γράφει ο Κωνσταντίνος Μαργαρίτης.
Η παιδική φτώχεια αρχίζει και αποκτά μεγάλες διαστάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα απαιτηθούν δράσεις και πρωτοβουλίες που θα συνδράμουν στον περιορισμό της.
Σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, είναι σχεδόν αδύνατο να αξιολογηθεί ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ συμβάλλει στις προσπάθειες των κρατών -μελών για τη μείωση της παιδικής φτώχειας. Η σημασία και η ισχύς των ενωσιακών μέσων της ΕΕ που εξετάστηκαν είναι περιορισμένες διότι δεν είναι νομικά δεσμευτικές, ενώ ακόμη και πιο ισχυρά εργαλεία, όπως το ευρωπαϊκό εξάμηνο ή η στήριξη από ενωσιακούς πόρους, σπανίως στοχεύουν συγκεκριμένα στην παιδική φτώχεια. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί κατά πόσον η δράση της ΕΕ συμβάλλει αποτελεσματικά στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση αυτού του σημαντικού προβλήματος, δηλώνουν οι ελεγκτές.
Σχεδόν ένα στα τέσσερα παιδιά στην ΕΕ διατρέχει κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι τα οικονομικά οφέλη από την επένδυση στα παιδιά αντισταθμίζουν σημαντικά το αρχικό κόστος χρηματοδότησής της. Στην ΕΕ, η καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας εναπόκειται στη δικαιοδοσία κάθε κράτους μέλους. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να συμπληρώνει και να υποστηρίζει τις εθνικές δράσεις για την παιδική φτώχεια μέσω τόσο νομικών όσο και χρηματοδοτικών μέσων. Οι ελεγκτές επιδίωξαν να αξιολογήσουν πόσο αποτελεσματική ήταν η συμβολή της δράσης της ΕΕ μέσω αυτών των εργαλείων στις προσπάθειες των κρατών μελών.
«Η παιδική φτώχεια εξακολουθεί να είναι σοβαρό ζήτημα στην ΕΕ, γεγονός που δεν ευνοεί την εξασφάλιση μιας βιώσιμης, δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίας. Δυστυχώς, στον απόηχο της συνεχιζόμενης κρίσης της νόσου COVID-19, η παιδική φτώχεια είναι πιθανό να αυξηθεί ακόμη περισσότερο», δήλωσε ο Tony Murphy, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση. «Ως εκ τούτου, είναι επιτακτική ανάγκη η μελλοντική χρηματοδότηση και οι πρωτοβουλίες πολιτικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας να βασίζονται σε αξιόπιστες πληροφορίες ώστε να εξασφαλιστεί ο θετικός αντίκτυπός τους στο επίπεδο της παιδικής φτώχειας στην ΕΕ.»
Οι ελεγκτές θεωρούν ότι η σύσταση της Επιτροπής του 2013 με τίτλο «Επένδυση στα παιδιά: Σπάζοντας τον κύκλο της μειονεξίας» ήταν μια θετική πρωτοβουλία της ΕΕ για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας με ολοκληρωμένο τρόπο. Ωστόσο, η απουσία μετρήσιμων τιμών-στόχου και οροσήμων καθιστά αδύνατη την αξιολόγηση του βαθμού εφαρμογής της. Οι ελεγκτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η σύσταση είχε ελάχιστο μόνο αντίκτυπο στις εθνικές πολιτικές των κρατών μελών.
Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων (ΕΠΚΔ) του 2017 είναι ένα ακόμη μη δεσμευτικό μέσο διαθέσιμο για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας. Οι ελεγκτές αναγνωρίζουν ότι ο ΕΠΚΔ έχει αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις κοινωνικές πολιτικές στην ΕΕ. Χαιρετίζουν το προτεινόμενο σχέδιο δράσης για τον ΕΠΚΔ (2021) και σημειώνουν ότι η υλοποίησή του είναι ζωτικής σημασίας για την επισκόπηση της προόδου προς την εφαρμογή των αρχών του πυλώνα.
Η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», η οποία έθεσε ως στόχο την έξοδο τουλάχιστον 20 εκατομμυρίων ανθρώπων από τη φτώχεια έως το 2020. Οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι η πρόοδος προς την επίτευξη του στόχου ήταν περιορισμένη και ότι αυτός είναι απίθανο να επιτευχθεί. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο συντονίζει τις εθνικές προσπάθειες για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων, κυρίως μέσω της έκδοσης ειδικών ανά χώρα συστάσεων (ΣΑΧ) προς τα κράτη μέλη σχετικά με καίρια οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Ωστόσο, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι οι ΣΑΧ σπάνια καλύπτουν ρητώς το ζήτημα της παιδικής φτώχειας.
Τέλος, οι ελεγκτές επισημαίνουν το γεγονός ότι τα παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας δεν αποτελούν διακριτή ομάδα-στόχο για ενωσιακή στήριξη. Δεν είναι γνωστό το ύψος της χρηματοδότησης που έχει διατεθεί απευθείας για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας ή τι έχει επιτευχθεί στον τομέα αυτό. Όσον αφορά το μέλλον, οι ελεγκτές προειδοποιούν ότι, λόγω αυτής της έλλειψης πληροφοριών, υπάρχει κίνδυνος να μην ληφθούν κατάλληλα μέτρα και να μην διατεθούν επαρκή κονδύλια κατά τον σχεδιασμό της μελλοντικής ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά ή άλλων πρωτοβουλιών πολιτικής.
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, σχεδόν 23 εκατομμύρια παιδιά στην ΕΕ (ηλικίας κάτω των 18 ετών) αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτό σημαίνει ότι διαβιούν σε νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες τρεις καταστάσεις: κίνδυνο εισοδηματικής φτώχειας, σοβαρή υλική στέρηση και πολύ χαμηλή ένταση εργασίας.
Οφείλει η ΕΕ να στοχεύσει σε επενδύσεις στην αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας κατά την περίοδο 2021‑2027 και να τις παρακολουθεί.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το πρόβλημα τείνει να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις και απαιτείται ταχύτατη λήψη αποφάσεων και όχι θεωρητικές προσεγγίσεις από την ΕΕ και τα κράτη-μέλη.
