γράφει ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος να βλέπει παντού μοτίβα. Είναι κάτι σαν μηχανισμός άμυνας –βλέπεις στο σκοτάδι κάτι ψηλό και φουντωτό και καταλαβαίνεις ότι εκεί υπάρχει ένα δέντρο, οπότε καλό θα ήταν να μη τρέξεις επάνω του και να προσέχεις τι μπορεί να έχει από πίσω του. Αντίστοιχα, μοτίβα βλέπουμε και σε ανθρώπους: βλέπεις το πρωί μια μαμά με το παιδάκι της και σκέφτεσαι αμέσως ότι είναι εντελώς ακίνδυνη· βλέπεις το βράδυ μια παρέα νεαρών να περπατάνε με καλυμμένα τα πρόσωπά τους και αμέσως μπαίνεις σε κατάσταση επιφυλακής. Τους απλοποίησες και τους ενέταξες σε μοτίβα που διευκολύνουν τον εγκέφαλό σου να καταλάβει τι συμβαίνει.
Ο εγκέφαλός μας όμως δεν σταματάει να εντάσσει σε μοτίβα τις πληροφορίες που δέχεται, ακόμα και όταν αυτό δεν είναι απολύτως απαραίτητο. Και μπορεί αυτό σε μερικές περιπτώσεις να είναι χαριτωμένο, όπως για παράδειγμα όταν βλέπουμε τα σύννεφα να σχηματίζουν φατσούλες και ζωάκια, αλλά μπορεί να γίνει και επικίνδυνο, όπως όταν βλέπουμε κάποιον πιο μελαχρινό και χωρίς να γνωρίζουμε κάτι άλλο για αυτόν και περιμένουμε να φωνάξει «Αλλάχου Άκμπαρ».*
Έτσι κάνουμε όλοι μας καθημερινά. Προσπαθώντας να καταλάβουμε τον κόσμο μας και να οργανώσουμε σε μοτίβα το χάος γύρω μας απλοποιούμε τον αριστερό σε άπλυτο, τον δεξιό σε φασίστα, τον κεντρώο σε νεοφιλελέ. Βάζουμε ταμπέλες γιατί μας είναι πολύ πιο εύκολο να μειώσουμε έναν άνθρωπο σε ένα μόνο χαρακτηριστικό του, παρά να σκεφτούμε ότι είναι ένα πολύπλοκο άθροισμα ιδεών, γνώσεων και εμπειριών. Και όπως βάζουμε εμείς ταμπέλες, έτσι βάζουν και σε εμάς.
Λοιπόν, ποια ταμπέλα έβαλαν χθες σε εσάς;
Ήσασταν μήπως ακροδεξιό στοιχείο; Έτσι δεν λένε για όλους όσους διαδήλωσαν, ότι ήταν ακροδεξιοί; Μήπως ήσασταν υποκινούμενοι από την Χρυσή Αυγή; Μήπως δεν είστε αρκετά έξυπνοι για να καταλάβετε το πώς η συμφωνία κάνει καλό στην Ελλάδα; Ή μήπως διαδηλώσατε επειδή δεν θέλετε καθόλου συμφωνία; Δεν πιστεύω να νομίζετε ότι κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι θα θέλατε μια πιο δίκαιη συμφωνία σχετικά με την γλώσσα και την εθνότητα ή ακόμα και τους εμπορικούς όρους. Όχι βέβαια, όλοι ήσασταν γραφικοί «μακεδονομάχοι» που θυμηθήκατε μόλις πέρυσι την Μακεδονία, που ντύνεστε με περικεφαλαίες και σανδάλια, που αδυνατείτε να καταλάβετε τη σημασία της ένταξης της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ, που δεν σας νοιάζει καθόλου για το καλό των ανθρώπων που ζουν παραδίπλα μας και που έχετε και κακή ορθογραφία. Δεν έχει σημασία ποιοι είστε στην πραγματικότητα και τι πιστεύετε, αυτή είναι η ταμπέλα που σας έβαλαν και έτσι σας αντιμετωπίζουν.
Ή μήπως ήσασταν διεθνιστής, άπατρις, ρίψασπις πουλημένος ακροαριστερός, που για να βολευτεί κοιτάζει να ξεπουλήσει ακόμα και την ίδια του την πατρίδα; Μήπως δεν σας νοιάζει για την άποψη εκατομμυρίων συμπολιτών σας και δικτατορικά επιβάλλετε τη δική σας για να βοηθήσετε τον αγαπητό σας Αλέξη να κάτσει λίγο ακόμα χρόνο στην καρέκλα του, μήπως σας βολέψει έτσι και εσάς ακόμα καλύτερα; Δεν πιστεύω να νομίζετε ότι μπορείτε να συμφωνείτε με το Βόρεια Μακεδονία χωρίς να έχετε πάρει κάποιο προσωπικό αντάλλαγμα; Όχι βέβαια, όλοι όσοι συμφωνούν είτε είναι μπαχαλάκηδες που καίνε σημαίες είτε συμφωνούν επειδή κάπου τους βόλεψε ο Τσίπρας και η παρέα του. Δεν έχει σημασία αν θεωρείτε ότι δυστυχώς είναι μια κακή συμφωνία την οποία αναγκαστικά πρέπει να αποδεχτούμε λόγω των συνθηκών στις οποίες έχουμε βρεθεί. Η ταμπέλα σας είναι αυτή του καψοσημαιάκια βολεμένου ευκαιριακού αριστερού και έτσι θα σας αντιμετωπίζουμε.
