γράφει ο Λουκάς Γεωργιάδης.
Ο πλανήτης βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου. Ο εχθρός είναι αόρατος και ύπουλος, αλλά στο τέλος της… ημέρας θα αντιμετωπιστεί. Είναι σαν τον σεισμό που χτυπάει τα πάντα. Δεν κάνει διακρίσεις. Χτυπάει εκεί που η ιατρική, η έρευνα, οι υπολογισμοί, τα μαθηματικά, η μακροοικονομική, η οικονομετρία και όλα τα υπόλοιπα, υποτάσσονται.
Αυτή τη στιγμή, η παγκόσμια κοινότητα ζει έναν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χωρίς… σφαίρες, αλλά ήδη με πολλα ανθρώπινα θύματα, τα οποία θα γίνουν περισσότερα, από ένα… αόρατο όπλο μαζικής καταστροφής. Αυτό το… θεριό «ταξιδεύει» σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Ξεκίνησε από την Κίνα, αλλά φαίνεται τώρα να σαρώνει τον αναπτυγμένο κόσμο. Εκεί που οι αερομεταφορές και η ζήτηση για μετακινήσεις κινείται στα πλέον υψηλά επίπεδα. Είναι σαν να έχουν έρθει ουρανοκατέβατα 10 μνημόνια για τον αναπτυγμένο κόσμο και το ιερό τοτέμ της παγκοσμιοποίησης! Δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή την ένταση, την έκταση και τη διάρκεια του φαινομένου. Ακόμη και αν διαρκέσει μερικές εβδομάδες, χτυπώντας την αφρόκρεμα της παγκοσμιοποίησης, οι απώλειες θα είναι βαρύτατες. Μπορεί να μην υπάρχουν ισοπεδωμένα κτήρια όπως στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά υπάρχουν οικονομίες που για ένα σημαντικό διάστημα θα γονατίσουν. Σαν να έγιναν ταυτόχρονα το κραχ του 1987, η πτώση των «Δίδυμων Πύργων» και η κατάρρευση της Lehman Brothers στις ΗΠΑ.
Κάποια στιγμή, η διεθνής επιστημονική κοινότητα θα ανακαλύψει το αντίδοτο που θα νικήσει και θα υποδουλώσει το… ανήμερο θεριό. Η μέρα αυτή θα σηματοδοτήσει την αφετηρία για την καταγραφή των άλλων… θυμάτων που δεν είναι παρά οι πολίτες της παγκόσμιας οικονομικής κοινότητας. Γιατί μπροστά στην αρρώστια και στα φυσικά φαινόμενα είμαστε όλοι ίσοι και κυρίως πρέπει να μάθουμε ότι δεν γίνονται διακρίσεις, ανάλογα με την εθνικότητα, τις πολιτικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις, το επάγγελμα, την κοινωνική θέση ή το πόσο… καλός ή κακός είναι κάποιος.
Η ζωή μας θα αλλάξει. Και θα αλλάξει σημαντικά. Το κόστος που θα κληθούμε να πληρώσουμε θα είναι σοβαρό και για πολλά χρόνια. Πρώτα απ΄ όλα, το κόστος μας αφορά ως έμψυχα όντα που καθοδηγούνται από την ψυχολογία. Η ανοσία της αγέλης έναντι του ιού, θα επιφέρει δευτερογενώς στην οικονομία, την αλλαγή του «εγώ» και την προσαρμογή του «εμείς» σε νέες καταστάσεις. Κορωνοϊός σημαίνει υγειονομική «βόμβα». Σημαίνει αλλαγή ψυχολογίας. Σημαίνει σοκ στην οικονομία. Ο άνθρωπος θα αρχίσει να διαμορφώνει μια νέα συμπεριφορά και έναν νέο τρόπο ζωής για αρκετά χρόνια. Τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο και να εμβολιαστεί το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, ο άνθρωπος θα τείνει να βλέπει τον διπλανό του ως… απειλή. Ως μία «βόμβα» που μπορεί να σκάσει ανά πάσα στιγμή. Θα αρχίσουν να διαμορφώνονται τάσεις αγοραφοβίας. Ο πολύς κόσμος θα αποτελεί απειλή, αλλά πολλοί άνθρωποι θα κλειστούν στο… καβούκι τους. Άλλωστε κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά πιθανό για πολύ μεγάλα τμήμα του πληθυσμού παγκοσμίως, από τη στιγμή που… μάθαμε να «Μένουμε Σπίτι».
