Αντί για απάντηση στην σοβαρότατη αυτή ερώτηση συνήθως ή συνεχιζόταν η αναφορά στην συλλογή υπογραφών, ή απλά άλλαζε το θέμα της συζήτησης. Ας κάνουμε λοιπόν για λίγο το ίδιο ακριβώς πράγμα και ας ασχοληθούμε αρχικά με την συλλογή υπογραφών από το avaaz.
Στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα (https://secure.avaaz.org/el/nobel_to_greek_islanders/?pv=62&rc=fb) έχουν μαζευτεί μέχρι στιγμής περίπου 250.000 υπογραφές από άτομα που ζητάνε να δοθεί το νόμπελ ειρήνης στους νησιώτες του Αιγαίου. Ένας αριθμός τεράστιος, μέχρι βέβαια να δει κανείς ότι σχεδόν 550.000 άτομα έχουν υπογράψει ότι η Μέρκελ πρέπει να σταματήσει τις πολιτικές λιτότητας στην Ελλάδα και να βάλει τους ανθρώπους μπροστά από τις τράπεζες. Έχουν επίσης υπογράψει 1.250.000 άτομα ότι δεν πρέπει να καταστραφούν αρχαία δάση στην Κορέα για να γίνουν πίστες για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες και περίπου 1.150.000 άτομα ότι ο Πρωθυπουργός του Περού πρέπει να μετατρέψει ένα δάσος σε εθνικό δρυμό και να μη το αφήσει να καταστραφεί από υλοτόμους και καλλιεργητές κόκας. Μπορείτε πατώντας εδώ (https://secure.avaaz.org/el/sierra_del_divisor_loc/?slideshow) να υπογράψετε και εσείς και να υποστηρίξετε το αίτημα μετατροπής του συγκεκριμένου δάσους σε εθνικό δρυμό του Περού. Μετά, μπορείτε να αλλάξετε mail και να ξαναϋπογράψετε, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των υπογραφών.
Όπως καταλαβαίνετε, ενώ το avaaz και οι υπόλοιπες παρόμοιες ιστοσελίδες μπορούν να αναδείξουν και να οργανώσουν τους πολίτες, τις περισσότερες φορές το μόνο αποτέλεσμα είναι να μαζεύονται κάποιες υπογραφές των οποίων ο αριθμός αμφισβητείται πανεύκολα και δεν αντιμετωπίζονται σοβαρά από αυτούς στους οποίους απευθύνεται το ψήφισμα. Για παράδειγμα, δεν περιμένει κανένας να αλλάξει τη στάση της για την Ελλάδα η Μέρκελ επειδή το ζήτησαν διαδικτυακά μισό εκατομμύριο άτομα. Έχοντας ζήσει όλοι μας τα γεγονότα του 2015 συνειδητοποιούμε ότι και μόνο ως σκέψη κάτι τέτοιο είναι αστείο.
Χρησιμεύει λοιπόν κάπου το avaaz -πέρα βέβαια από το να βγάζει χρήματα; Α ναι, μπορεί να το ξεχάσαμε, αλλά όπως φαντάζεστε κάπως πρέπει και το avaaz να συντηρηθεί. Έτσι για κάθε δωρεά που κάνετε για κάποιον σκοπό σχεδόν το 80% των χρημάτων σας γίνονται δωρεά για τον συγκεκριμένο σκοπό. Ακόμα όμως και με τις λίγες και αμφισβητούμενες υπογραφές και όλα τα αρνητικά που συνοδεύουν την συγκεκριμένη ιστοσελίδα, υπάρχουν περιπτώσεις που έγινε το εργαλείο για να αναδειχτεί κάποιο πρόβλημα, το οποίο τελικά λύθηκε. Ακόμα και λίγες υπογραφές αν χρησιμοποιηθούν σωστά γίνονται πανίσχυρο εργαλείο στα χέρια των λόμπυ. Ναι, των λόμπυ, μη σας παραξενεύει η λέξη. Όπως υπάρχει διεθνώς πετρελαϊκό λόμπυ και λόμπυ των ορυκτών καυσίμων, έτσι υπάρχει και λόμπυ για την πράσινη ενέργεια.
Που κολλάνε όμως τα λόμπυ και οι διεθνείς ισορροπίες με τους κατοίκους του Αιγαίου, τους πρόσφυγες και το νόμπελ; Αφού ήδη αποφύγαμε την αρχική μας ερώτηση μιλώντας για τη συλλογή υπογραφών στο avaaz, ας αλλάξουμε τώρα τελείως το θέμα και ας μιλήσουμε για τα νόμπελ.
