Η Ημέρα Κρίσεως έχει θρησκευτική προέλευση αλλά το νόημά της, οι δυνάμεις αυτοκαταστροφής και καταστροφής είναι ριζωμένες στην ανθρώπινη φύση και ιστορία. Θυμηθείτε τις εκλογές του 1920. Το “δάγκωμα της μαϊμούς”, δηλαδή αρκεί σε μια φάση ασταθούς ισορροπίας μια μικρή μεταβολή για να ενεργοποιηθεί η αλυσιδωτή αντίδραση της καταστροφής(1)
“Γρηγορείτε!” λέγαμε σε ευαγγελικό τόνο πριν τις εκλογές του 2009 “επίκειται Ημέρα Κρίσεως”, την επόμενη περίοδο δηλαδή ο καταραμένος συγχρονισμός όλων των δαιμόνων της ελληνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας, όλων των καταρρεύσεων, όλων των κραχ(2): Κραχ δημοσίου με στάση πληρωμών. Κραχ τραπεζών. Κραχ πραγματικής οικονομίας. Κραχ συντάξεων. Κραχ δημόσιας υγείας. Κραχ ενέργειας με γενικευμένο black-out(3). Κραχ πολιτικο-κοινωνικό. Και τώρα θα συμπληρώναμε κίνδυνος νομισματικού – συναλλαγματικού κραχ με αλυσιδωτή αντίδραση εξόδου από το ευρώ σε δυο τρεις παραλλαγές. Οκτώ κραχ σε ένα! Στη σημερινή φάση, καλοκαίρι του 2012, ο καταραμένος συγχρονισμός, το ολικό κραχ, μπορεί να πυροδοτηθεί από διακοπή της χρηματοδότησης της Ελλάδας από τους εταίρους είτε από τυφλή μονομερή ρήξη με την Ευρωζώνη εν μέσω πολιτικής και κοινωνικής αστάθειας είτε από γνωστούς ή άγνωστους παράγοντες στην εξέλιξη της κρίσης στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το παν στη διαχείριση μιας συστημικής κρίσης είναι να αποτρέψεις τον συγχρονισμό των δαιμόνων της, να κερδίσεις χρόνο, να ετεροχρονίσεις, να αντισταθμίσεις. Δηλαδή αν, από πολιτικό τυχοδιωκτισμό, έχεις μικρό ή ολικό κρατικό default το καλοκαίρι πρέπει να κρατήσεις τουλάχιστον τις τράπεζές σου στο ευρωσύστημα πληρωμών ώστε να έχεις στο 100% εγγύηση των καταθέσεων σε ευρώ ώστε να αποφύγεις τον μοιραίο και ανεξέλεγκτο πανικό. Να μεταθέσεις χρονικά τη χειρότερη στιγμή του συνταξιοδοτικού και την πλήρη ανατροπή της δημογραφικής ισορροπίας σε μια φάση που θα σταθεροποιείται η οικονομία και θα έχει ξεκινήσει μια βιώσιμη ανάκαμψη με νέο αναπτυξιακό πρότυπο. Τώρα προστίθεται ο πολιτικός κίνδυνος και κορυφώνονται οι πιθανότητες που, έτσι κι αλλιώς, υπάρχουν στα θεμελιώδη δεδομένα της ελληνικής και ευρωπαϊκής κρίσης για το μοιραίο.
Ο αναγνώστης που αυθόρμητα ανάγει τις αναλύσεις αυτές σε προεκλογικές σκοπιμότητες θα θυμάται ότι το 2004, χρονιά της ευφορίας, προειδοποιούσαμε ότι έρχεται η στιγμή Βαμπίρ και Κανίβαλοι το αργότερο μέχρι το 2015 από το συγχρονισμό του συνταξιοδοτικού – δημογραφικού κραχ με την κρίση του δημοσίου χρέους και την επικείμενη ακολουθία των τεκτονικών δονήσεων του παγκόσμιου καπιταλισμού(4). Το 2006 αναλύσαμε Το απίθανο πιθανό: η νέα δραχμή(5) και φωνάζαμε σ’ όλους του τόνους ότι τα ομόλογα του δημοσίου δεν είναι risk free. Το 2008 αναλύσαμε το επικείμενο παγκόσμιο κραχ και προειδοποιήσαμε για την ελληνική χρεοκοπία με την υπενθύμιση ότι στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της βρισκόταν σε καθεστώς υπερχρέωσης – χρεωκοπίας(6)
Η ελληνική κρίση έχει μπει στη φάση “ο Κανένας” δηλαδή ουσιαστικά της ακυβερνησίας όπως υπολογίσαμε με πιθανότητες 75% ένα χρόνο πριν(7). Η επόμενη κυβέρνηση, αν υπάρξει, θα είναι πράγματι σαν τον ακροβάτη πάνω από την άβυσσο όπως στο εξώφυλλο του Ε, Πρόεδρε!. Αν έχει την πρωτιά η ΝΔ και γίνει κυρίαρχος ο δεξιός πόλος ο “αριστερός” με χαρακτηριστικά πολιτικής φούσκας θα τραντάζει το σχοινί, θα κάνει ανέφικτη ακόμα και μια βελτιωμένη δανειακή συμφωνία και η ελεύθερη πτώση του σε συνθήκες αστάθειας θα συμπαρασύρει πολύ σύντομα και τη χώρα. Αν κυρίαρχος πόλος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ με αδύναμη Κεντροαριστερά υπάρχουν δύο εκδοχές σε αρκετές παραλλαγές. Αν αιφνίδια αναπροσαρμόσει την πολιτική του και αναθεωρήσει τις πιο τυχοδιωκτικές πλευρές των εξαγγελιών του κινδυνεύει να εκραγούν οι αντιθέσεις του και να σκάσει η χώρα στα χέρια του. Αν υλοποιήσει τις μονομερείς του ενέργειες και διακοπεί η χρηματοδότηση της χώρας τότε ή προχωρεί σε δραματική λιτότητα για να έχει άμεσα πρωτογενή πλεονάσματα ή εκδίδει παράλληλο “νόμισμα” εσωτερικής κυκλοφορίας για να πληρώσει μισθούς – συντάξεις. Πρόκειται ουσιαστικά για προθάλαμο εθνικού νομίσματος. Σε αυτές τις συνθήκες κοινωνικής αποσταθεροποίησης και πανικού θα αντεπιτεθεί με επιθετικά και τυχοδιωκτικά χαρακτηριστικά μια νέα Δεξιά, υπερδεξιά και ακροδεξιά. Ο ένας πόλος σε συνθήκες τυφλής πόλωσης θα ποντάρει στη χρεωκοπία του άλλου με τίμημα την κατάρρευση της χώρας. Αν μάλιστα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κρίνει ότι δεν καλύπτεται σύμφωνα με το καταστατικό της από “επαρκή ασφάλεια” στις πιστοδοτικές της πράξεις, τότε αποσυνδέει τις τράπεζές μας από το Ευρωσύστημα και ανοίγει ο δρόμος προς την κόλαση. Η εκλογική ενίσχυση ενός ΠΑΣΟΚ υπό ριζικό μετασχηματισμό, στο όνομα μιας Νέας Κεντροαριστεράς, θα αποτρέψει τους κινδύνους μιας ακραίας πόλωσης, θα εγγυηθεί ένα ισχυρό εθνικό μέτωπο, θα συμβάλει στην έγκαιρη εκλογίκευση της “άλλης” αριστεράς και τη συμμετοχή της σε κυβέρνηση έκτακτης εθνικής ανάγκης η οποία θα εξαντλήσει τα ακραία διαπραγματευτικά όρια για την αναθεώρηση των δανειακών συμβάσεων, την επανατοποθέτηση του “ελληνικού ζητήματος” και την επαναχάραξη του χάρτη της Ευρωζώνης. Ισχυρίζονται ορισμένοι με κομπορρημοσύνη ότι υιοθετήσαμε την ιδέα της “αναθεώρησης“ μετά το εκλογικό αποτέλεσμα της 6ης Μάη. Όμως αυτόματα από το Μάη του 2010 φέραμε στη δημόσια συζήτηση: την αναδιάρθρωση του χρέους, τα αντισταθμιστικά αναπτυξιακά μέτρα, την αναθεώρηση της δανειακής σύμβασης και ιδιαίτερα του χρονοδιαγράμματος της εξωπραγματικής δημοσιονομικής προσαρμογής, την αποκατάσταση των οικονομικά ασθενέστερων, την αποδέσμευση από την εκ σύνεγγυς εποπτεία των εκπροσώπων της τρόικας(8).
Εξαπατούν τον εαυτό τους και την κοινωνία όσοι προβάλλουν ένα εύκολο, ειδυλλιακό success story στην ελληνική και ευρωπαϊκή κρίση. Δεν υπάρχει βασιλική οδός. Η αναθεώρηση των δανειακών συνθηκών εφόσον συνοδευτεί από νέο πακέτο χρηματοδότησης θα συναντήσει σοβαρές δυσκολίες στην ψήφισή του σε επτά ίσως και οχτώ κοινοβούλια. Η όποια τυχοδιωκτική μονομερής ενέργεια από την πλευρά της Ελλάδας θα καταστήσει απολύτως ανέφικτη οποιαδήποτε αναθεώρηση. Η πανευρωπαϊκή ασφάλιση καταθέσεων των χωρών της περιφέρειας αναφέρεται σ’ ένα μέγεθος καταθέσεων 3 τρις ευρώ και φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Η πολιτική αβεβαιότητα στην Ελλάδα επιδεινώνει όλες τις προβλέψεις για το άμεσο μέλλον της, ωθεί σε ντε φάκτο υποβάθμιση του ευρώ με την ελληνική κουκουβάγια, σε ανάδυση νέων ορατών και αόρατων εθνικών φρακτών και σε τάση επανεθνικοποίησης στη διαχείριση κινδύνων του, κατά τα αλλά, κοινού νομίσματος. Εδώ κρύβεται το μυστικό των επόμενων εξελίξεων στην κινούμενη άμμο της Ευρωζώνης.
Παραπομπές
1. Έτσι κάνουν όλες, σελ. 30
2. Ε, Πρόεδρε!, σελ. 185
3. Ε, Πρόεδρε!, σελ. 118
4. Βαμπίρ και Κανίβαλοι, σελ. 11
5. Θηλυκό Πόκερ, σελ. 337
6. Λευκό κοτσύφι, blue tree, μαύρο καράβι, σελ. 216
7. Έτσι κάνουν όλες, σελ. 211
8. Έβδομη αίσθηση, σελ. 300-302
