γράφει ο Λάρκος Λάρκου.
Λευκωσία. 21 Οκτωβρίου 2020. Όγδοη «τριμερής» σύνοδος Κύπρου, Ελλάδας, Αιγύπτου.
Ν. Αναστασιάδης: «Οι τρεις χώρες μαζί με εταίρους στην Α. Μεσόγειο έχουν υπογράψει το Καταστατικό του Φόρουμ Φυσικού Αερίου που δεν θεωρείται μόνο ως παράδειγμα προς μίμηση, αλλά είναι και πλαίσιο κοινών αξιών και αρχών στον τομέα του φυσικού αερίου προκειμένου να αξιοποιηθούν τα αμοιβαία οφέλη διατηρώντας η κάθε χώρα τα κυριαρχικά της δικαιώματα».
Κ. Μητσοτάκης: «μας ενώνουν πολλά. Είμαστε ικανοποιημένοι από το γεγονός ότι υπάρχει πια στην Ευρώπη μια διαφορετική αντίληψη για το ποιος είναι ο ταραχοποιός στη γειτονιά και γιατί οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά συνολικά τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της ΕΕ. Και αυτό είναι μια μεγάλη επιτυχία».
Α. Σίσι: «ο τριμερής μηχανισμός που εγκαινιάστηκε το 2014 στο Κάιρο είναι ένας χώρος για τα κοινά οράματά μας στους διάφορους τομείς, στρατιωτικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, πολιτιστικούς και για συντονισμό των θέσεων έναντι των περιφερειακών και διεθνών υποθέσεων και για αξιοποίηση κοινών οφελών και την αντιμετώπιση κοινών απειλών κατά της εθνικής μας ασφάλειας»
Στις 27/10 σε δηλώσεις του στην Αθήνα μετά την «τριμερή» με Ισραήλ (Ασκενάζι) και Κύπρο (Χριστοδουλίδης) ο έλληνας υπεξ Ν. Δένδιας είπε πως «έχουμε κοινές αξίες και επιδιώξεις. Είμαστε έτοιμοι να δώσουμε κοινές απαντήσεις σε αυτές τις προκλήσεις. Τα αποτελέσματα της συνεργασίας μας είναι μετρήσιμα. Προσβλέπουμε στην περαιτέρω βελτίωση των σχέσεών μας».
Τι ακριβώς συμβαίνει με τις πιο πάνω επιλογές; Στην πράξη η Λευκωσία «συναντά» τους δύο κύριους αντιπάλους της Τουρκίας (Ισραήλ, Αίγυπτος) και επιχειρεί να λάβει μέρος στη δημιουργία μιας νέας γεωπολιτικής ισορροπίας στην περιοχή (με άλυτο το κυπριακό).
Η Τουρκία δεν βιαστηκε να απαντήσει σε αυτό το σενάριο, αλλά:
Πρώτον, μέσω του εκπροσώπου τύπου του τουρκικού υπεξ δήλωσε τι προτίθεται να κάνει- να ακυρώσει το σχέδιο με την ονομασία «τριμερής». Η Άγκυρα δηλώνει, ως συνήθως, τις προθέσεις της και η Λευκωσία ως συνήθως έβλεπε επικοινωνιακά παιχνίδια.
Δεύτερο, ενοικίασε και αγόρασε ερευνητικά σκάφη υπογράφοντας σχετικές συμφωνίες- κυρίως με τη Νορβηγία.
Τρίτο, υπέγραψε ειδικό πρωτόκολλο με την «τδβκ» για να μπορεί να επικαλείται τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και τα δικαιώματα της τ/κ κοινότητας ως ιδρυτικού εταίρου του κυπριακού συντάγματος.