Τα νόμπελ που λέτε είναι μια περίεργη ιστορία. Πολλοί γνωρίζουν ότι η Μαρί Κιουρί έχει πάρει νόμπελ φυσικής, αλλά ξεχνάνε ότι έχει πάρει άλλο ένα στην χημεία. Οι περισσότεροι επίσης γνωρίζουν ότι ο Αϊνστάιν έχει πάρει νόμπελ φυσικής, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι δεν το πήρε για τη θεωρία της σχετικότητας, αλλά για την επεξήγηση του φωτοηλεκτρικού φαινομένου. Πολλοί γνωρίζουμε κάποιους νομπελίστες λογοτεχνίας, αλλά πέρα από Ελύτη και Σεφέρη, άντε και Ορχάν Παμούκ ζόρικα τα πράγματα. Φυσικά όλοι σας γνωρίζετε ότι έχω πάρει νόμπελ ειρήνης (και μαζί και εσύ αναγνώστη) όπως και όλη η Ε.Ε. το 2012. Προσωπικά το αρνήθηκα, αλλά μου το έδωσαν με το ζόρι.
Εκεί λοιπόν είναι το σημείο κλειδί για τα νόμπελ: πρέπει να είσαι χημικός για να πάρεις το νόμπελ χημείας, αλλά οποιοσδήποτε μπορεί να πάρει το νόμπελ ειρήνης. Μπορεί να μη θυμόμαστε έναν από αυτούς που πήραν νόμπελ φυσικής τα τελευταία 10 χρόνια, αλλά όλοι θυμόμαστε τον Αλ Γκορ, τη Μαλάλα και φυσικά τον Μπαράκ Ομπάμα. (Παρεμπιπτόντως, ο Μπαράκ Ομπάμα έχει ένα πολύ περίεργο κατόρθωμα: με την επίθεση πέρυσι σε νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έγινε ο μόνος κάτοχος νόμπελ ειρήνης που βομβάρδισε κάτοχο νόμπελ ειρήνης!!! Πραγματικά μεγάλο κατόρθωμα αν σκεφτεί κανείς ότι κάτοχοι του ίδιου νόμπελ ήταν ταυτόχρονα οι Πρόεδροι του Ισραήλ και της Παλαιστίνης.)
Ακριβώς λοιπόν επειδή μπορεί οποιοσδήποτε να προταθεί για νόμπελ ειρήνης με πολύ εύκολες διαδικασίες και μπορεί επίσης οποιοσδήποτε να το κερδίσει, ο θεσμός έχει ευτελιστεί. Σπουδαία η προσπάθεια του Αλ Γκορ να ενημερωθεί ο πλανήτης για την κλιματική αλλαγή, αλλά -όσο κόπανος και αν ακούγομαι- άλλο κλιματική αλλαγή και άλλο η ειρήνη. Σημαντικότατες οι προθέσεις του Μπαράκ Ομπάμα για την αμυντική πολιτική των ΗΠΑ, αλλά όταν παρέλαβε το νόμπελ είχε δυνάμεις κατοχής σε μισή ντουζίνα χώρες. Για την Ε.Ε. καλύτερα ας μην ανοίξουμε την κουβέντα.
Ας επιστρέψουμε λοιπόν στην αρχική μας ερώτηση: πρέπει να παραλάβουν νόμπελ ειρήνης αυτοί που χρέωναν 5€ τους πρόσφυγες που ήθελαν να φορτίσουν για λίγη ώρα το κινητό τους;
Ξεφεύγοντας και πάλι από την ερώτηση, ας ασχοληθούμε με κάτι τελείως διαφορετικό: τις εμπειρίες μας από τον στρατό. Ξέρετε, αυτό που εσείς οι μεγαλύτεροι κάνατε δύο χρόνια και ήταν σαν κόλαση ενώ εμείς μόνο 9 μήνες τουρισμό και ήταν σαν κολλέγιο κλπ, σαν να σας βλέπω τώρα κάποιους να μιλάτε και να με ψιλοδουλεύετε μέσα από την οθόνη.
Θυμάμαι λοιπόν κάποια στιγμή που για μία αναφορά, μέσα στη βροχή και το κρύο περιμέναμε όλος ο λόχος κάποιον ο οποίος αργούσε απελπιστικά πολύ να ετοιμαστεί. Ήμασταν κομμάτια, είχαμε γίνει παπιά από το νερό, είχαμε ξεπαγιάσει και τελικά όταν έσκασε μύτη ο αργοπορημένος στεγνός, καθαρός και άνετος απλά λύσαμε τους ζυγούς και επιστρέψαμε στις δουλειές μας. Μετά από αυτά που άκουσε από τον υπόλοιπο λόχο ο στεγνός, καθαρός και άνετος, δεν ξανάργησε ούτε αυτός, ούτε κανένας άλλος.