Η λήξη του συναγερμού δεν σημαίνει επιστροφή στην κανονικότητα. Οι αερομεταφορές και ο τουρισμός θα μπουν σε νέα φάση. Παγκόσμιοι κολοσσοί της αυτοκινητοβιομηχανίας και του λιανικού εμπορίου κατέβασαν ρολά. Ούτε σε πόλεμο με… πυραύλους και βόμβες δεν θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Τα πάντα έχουν αλλάξει. Κρανίου τόπος έστω και για μερικές εβδομάδες, αν και η επόμενη μέρα μιας νέας κανονικότητας, δεν θα είναι τόσο εύκολη. Η έξοδος για φαγητό ή ποτό ή ο συνωστισμός θα μας… φοβίζουν. Ο άνθρωπος σε περιόδους απειλής κλείνεται περισσότερο στο μοναδικό καταφύγιο, δηλαδή στο σπίτι του και επεξεργάζεται πλάνα επιβίωσης. Αυτό ισοδυναμεί με «βόμβα» μεγατόνων για την παγκόσμια ζήτηση και το εμπόριο, η οποία ανασταλτικά στην παραγωγή πλούτου, εισοδημάτων, κατανάλωσης και θέσεων απασχόλησης.
Με κλασικούς τρόπους, όλες οι προηγμένες χώρες του πλανήτη θα συντονιστούν προκειμένου να διαθέσουν πακτωλό τρισεκατομμυρίων για να περιορίσουν τη ζημιά. Ακόμη και μετά την ανακάλυψη του εμβολίου και τον εμβολιασμό του πληθυσμού, πολλές από τις συνήθειες μας θα έχουν αλλάξει. Θα γίνουμε πιο προσεκτικοί στις καθημερινές μας… χαιρετούρες και τα… σταυροφιλήματα. Πάντα, θα μας κυνηγάει αυτός ο καταραμένος κορωνοϊός, ακόμη και αν τον έχουμε νικήσει. Σίγουρα δεν πρέπει να απομονωθούμε και να αποξενωθούμε. Ο περιορισμός των μετακινήσεων σημαίνει πλήγμα στον τουρισμό, στη μαζική εστίαση και στο λιανικό εμπόριο. Εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα χαθούν, επιχειρήσεις θα καταρρεύσουν, πολλά σχέδια θα αναβληθούν ή θα ματαιωθούν οριστικά. Αυτή η κατάσταση όμως μπορεί να γίνει και ευκαιρία για την καθημερινότητα μας. Η τηλεργασία παρουσιάζει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης, αλλά ταυτόχρονα θα θέσει και σε νέα βάση την απασχόληση.
Η Ελλάδα έχει την τύχη να κυβερνάται από έναν σοβαρό ηγέτη και ένα επιτελείο που έχει ριχτεί στη μάχη έχοντας να αντιμετωπίσει δύο ασύμμετρες απειλές. Η μία είναι το εν εξελίξει φαινόμενο του κορωνοϊού και η άλλη, η ένταση στα ελληνοτουρκικά σύνορα με φόντο τους πρόσφυγες ή λαθρομετανάστες, αλλά σε κάθε περίπτωση κατατρεγμένους και εξαθλιωμένους ανθρώπους, που μπορούν να κάνουν τα πάντα και να τα παίξουν όλα για όλα. Η κατάσταση στη χώρα είναι πρωτοφανής. Μάλιστα, σε οικονομικό επίπεδο αυτή τη στιγμή αξίζει να κάνουμε αναφορά στο γεγονός ότι μέσα σε 18 μέρες τον Μάρτιο, οι απολύσεις ήταν 41.000 περισσότερες από τις προσλήψεις! Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι στις πιο σκληρές εποχές του μνημονίου και σε μηνιαία βάση, οι απολύσεις ήταν περίπου 8.000 περισσότερες από τις προσλήψεις! Δηλαδή αυτή τη στιγμή, μιλάμε για μνημόνιο επί… πέντε φορές!!!
Τι θα αλλάξει στη ζωή μας από δω και πέρα; Πάρα μα πάρα πολλά. Πέρα, από τις λιγότερες έως ανύπαρκτες… χαιρετούρες, πέρα από το μεγαλύτερο κλείσιμο στο… καβούκι μας για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια εξαιρετικά δύσκολη πραγματικότητα. Ο τουρισμός μας δεν θα είναι αυτός που περιμέναμε και ίσως το πρόβλημα να συνεχιστεί και το 2021, από τη στιγμή που σε παγκόσμιο επίπεδο, όλοι θα προσπαθούν να προσαρμοστούν στη… μετα-κορωνοϊκή πραγματικότητα! Οι αερομεταφορές θα περάσουν δύσκολες ώρες. Εδώ παγκόσμιοι κολοσσοί βρίσκονται ένα βήμα πριν τη χρεοκοπία και την κρατικοποίηση. Πρόσφατα η Aegean παρήγγειλε 44 υπερσύγχρονα Airbus που κάτω από τις νέες συνθήκες θα είναι δύσκολο να… πετάξουν και μοιραία θα… προσγειώσουν την αεροπορική εταιρεία.
Η μαζική εστίαση ως συμπληρωματικό κομμάτι του τουρισμού θα δεχθεί τεράστιο πλήγμα φέτος και θα μετράει απώλειες και το 2021 αλλά και για κάμποσα χρόνια. Το λιανικό εμπόριο θα πιεστεί και αυτό θα οδηγήσει στην ανεργία χιλιάδες εργαζομένους, κατά τρόπο αντίστοιχο με τη μαζική εστίαση και τη διασκέδαση. Τίποτα δεν θα είναι ίδιο, έστω και αν ανατράπηκαν πάρα πολλά στην Ελλάδα στα 10 χρόνια της μνημονιακής μας πραγματικότητας. Το παγκόσμιο εμπόριο μέχρι να ορθοποδήσει, θα προκαλέσει προβλήματα στην εμπορική μας ναυτιλία, η οποία πλήττεται σοβαρότατα. Ακόμη και η βιομηχανία και ο πρωτογενής τομέας θα δυσκολευτούν να προσαρμοστούν από τη στιγμή που θα απαιτηθεί η αγορά πρώτων υλών, από άλλες χώρες όπως η Κίνα. Ας ελπίσουμε ότι η χώρα από την οποία ξεκίνησε η πανδημία του κορωνοϊού, θα ανακάμψει σχετικά γρήγορα, καθώς αποτελεί τον τροφοδότη του παγκόσμιου εμπορίου με πρώτες ύλες για την κατασκευή αεροπλάνων, αυτοκινήτων, υπολογιστών, μηχανών, φαρμάκων κλπ.
Η μετα-κορωνοϊκή πραγματικότητα θα επαναφέρει στο προσκήνιο τον προβληματισμό για το τραπεζικό σύστημα της χώρας, το οποίο πληρώνει αμαρτίες του παρελθόντος. Αν μάλιστα δεν συνέβαινε το έγκλημα του 2015 από τα κακοποιά στοιχεία των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η ανθεκτικότητα της οικονομίας και των τραπεζών θα ήταν μεγαλύτερη. Οι τράπεζες έχουν περάσει για τα καλά στην «κόκκινη ζώνη», αλλά δεν συζητάμε για έξοδο από το ευρώ και συντονιζόμαστε με το διεθνές σύστημα, το οποίο επίσης θα… βογκήξει. Και μέσα σε όλα αυτά έχουμε μια τραγική ειρωνεία. Το νέο ασφαλιστικό πέρασε χωρίς να καταλάβει κανείς τίποτα και με μια αναλογιστική μελέτη που παρέπεμπε σε βιωσιμότητα έως το 2070! Τώρα, όλα αυτά δεν υπάρχουν, καθώς δεν υπάρχουν στο τραπέζι και οι παραδοχές των δανειστών σε σχέση με την αρχιτεκτονική του συστήματος. Και ας σκεφτούμε τι σημαίνει να έχεις 1,3 εργαζομένους προς 1 συνταξιούχο και ταυτόχρονα να παρατηρείς ότι λόγω του τεράστιου κόστους στην οικονομία, απειλούνται εκ νέου οι μισθοί και τα εργασιακά δικαιώματα. Όσο για τις επιχειρήσεις που θα ρίξουν «κανόνι» και την απειλή της ανεργίας για χιλιάδες συμπολίτες μας, ας το αφήσουμε καλύτερα!