Στην δε περίπτωση που είστε πολιτικός, να ξέρετε ότι δεν έχετε προσωπικά πιστεύω. Ο αρχηγός σας έχει ατζέντα την οποία εξυπηρετεί και εσείς απλά σαν πρόβατο τον ακολουθείτε. Εννοείτε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να έχετε τις αντιρήσεις σας ή είστε διχασμένος σχετικά με το ποιο είναι το καλό της πατρίδας και το τι τελικά θα έπρεπε να κάνετε. Η ταμπέλα σας είναι αυτή του κομματικού προβάτου και έτσι σας αντιμετωπίζουμε. Α, και σε περίπτωση που είστε δημοσιογράφος, εννοείται ότι ισχύουν ακριβώς τα ίδια με τους πολιτικούς, αλήτες και παπαγαλάκια του τρόμου και της παραπληροφόρησης.
Μπορεί να υπάρξει συνεννόηση έτσι; Όχι ανάμεσα σε πολιτικούς, αλλά ανάμεσα σε εμάς τους ίδιους. Είναι εφικτό; Αν προτού καν ανοίξει κάποιος το στόμα του έχουμε απορρίψει αυτά που θέλει να πει, πώς θα συνεννοηθούμε με τον φίλο μας ή με τον διπλανό μας στη δουλειά; Αν δεν μπορούμε να ακούσουμε εμείς τον δίπλα μας, πώς θα τον ακούσουν οι πολιτικοί μας; Γιατί να τον ακούσουν οι πολιτικοί μας;
Μην απορείς λοιπόν αναγνώστη που δεν ακούγεται ποτέ κανένα συλλαλητήριο. Και, κυρίως, μη προσποιείστε ότι όλα αυτά τα κάνει κάποιος άλλος. Και εγώ και εσύ αναγνώστη ταμπέλες βάζουμε, συνειδητά ή ασυναίσθητα. Δεν ξέρω αν το παρατήρησες, αλλά αποφεύγω όσο μπορώ να αναφέρομαι ονομαστικά στο γειτονικό κράτος. Πώς να τους πω; Σκόπια και να ταμπελοποιηθώ ως «μακεδονομάχος»; Βόρεια Μακεδονία και να μου μπει η ταμπέλα του «αναρχοάπλυτου»; Ή μήπως ΠΓΔΜ και να με διορθώνουν αριστεροί και δεξιοί ότι πλέον πουθενά δεν λέγεται έτσι; Χωρίς να δει κάποιος το περιεχόμενο των λόγων μου, και μόνο από την φρασεολογία, μου κολλάει με τη μία ταμπέλα στο μέτωπο και απορρίπτει όλα όσα λέω χωρίς να δώσει περισσότερη σημασία, ακριβώς όπως συμβαίνει και σε όλους τους άλλους.
Εσύ λοιπόν αναγνώστη, πόσες και ποιές ταμπέλες έβαλες σήμερα;
*Αυτό φυσικά δεν είναι μόνο ελληνικό συνήθειο. Πριν από μερικά χρόνια ταξίδεψα στην Τσεχία αναγκαστικά μέσω Κωνσταντινούπολης. Όντας λίγο πιο μελαχρινός από ό,τι ο μέσος Έλληνας, χωρίς διαβατήριο, με παλιά ταυτότητα και παλιό δίπλωμα, με περίεργα μούσια και περίεργη ανταπόκριση σε μουσουλμανική χώρα προκάλεσα άθελά μου έναν μικρό πανικό στην ασφάλεια του αεροδρομίου. Μου είπαν και την κλασσική ατάκα που ακούμε στις ταινίες «ελάτε για λίγο μαζί μου κύριε…» μέχρι να βεβαιωθούν ότι δεν σκοπεύω να τους πάρω όλους μαζί μου να βρούμε τον Αλλάχ.
Σε κάποιους αυτή η ιστορία ακούγεται λίγο υπερβολική. Το ίδιο και στη σύζυγό μου, μέχρι που, επιστρέφοντας από το ταξίδι του μέλιτος, με σταμάτησαν στο Ελ. Βενιζέλος και με ρώταγαν δυνατά και με κενό ανάμεσα στις συλλαβές «ΑΑΑ-ΠΟΟΟ-ΠΟΥΥΥ-ΕΙΙΙ-ΣΑΙΙΙ» για να απαντήσω «ΗΗΗ-ΛΙΙΙ-ΟΥΥΥ-ΠΟΟΟΟ-ΛΗΗΗ, αλλά μετακόμισα πέρυσι λόγω γάμου.»
Υ.Γ. Η κεντρική φωτογραφία νομίζω είναι από τις διαδηλώσεις των «αγανακτισμένων». Άλλη ήθελα να βάλω στην αρχή, για να δείξω το πώς είναι η ταμπέλα που βάζουν οι μισοί στους άλλους μισούς, αλλά φοβήθηκα την ταμπέλα που θα έμπαινε στο άρθρο πριν ακόμα το διαβάσει κάποιος. Η αρχική, αυτή που δείχνει το πώς οι μεν βλέπουν τους δε, ήταν αυτή:
