληρη τη χρονιά. Και φέτος, ήρθαν στη γιορτή με… επιφύλαξη. Και στο σημείο αυτό, κλείνω την παρένθεση και σας αφήνω να σκεφθείτε…
Ας μεταφερθούμε τώρα και στα ελληνικά σπίτια, του τότε και του σήμερα. Τότε, πριν 30 και 40 χρόνια, ήδη από την προηγούμενη μέρα, τα περισσότερα σπίτια φρόντιζαν να έχουν προμηθευτεί μερικά “ψιλά”, για να είναι προετοιμασμένα για την επομένη που τα παιδιά θα χτύπαγαν τις πόρτες τους. Φυσικά, στα παιδιά φίλων και γνωστών, πάντα έδιναν κάτι παραπάνω. Τα ψιλά όμως, περίμεναν πάντα δίπλα στην εξώπορτα, μέσα σε ένα κουπάκι. Και το αίσθημα της προσμονής, να χτυπήσει η πόρτα και να ακουστεί εκείνο το χαρακτηριστικό “να τα πούμε;” ήταν τόσο έντονο, που αν δεν το ένιωθες, ήταν σαν να μην ζούσες γιορτές. Οι χαρούμενες παιδικές φωνές ήταν πάντα γούρι, χαρά και ευλογία για το σπίτι και οι νοικοκυραίοι απολάμβαναν την ημέρα, εξίσου όσο και οι τροβαδούροι. Στέκονταν στην πόρτα τους με προθυμία, όσες φορές κι αν χτύπαγε, και άκουγαν όλες τις στροφές, δίχως να βαριούνται και δίχως να φοβούνται. Σήμερα… χμμμ… ποιος είναι εκείνος που ανοίγει την πόρτα του, αν δεν είναι βέβαιος, ότι απέξω είναι κάποιο από τα παιδιά του με τους φίλους του; Κανείς. Φοβόμαστε να ανοίξουμε την πόρτα μας, γιατί οκτώ στις δέκα φορές, μπορεί να πρόκειται και για κάποιου είδους εγκληματική απόπειρα. Κάποιες φορές – αν τύχει και χτυπήσει του κουδούνι – στεκόμαστε από μέσα όσο πιο αθόρυβα γίνεται, μέχρι να απομακρυνθεί ο… κίνδυνος. Αλλά και ούτως ή άλλως, ποιος έχει τη διάθεση, να ακούει κάλαντα; Και ποιος, να δώσει ακόμα και το 2ευρω; Άσε που πολλοί δεν μπορούν και να το διαθέσουν πια…
Πώς αλλάξανε τα πράγματα, ε; Εμείς, εκείνα τα παιδιά πριν 35 – 40 χρόνια, που ξαμολιόμασταν στους δρόμους με χαρά, εμείς οι ίδιοι σημερινοί ενήλικες δεν ανοίγουμε τις πόρτες μας. Ποιος φταίει; Να ‘ναι άραγε η Μέρκελ και οι ευρωπαίοι εταίροι μας; Να ‘ναι οι πολιτικοί μας; Ή μήπως είμαστε εμείς; Μήπως στη μέση της διαδρομής χάσαμε καμιά 35αρια χρονάκια από το ουσιώδες της προσμονής και της υπομονής για οποιαδήποτε πορεία και ανάπτυξη, φτάνοντας στην κορύφωση του… δράματος, χωρίς… διαδρομή;
“Δεν φταις εσύ, που αισθάνεσαι σαν να έρχεσαι από κάποιον προηγούμενο αιώνα! Το ίδιο αισθάνομαι κι εγώ, που δεν έλειψα ούτε μια μέρα απ’ αυτόν τον τόπο! Μαζί με σένα κι εμένα, το ίδιο νιώθουν και πολλοί άλλοι, που για τόσα χρόνια πάλευαν καθημερινά για το ουσιώδες κομμάτι της διαδρομής και ξαφνικά, βρέθηκαν με μια… κλωτσιά στην κορυφή του απόλυτου τίποτα της ουτοπίας! Μην το ψάχνεις.. στον ίδιο αιώνα ανήκουμε – στον αιώνα του πραγματικού – σ’ αυτόν που ξαναγυρίζει η χώρα!…”
Καλή μας Φώτιση!…
