Τα τελευταία χρόνια, με τους ρυθμούς της ζωής μας να γίνονται όλο και εντονότεροι, ειδικά στα αστικά κέντρα, βιώνουμε αισθήματα αποξένωσης από τους ανθρώπους που γνωρίζουμε. Οι ώρες εργασίας έχουν πολλαπλασιαστεί πράγμα που, σε συνδυασμό και με την οικονομική κρίση (οι άνθρωποι δεν έχουν πλέον χρήματα ή/και χρόνο για να βγουν και να ζήσουν κοινωνικά όπως έχουν συνηθίσει) κάνει μερικές φορές τις πόρτες των σπιτιών να κλείνουν, μικραίνοντας τα περιθώρια για κοινωνικές συναναστροφές. Εκτός αυτού, όμως, σε όλα τα αρνητικά της εποχής που ζούμε, έρχεται να προστεθεί και ο φόβος. Φόβος προς τον συνάνθρωπό μας, προς την πόλη μας. Οι δράσεις αυτο-οργάνωσης επομένως, ανάμεσα στα άλλα προβλήματα που (προσπαθούν να) λύνουν, έρχονται να διορθώσουν και αυτά τα «λάθη» στην καθημερινότητά μας. Φοβάστε την πόλη σας; Φτιάχτε την όπως εσείς την θέλετε, καθαρίστε την και ζωγραφίστε την όπως θέλετε. Φοβάστε τους συνανθρώπους σας; Τους μετανάστες; Γίνετε εθελοντές σε ένα σχολείο μεταναστών για να τους βοηθήσετε να ενταχθούν στην κοινωνία μας, να μάθουν την γλώσσα μας καλύτερα. Δεν έχετε χρήματα για να κάνετε δραστηριότητες; Ανταλλάξτε τον χρόνο σας με κάποιον άλλον.
Με τον καιρό, φαινομενικά αταίριαστοι άνθρωποι γίνονται κομμάτια ενός ιστού, ενός δικτύου το οποίο όλο και εξαπλώνεται με θετικά αποτελέσματα. Μέσω αυτών των διαδικασιών, δεν ευεργετούνται μόνο αυτοί που δεν έχουν, αλλά και αυτοί που έχουν και προσφέρουν απλόχερα. Ευκατάστατες οικογένειες μαγειρεύουν για αστέγους, κοινωνικοποιούνται, βλέπουν κάποια άλλα προβλήματα εκτός από τα δικά τους και μαθαίνουν και πράγματα που ίσως να μην μπορούσαν να δουν από το προστατευμένο σαλόνι του σπιτιού τους. Εθελοντές βοηθούν σε κοινωνικά φαρμακεία και παντοπωλεία, φέρνοντας σακούλες με τρόφιμα και φάρμακα που ίσως να τα χρειάζονται και οι ίδιοι, αλλά λιγότερο από όσο τα χρειάζονται άλλοι. Αυτοί οι εθελοντές είναι άνθρωποι που μπορεί να ζουν στην ίδια γειτονιά, να βλέπονται καθημερινά, κι όμως να μην γνωρίζονται. Ένα φαρμακείο τους έφερε κοντά, τους ένωσε και τώρα αποτελεί τον συνδετικό κρίκο για να πουν μια λέξη όταν βρεθούν, να ανταλλάξουν μια καλημέρα.
Ίσως λοιπόν οι δράσεις αυτο-οργάνωσης να δημιουργήθηκαν με σκοπό τη βοήθεια, αλλά ταυτόχρονα καλύπτουν και μια άλλη ανάγκη των ανθρώπων, την ανάγκη του ανήκειν. Ίσως αυτή να είναι τελικά η πραγματική αιτία, η κινητήρια δύναμη της δημιουργίας τους, η οποία κρύβεται πίσω από τον (καθόλα πραγματικό) σκοπό της αλληλεγγύης. Σε όλες τις περιόδους της ζωής μας, θέλουμε να ανήκουμε κάπου. Είτε αυτό λέγεται οικογενειακός, είτε φιλικός, είτε εργασιακός κύκλος. Αν κάποιος από αυτούς τους κύκλους σπάσει (όπως συμβαίνει σήμερα) τότε αυτομάτως μας δημιουργείται η ανάγκη να ενταχθούμε σε άλλους. Αν δεν υπάρχουν, προσπαθούμε να τους δημιουργήσουμε μόνοι μας, και αυτό είναι ένα από τα πράγματα που κάνουν οι δράσεις αυτο-οργάνωσης.
Βλέπουμε τέτοιες δράσεις που κάνουν συναντήσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Καλούν τα μέλη τους να συμμετέχουν ενεργά στις προσπάθειες, να είναι εκεί με την φυσική τους παρουσία και όχι απλά πίσω από μια οθόνη υπολογιστή. Σιγά-σιγά η εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους ξαναχτίζεται και ο φόβος υποχωρεί. Τα στερεότυπα υποχωρούν, και διαπιστώνουμε πόσος χρόνος χάθηκε όσο μέναμε κλεισμένοι πίσω από τους τοίχους του σπιτιού μας.
Στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία διαβάζουμε ότι δεν είναι τόσο οι διαφορές ή οι ομοιότητες που απαρτίζουν μια ομάδα, όσο η αλληλεπίδραση και η αλληλεξάρτηση της μοίρας των μελών της (βλέπε, για παράδειγμα, στο έργο του Kurt Zadek Lewin Resolving Social Conflicts, 1948). Δεν είναι ανάγκη λοιπόν να είμαστε ίδιοι για να δημιουργήσουμε μια ομάδα και να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας και τους γύρω μας. Αρκεί το ότι αντιμετωπίζουμε τους ίδιους εφιάλτες …
