γράφει ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
Δεν θυμάμαι πολλές φορές να πανηγυρίζω για κάποιο νομοσχέδιο. Ακόμα και όταν άκουσα για μείωση στις αδιανόητες εισφορές που έχουμε οι ελεύθεροι επαγγελματίες στην πραγματικότητα δεν χάρηκα, απλά ένιωσα ανακούφιση και δικαίωση. Το ότι κάνουμε ένα βήμα πίσω από την άκρη του γκρεμού δεν σε κάνει να χοροπηδάς από χαρά, μόνο ξεφυσάς και κάπως χαλαρώνεις. Σήμερα όμως, μόλις διάβασα ότι θα υπάρχει τσουχτερό πρόστιμο αν κάποιος καπνίζει σε ΙΧ όπου επιβαίνει παιδί είχα αναλαμπές από γκολ του Χαριστέα στην Πορτογαλία το 2004.
Επιτέλους. Απλά επιτέλους. Επιτέλους να σπάσουμε τον τσαμπουκά του Ελληνάρα που όλοι –και εγώ μαζί- έχουμε μέσα μας.
Πήρα τηλέφωνο φίλους φανατικούς καπνιστές. Η αντίδρασή τους ήταν πολύ κοντά στη δική μου. Επιτέλους.
Τι φταίει η έγκυος αν καπνίζει ο οδηγός του λεωφορείου; Δεν φταίει, γι’αυτό θα υπάρχει ενάμισι χιλιάρικο πρόστιμο. Τι φταίει το παιδί του Δημοτικού αν ο ταξιτζής είναι φουγάρο; Δεν φταίει το παιδί και δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του, γι’αυτό διπλασιάζεται το πρόστιμο στα τρία χιλιάρικα.
Και επιτέλους υπάρχει και πρόστιμο στους οδηγούς ΙΧ αν καπνίζουν ή ατμίζουν παρουσία ανηλίκου, γιατί από εκεί ξεκινάει το θέμα: από τον μιμητισμό του μπαμπά-μάγκα οδηγού με το τσιγάρο στο ένα χέρι, το φρέντο στο άλλο και το κινητό στον ώμο. Γιατί το παιδί όταν μεγαλώσει να γίνει και αυτό Ελληνάρας; Που μας έφταιξε; Πουθενά και αυτό αρχίζουμε επιτέλους να το καταλαβαίνουμε.
Όταν κάποιος περιγράφει την κατάσταση στο εξωτερικό, τα μισά από αυτά που τον εντυπωσίασαν είναι θέμα παιδείας: οι οδηγοί σταματάνε στις διαβάσεις. Οι επιβάτες δεν πετάνε τη γόπα τους από το παράθυρο. Τα σκουπίδια πάνε στα σκουπίδια και όχι στο πάτωμα, τα δε ανακυκλώσιμα πάνε στα ανακυκλώσιμα και όχι στα σκουπίδια ή το πάτωμα. Ουάου.
Από εκεί ξεκινάει το πρόβλημα σε αυτή την χώρα, από την παιδεία. Κακώς μιλάμε όλοι για έλλειψη παιδείας. Έχουμε παιδεία, αλλά είναι στρεβλή. Η παιδεία μας μάς υπαγορεύει ότι το κάπνισμα είναι μαγκιά. Η παιδεία μας μάς επιβάλλει την φοροδιαφυγή ως κάτι φυσιολογικό. Η παιδεία μας μάς απαγορεύει να καταλάβουμε ότι θεωρούμε την φοροδιαφυγή κάτι φυσιολογικό.
Τι εννοώ;
Ας δούμε το παράδειγμα το σκάνδαλο μεγατόνων με τη χρήση της λέξης «αποβράσματα» και ας εστιάσουμε λίγο παραπάνω. Ξεκινώντας από το αυτονόητο, ναι, πάρα πολύ κακή επιλογή λέξης. Δεν μπορώ να καταλάβω αυτούς που λένε «και λίγα είπε», ειδικά από την στιγμή που ο ίδιος ο Υπουργός φρόντισε και το διόρθωσε (Παρεμπιπτόντως, μπράβο του για την διόρθωση. Δεν θυμάμαι πολλούς πολιτικούς να παραδέχονται κάποιο λάθος τους. Αν σας βρίσκεται κάποιο παράδειγμα από Πολάκη, Τζανακόπουλο, Παππά κλπ ή και από την προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ πείτε το μου. Spoiler: μάλλον δεν θα βρείτε). Πέρα όμως από την απαράδεκτη λέξη, τι είπε αυτός ο άνθρωπος και έπεσαν να τον φάνε από αμφότερα τα στρατόπεδα, αριστερά και δεξιά; Γιατί, πέρα προφανώς από την επίμαχη λέξη, ενόχλησε τόσο πολύ το περιεχόμενο της δήλωσης;
Στο μετρό λοιπόν εκτός από 30άρηδες φιτ που πάνε στη δουλειά τους μπαίνουν και γέροι, ΑμΕΑ, έγκυοι και μωρά σε καρότσια που αν ήταν στο χέρι τους θα προτιμούσαν κάποιο άλλο μέσο μετακίνησης. Αν τα μισά βαγόνια δεν λειτουργούν, όπως συμβαίνει αυτή τη στιγμή, οι έγκυες, τα ΑμΕΑ, τα μωρά και οι γέροι θα αναγκαστούν να μπουν σε ένα βαγόνι με διπλάσιους επιβάτες από το κανονικό. Όταν έξω έχει 40άρια και στα μισά βαγόνια από αυτά που λειτουργούν έχει χαλάσει ο κλιματισμός, τότε όλοι αυτοί που ανήκουν στις λεγόμενες «ευπαθείς ομάδες» βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Αν σας φαίνεται ότι υπερβάλλω, τότε μάλλον δεν έχετε πάρει χαμπάρι τι γίνεται στην Πρωτεύουσα.
Ειλικρινά, πολλά μου ακούγονταν και εμένα κομματάκι υπερβολικά, μέχρι την Πέμπτη που βρέθηκα σε έναν συρμό και ένιωσα σαν να βρίσκομαι σε σκηνικό από ανέκδοτο. Ένας γέρος παρακάλαγε για μια θέση για τον διπλανό του, ακόμα πιο γέρο που πρέπει να είχε ήδη πατήσει τα 90. Γύρισα –όσο μπορούσα όντας σαρδελοποιημένος- να κοιτάξω ποιοι αχρείοι δεν σηκώνονταν για τον κακόμοιρο τον παππούλη. Είδα να κάθονται μόνο γέροι και να προσπαθεί να σηκωθεί μια κοπέλα με μωρό στην αγκαλιά για να παραχωρήσει τη θέση της. Εκεί ήταν που σκέφτηκα ότι πιο πολύ μοιάζει αυτό με ανέκδοτο παρά με ΜΜΜ Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Κατέληξα στο ότι το ανέκδοτο θα ήταν «μπαίνει ένας παππούλης, μια έγκυος και μια μαμά με καρότσι στο μετρό και έχει μόνο μία κενή θέση. Ποιός θα κάτσει; Το ζευγάρι που φασώνεται, θα βολευτούν ο ένας πάνω στον άλλο.» Σε εκείνο το βαγόνι όμως ακόμα και τα κλασσικά παθιασμένα εκνευριστικά ζευγαράκια είχαν παραχωρήσει τις θέσεις τους και δεν χωρούσαν καν να φασωθούν. Τόσο στρίμωγμα.