Πιθανότατα ως ιστορία σας ακούγεται κάπως γνώριμη. Όλοι έχουν αφηγηθεί ένα περιστατικό όπου τη βλακεία του ενός την πλήρωσε ολόκληρος ο λόχος (ίσως σε διαφορετική ένταση. Είπαμε, οι νεότεροι είμαστε κολλέγια που κάνουν διακοπές κλπ). Είναι ίσως το μεγαλύτερο μάθημα που μπορείς να πάρεις από τον στρατό, το ότι για τη βλακεία του ενός θα την πληρώσουν και όλοι όσοι δεν φταίνε. Αν ένας δεν συντηρήσει σωστά τα πυρομαχικά, ποιός θα την πληρώσει; Αν ένας δεν τηρήσει τον ΚΟΚ και βγει μεθυσμένος στον δρόμο, ποιός θα την πληρώσει; Αν ένας στους είκοσι -σαν να λέμε ένας στον λόχο- πάει και ψηφίσει να μπούνε οι φασίστες στη Βουλή, ποιός θα την πληρώσει;
Η περίπτωση στα νησιά του Αιγαίου όμως δεν ήταν έτσι. Ήταν το ακριβώς αντίθετο. Έχουμε μάθει να επιβραβεύουμε τον κωλοπαιδισμό και να βγαίνουν μάγκες αυτοί που εκμεταλλεύονται τον δίπλα τους. Είμαστε η χώρα που όλοι ήθελαν να γίνουν ίδιοι με αυτόν που πάει και τα σπάει στα μπουζούκια με χρήματα που έφαγε από το ελληνικό δημόσιο. Έτσι, οα μείνει ατιμώρητος και αυτός ο οποίος χρέωσε την φόρτιση του κινητού 5€, σε πρόσφυγες που θέλουν να πουν στους συγγενείς τους ότι δεν βρίσκονται ανάμεσα στους πνιγμένους. Και, το πιθανότερο, θα περηφανεύεται στους υπόλοιπους φασίστες ότι εκμεταλλεύτηκε τους εχθρούς της Ελλάδας που μιάζουν με την παρουσία τους τη χώρα μας, και θα έχει και κέρδος.
Ε λοιπόν πρέπει να αποδεχτούμε ότι αυτός ο ηλίθιος θα μείνει για πάντα ανίκητος. Έτσι όπως είμαστε ως κράτος, δεν θα τον πιάσουμε ποτέ και δεν πρόκειται να τον εμποδίσουμε να κάνει τα ίδια αν βρεθεί σε παρόμοια θέση. Αυτό που μπορούμε όμως να κάνουμε είναι να επιβραβεύσουμε αυτούς στους οποίους θα θέλαμε να μοιάσουν τα παιδιά μας. Μπορεί να μην είναι κάτι χειροπιαστό -ας είμαστε ειλικρινείς, το νόμπελ είναι κάτι το τελείως συμβολικό- αλλά τουλάχιστον είναι ωραίο προς τους υπόλοιπους να αναδεικνύουμε τέτοιους ανθρώπους ως παραδείγματα.
Μπορεί το avaaz να είναι ένα μέτριο εργαλείο για να αναδείξουμε την προσπάθεια αυτών που αξίζουν, αλλά είναι το εργαλείο που έχουμε. Μπορεί το νόμπελ να είναι ένα βραβείο υποτιμημένο και χωρίς πραγματική ουσία, αλλά είναι το βραβείο που έχουμε. Μπορεί αυτοί που βοήθησαν με πραγματική ανιδιοτέλεια τους πρόσφυγες στα νησιά του Αιγαίου να είναι πολύ λίγοι. Είναι όμως αυτοί που έχουμε και πρέπει να τους αναγάγουμε σε παραδείγματα για τους υπόλοιπους από εμάς.
Ο πρόεδρος της ακαδημίας Αθηνών Θ. Βαλτινός είπε κάτι σωστό: το να απονεμηθεί το νόμπελ στους συγκεκριμένους αναβαθμίζει τον ίδιο τον θεσμό του νόμπελ ειρήνης. Ποιός ξέρει, ίσως μαζί με το νόμπελ να παραδειγματιστούμε και να αναβαθμιστούμε και εμείς.
Φωτογραφία: https://www.flickr.com/photos/utenriksdept/4174689006