Μέσα στην ατυχία του κορωνοϊού όμως μπορούμε να κάνουμε σοβαρές αλλαγές στο κράτος για να βάλουμε πλάτη στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας. Η τηλεργασία, η ένταση των ηλεκτρονικών πωλήσεων και η περαιτέρω ηλεκτρονικοποίηση και αυτοματοποίηση των συναλλαγών και των γραφειοκρατικών διαδικασιών είναι πιο κοντά από ποτέ. Περισσότεροι εργαζόμενοι θα κάνουν τη δουλειά από το σπίτι, αν και αυτό πολλές φορές δεν είναι και τόσο… καλό, αν λάβουμε υπόψιν την… γκρίνια! Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές με το τραπεζικό σύστημα θα αποκτήσουν περισσότερους φίλους, καθώς τα… πάρε-δώσε και ο συγχρωτισμός καλό είναι να κοπούν! Το χαρτί σχεδόν θα εξαφανιστεί από τις καθημερινές συναλλαγές και όλα θα γίνονται ηλεκτρονικά. Θα έρχεσαι ηλεκτρονικά σε επαφή με μια δημόσια υπηρεσία και θα έχεις έτοιμο αυτό που θες με ηλεκτρονικές υπογραφές και όχι… βουλοκέρια. Κάτι άλλο που μπορεί να δουμε και να μας εκπλήξει είναι η εξαιρετικά πιθανή επιστροφή πολλών από αυτούς που έφυγαν στο εξωτερικό κατά τα προηγούμενα χρόνια. Για πολλούς το περιβάλλον θα είναι εχθρικό λόγω των επιπτώσεων από τον κορωνοϊό και πάρα πολλά θα ανατραπούν στις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη σε επίπεδο ευκαιριών εργασίας, κλάδων και μισθών.
Το τέλος της υγειονομικής «βόμβας» του κορωνοϊού σηματοδοτεί μια νέα αφετηρία για όλους. Έρχονται δύσκολες καταστάσεις που απαιτούν και νέες έκτακτες αποφάσεις. Η Ελλάδα έχει μεγάλο απόθεμα για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, το οποίο μπορεί να προωθήσει ταυτόχρονα με το πακέτο των δύσκολων μέτρων που θα έρθουν, λόγω των έκτακτων συνθηκών. Τα απόνερα της κρίσης του κορωνοϊού θα έρθουν να προστεθούν στην τεράστια κόπωση που έχει προκληθεί στους πολίτες από τη δεκαετή μνημονιακή περιπέτεια. Και να φανταστείτε ότι η χώρα μας είναι σε καθεστώς μεταμνημονιακή εποπτείας για τα επόμενα 50 χρόνια! Τώρα, ο αναπτυγμένος κόσμος ζει το δικό του μνημόνιο, κάτι που θα κάνει ακόμη δυσκολότερη τη ζωή μας, από τη στιγμή που καλούμαστε και εμείς να πληρώσουμε ένα μεγάλο κόστος. Ας είμαστε οπλισμένοι με υπομονή, ας βάλουμε στο περιθώριο τις γνωστές πρακτικές της… επαναστατικής αριστερής γυμναστικής και ας καταλάβουμε ότι τώρα έχουμε να κουβαλήσουμε μεγαλύτερο βάρος για αρκετά μεγαλύτερη απόσταση. Όσοι θα προσπαθήσουν να ξανακατέβουν στο πεζοδρόμιο, απλά θα βάλουν τη χώρα σε μεγαλύτερη περιπέτεια και θα καθυστερήσουν τη διαδικασία μιας ουσιαστικής ανάκαμψης. Η προσαρμογή στα μέτρα πειρορισμού της νόσου, αποτελεί το μεγάλο κεφάλαιο της επόμενης μέρας, το οποίο πρέπει να αξιοποιηθεί για να μετριαστεί το επιπλέον κόστος που θα επωμιστούν τουλάχιστον 3 γενιές…