Για να λειτουργήσει λοιπόν το μετρό χρειάζεται ένα πολύ βασικό πράγμα που τα τελευταία χρόνια δεν το είχαμε σε ιδιαίτερη εκτίμηση: χρήματα. Τα βαγόνια για να κινηθούν χρειάζονται χρήματα. Για να λειτουργούν οι αναρτήσεις τους, οι πόρτες τους, τα φρένα, τα φώτα και ο κλιματισμός τους, για να αγοραστούν όταν χρειαστεί τα ανταλλακτικά τους χρειάζονται χρήματα. Για να λειτουργήσουν οι ανελκυστήρες που εξυπηρετούν τις ευπαθείς ομάδες–όπως αυτός που εδώ και χρόνια μας ενημερώνουν από τα μεγάφωνα ότι δεν λειτουργεί- χρειάζονται χρήματα. Για να λειτουργήσουν οι κυλιόμενες, τα εκδοτήρια, τα φώτα, τα μικρόφωνα που ανακοινώνουν ότι δεν λειτουργεί ο ανελκυστήρας που εξυπηρετεί τις ευπαθείς ομάδες, χρειάζονται χρήματα. Και φυσικά για να πληρωθούν οι οδηγοί, οι εργαζόμενοι στα εκδοτήρια και οι καθαρίστριες και πάλι χρειάζονται χρήματα.
Μέχρι και οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ το κατάλαβαν κάποια στιγμή και έκαναν -με τις όποιες ικανότητες είχαν- προσπάθεια να εφαρμόσουν μέτρα όπως το ηλεκτρονικό εισιτήριο. Τότε όμως, η επιχείρηση είχε ήδη αδιανόητες ζημιές και χρωστούσε ήδη παντού (για το οποίο παρόλο που έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης, δεν φταίνε μόνο οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ). Το μόνο που έγινε ήταν να μειωθούν οι ζημιές, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα να επιδιορθωθεί ό,τι πρόβλημα προκύπτει στην πορεία.
Άρα αυτοί που έφεραν το μετρό σε αυτήν την κατάσταση, με τους γέρους, τις εγκύους και τα μωρά να κινδυνεύουν, τι είναι; Εγκληματίες, αυτό είναι. Και θα πρέπει να αναζητηθούν νομικά ευθύνες από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις για αυτή την κατάσταση.
Αυτοί όμως που συντηρούν αυτή την κατάσταση, τι είναι; Αυτοί που δεν πληρώνουν εισιτήριο επειδή το θεωρούν μαγκιά ή επειδή η παιδεία που απέκτησαν ήταν αυτή που ο καλός μας Αλέξης δίδασκε με ντουντούκα στα διόδια, όλοι αυτοί οι «δεν πληρώνω» τι είναι;
Παράνομοι. Τόσο απλά. Και αυτή η παρανομία τους μπορεί σε κάποιους να φαίνεται ρομαντική, αλλά έχει ρεαλιστικότατες επιπτώσεις οι οποίες καταλήγουν στα γερόντια και τις εγκύους.
Εκεί υπάρχουν δύο επιλογές. Ως κυβέρνηση λοιπόν μπορείς να επιλέξεις να προχωρήσεις σε πρόστιμα, κυνηγητό, ακόμα και βίαιη καταστολή και να έχεις δαπιτάκια να βγάζουν σέλφιζ με ματατζήδες με πολυβόλα στα εκδοτήρια –ναι, έγινε και αυτό τη βδομάδα που πέρασε, λες και δεν υπάρχει καλύτερη χρήση για τους ματατζήδες. Έχω αναγκαστεί στο παρελθόν να πάρω το μετρό χωρίς να πληρώσω και, ειλικρινά, προτιμώ να αισθάνομαι άσχημα που δεν πλήρωσα παρά να παίζω κυνηγητό με τους ελεγκτές παρουσία ματατζήδων. Αμφιβάλλω όμως ότι αυτό μπορεί να έρθει σε αυτή τη θέση και να το καταλάβει εκείνος που έβγαζε σέλφι με τον ματατζή…
Η άλλη επιλογή είναι αντί να τιμωρείς, να επενδύσεις στην παιδεία. Να δείξεις στους «δεν πληρώνω» και στα εικοσάχρονα που νιώθουν ότι έτσι «χτυπάνε το σύστημα» ότι οι επιπτώσεις από τις πράξεις τους αφορούν όλη την κοινωνία και όχι μόνο μία απρόσωπη επιχείρηση.
Ξέρετε ποιο είναι το χειρότερο από όλα; Χρειάστηκε να αφιερώσω πάνω από 600 λέξεις για να ανοίξω αυτή την παρένθεση για το Μετρό και να εξηγήσω το αυτονόητο. Το αυτονόητο! Ότι ούτε το να μη πληρώνεις είναι λύση, ούτε το να σε πλακώνουν στις σφαλιάρες επειδή δεν πλήρωσες είναι λύση. Γιατί ο Ελληνάρας μέσα μας είναι βαθειά ριζωμένος, ανεξαρτήτως παρατάξεων. Γιατί μπορεί να πανηγυρίζεις βλέποντας πολυβόλα σε εκδοτήρια ενώ ταυτόχρονα κοκορεύεσαι που φοροδιαφεύγεις, επειδή είσαι Ελληνάρας. Γιατί μπορεί να ξαπλώνεις την κοπελίτσα μπροστά σου για να προλάβεις να περάσεις με το εισιτήριό της, ενώ ταυτόχρονα γκρινιάζεις που ο κλιματισμός λειτουργεί μόνο στα μισά βαγόνια και το μετρό περνάει ανά δεκάλεπτο, επειδή και πάλι είσαι Ελληνάρας.
Δεν έχουμε ολοκληρωμένη αίσθηση της ευθύνης προς τους γύρω μας, και συμπεριλαμβάνω όλους μας, εννοείται και τον εαυτό μου. Ούτε φυσικά πρόκειται μέσα σε μια νύχτα να αποκτήσουμε, γιατί η ανευθυνότητα καλλιεργήθηκε επιμελώς και για δεκαετίες. Μπορούμε όμως να ξεκινήσουμε με μικρά βηματάκια να βάζουμε την λογική να πολεμήσει τους εαυτούς μας, προσευχόμενοι να χάσουμε. Αν κάποια στιγμή θεωρείται ντροπή να καπνίζεις μπροστά σε παιδιά Δημοτικού ή να φυτεύεις τη γόπα σου στην άμμο ή να περνάς χωρίς εισιτήριο σε ΜΜΜ, τότε ίσως ο Ελληνάρας αρχίσει να χάνει τον πόλεμο…
Υ.Γ. Ένας φίλος μου περιέγραψε ένα εκπληκτικό σκηνικό που έτυχε να δει: στο μετρό στην Ομόνοια, πέρασε κάποιος σπρώχνοντας και σχεδόν ξαπλώνοντας τον μπροστινό του. Αμέσως γύρισαν ένα τσούρμο από εργάτες που έφτυναν αίμα για να βγάλουν το εισιτήριο και κατσάδιασαν τον “τζαμπατζή”. Μου φάνηκε τόσο απίθανο ως περιστατικό που πρέπει να τον ρωτούσα κανα πεντάλεπτο για να μου επιβεβαιώσει αυτό που είχα ήδη καταλάβει. Δεν ήταν μεγαλοαστοί ή καπιταλόσκυλα των Βορείων Προαστίων, ήταν απλοί εργαζόμενοι στην Ομόνοια και έκραζαν έναν τυπικό νεαρό, από αυτούς που σε όλους μας έχει τύχει να μας χρησιμοποιήσουν για να μπουν στο μετρό. Το γράφω –ξέρω ότι θα το διαβάσει- τον πιστεύω απόλυτα σε αυτό που μου περιέγραψε και ακόμα μου φαίνεται σχεδόν σαν ψέμα.
Δεν νομίζω ότι ήταν σε θέση να διαπιστώσουν αν ο νεαρός είχε ή δεν είχε για να πληρώσει και είμαι αντίθετος σε κάθε μορφή αυτοδικίας –ειδικά από την στιγμή που και εγώ έχω αναγκαστεί να περάσω χωρίς εισιτήριο!- αλλά αν μη τι άλλο ως περιστατικό λέει πάρα πολλά.