Τέταρτο, έθεσε σε εφαρμογή σχέδιο για εξουδετέρωση της ερευνητικής δραστηριότητας που ανέπτυξαν οι εταιρείες Exxon-Mobil, ENI και Total εντός κυπριακής ΑΟΖ και απέστειλε ερευνητικά σκάφη (Φατίχ, Γιαβιούζ, Μπάρμπαρος) με συνοδεία πολεμικών πλοίων για να κάνουν σεισμικές έρευνες. Ποια εταιρεία θα παρέμενε στην περιοχή αν στην μια άκρη ενός θαλάσσιου τεμαχίου είναι τα τουρκικά και στην άλλη τα δικά της;
Ο κόσμος γύρω μας αλλάζει. Το κυπριακό πλέον δεν είναι ίδιο. Οι τριμερείς συναντήσεις- με την προσθήκη κατά περίπτωση και του πολυπράγμονος Νετανιάχου- καθώς και οι χειρισμοί Αναστασιάδη στο Κραν Μοντάνα δημιούργησαν την πεποίθηση στην τουρκική ηγεσία ότι ο Αναστασιάδης αγοράζει χρόνο και παίζει με τον «ρομαντισμό» Ακιντζί. Η ένταξη Ισραήλ και Αιγύπτου στην εξίσωση στην Α. Μεσόγειο αλλοίωσε το περιεχόμενο της κυπριακής υπόθεσης-διακοινοτικές συνομιλίες, αναζήτηση λύσης με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Έτσι το κυπριακό από ζητημα αναζήτησης μιας διευθέτησης όπως λ.χ. το 2004, 2010, ή το 20 17 εξελίχθηκε σε ζήτημα επιρροής και γεωπολιτικής ισχύος ανάμεσα στους κεντρικούς παίκτες στην περιοχή, με ένα επιπρόσθετο ερωτηματικό που συνδέεται με τις κάκιστες σχέσεις Ερτογάν-Νετανιάχου και τις ασταθείς σχέσεις Νετανιάχου-Σίσι. Το Τελ Αβίβ δεν ευνοεί τη διαδικασία επίλυσης του κυπριακού και επ’ αυτού ο Νετανιάχου άσκησε την πειθώ του στον Ν Αναστασιάδη- άλυτο κυπριακό ίσον σοβαρό εμπόδιο στο χαρτοφύλακα Τσαβούσογλου.
Η Τουρκία βλέπει ττην κυριαρχία των πλοίων της ως απάντηση στις τριμερείς συνεργασίες και ως μήνυμα θαλάσσιας ισχύος απέναντι στον Νετανιάχου και δευτερευόντως στον Σίσι. Η δραστηριότητα της Τουρκίας στην Α. Μεσόγειο, κατά παράβαση του δικαίου της θάλασσας, έτυχε απάντησης από την ΕΕ με καταδίκες και μερικές κυρώσεις. Η Τουρκία απάντησε στην απειλή για περισσότερες κυρώσεις με την αξιοποίηση του «χαρτιού»-Αμμόχωστος, περίκλειστα Βαρώσια. Κάθε κύρωση από την ΕΕ και ένας αντιπερισπασμός στην παραλία της Αμμοχώστου, ένα άνοιγμα της λεωφόρου Ευαγόρου, Δημοκρατίας κλπ. Η ΕΕ τουλάχιστον σε επίπεδο Μπορέλ κατενόησε τον φαύλο κύκλο στον οποίο εισήλθαν τα πράγματα, και μη έχοντας μια ευρύτερη στρατηγική για την περιοχή, περιόρισε ήδη τις προσδοκίες του για μια σύνοδο για τα ζητήματα ενέργειας στην Α. Μεσόγειο. Η απροκάλυπτη στήριξη Ερτογάν σε Ε. Τατάρ στις τ/κ εκλογές αφορούσε και την επιλογή της άσκησης περισσότερης γεωπολιτικής ισχύος στις θαλάσσιες ζώνες γύρω από την νησί με ένα πιο ενεργό τρόπο.
Δεν υπάρχει καμμιά αμφοβολία ότι ο Αναστασιάδης εκ προθέσεως οδήγησε το κυπριακό στα βράχια και αξιοποίησε τις «τριμερείς» ως εργαλείο συσκότισης και διαχείρισης της κοινής γνώμης για να μπορεί να συντονίζει πιο άνετα την υπόθεση «χρυσά διαβατήρια». Το ερώτημα είναι με ποια κίνητρα συμμετέχει η Ελλάδα- χθες ο Α. Τσίπρας και σήμερα ο Κ. Μητσοτάκης. Κάθε επιλογή στην πολιτική διαπάλη, καλόπιστη ή όχι, κρίνεται εκ του αποτελέσματός της: η εγκατάλειψη της διαδικασίας επίλυσης του κυπριακού για 3 χρόνια και 3 μήνες καθώς και η οργάνωση μιας προσπάθειας για «αντιμετώπιση» της Τουρκίας στις θαλάσσιες ζώνες με συνεργασίες με Νετανιάχου και Σίσι κατέληξε σε πλήρες φιάσκο-και κάτι ακόμα. Οι εξελίξεις στο Βαρώσι ήταν προβλέψιμες, αν βέβαια θέλαμε να διαβάσουμε τις σχετικές δηλώσεις, ή επί τόπου κινήσεις, του αντιπροέδρου της Τουρκίας Φ. Οκτάυ. Το θέμα είναι ακόμα πιο συγκεριμένο. Ο Αναστασιάδης εγκατέλειψε τη διαδικασία επίλυσης για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Η Ελληνική κυβέρνηση, όμως τι ακριβώς ψάχνει; Πόσο πιο «μετρήσιμα αποτελέσματα» περιμένει;
