γράφει η Νικολέττα Βασιλάκου.
Η επιδημία covid-19 αποκάλυψε αλλά και επιδείνωσε τις τραγικές συνθήκες εργασίας και διαβίωσης εκατοντάδων χιλιάδων εποχιακών υπαλλήλων στην ΕΕ, των οποίων η συντριπτική πλειονότητα είναι διασυνοριακοί και διακινούμενοι εργαζόμενοι. Θα μπορούσε επίσης να υποστηριχθεί ότι η πανδημία αποτελεί αφύπνιση για την αναγνώριση της ανάγκης βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των ευάλωτων και μη εργαζομένων σε τομείς όπως τη γεωργία. Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από το παρελθόν θα πρέπει να προετοιμάσουν το έδαφος για δράσεις με στόχο την αντιμετώπιση των ελλείψεων του ισχύοντος νομικού πλαισίου σε περιόδους κρίσεων, καθώς και στην καθημερινή επαγγελματική ζωή των εποχιακών εργαζομένων.
Το κύριο μέλημα των κρατών μελών και των εργοδοτών πρέπει να είναι η διασφάλιση της προστασίας όλων των εποχιακών υπαλλήλων αλλά και η διασφάλιση της πρόσβασής τους σε δίκαιες και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και εργασίας. Οι κατευθυντήριες γραμμές είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν καταργούν την ανάγκη για περαιτέρω δράση.
Τα κράτη και οι επιθεωρήσεις εργασίας τους, χρησιμοποιούν αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές ως οδηγό για την διαμόρφωση πλαισίου με στόχο το δικαίωμα των εποχιακών υπαλλήλων να εργάζονται σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ, να απολαμβάνουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής υγείας, ασφάλειας και επαρκούς στέγασης. Να απολαμβάνουν επίσης και πρόσβαση στην κοινωνική ασφάλιση και τη δηλωμένη εργασία, αλλά και την κάλυψη της ανάγκης για σαφή επικοινωνία μεταξύ των εργαζομένων για να γνωρίζουν τα δικαιώματά και τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους εργοδότες τους. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι οι κατευθυντήριες γραμμές εξετάζουν τα δικαιώματα και τις συνθήκες τόσο των εποχιακών εργαζομένων της ΕΕ όσο και των εποχιακών εργαζομένων τρίτων χωρών στην ΕΕ.
Σύμφωνα με τις οδηγίες 2014/54/ΕΕ και 2014/36/ΕΕ η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη της να διασφαλίσουν ότι οι εποχιακοί υπάλληλοι τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης για την ελεύθερη μετακίνηση των εργαζομένων και δεν υφίστανται διακρίσεις λόγω ιθαγένειας. Επιπλέον, επειδή υπόκεινται στη νομοθεσία και τις σχετικές συλλογικές συμβάσεις του κράτους μέλους υποδοχής πρέπει να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης στους υπηκόους όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας τους, συμπεριλαμβανομένων των αποδοχών, της απόλυσης και της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναγνωρίζουν τις τραγικές συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των εποχιακών εργαζομένων και τονίζουν ότι θα πρέπει να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και την ίδια προστασία της επαγγελματικής τους ασφάλειας και υγείας με τους άλλους εργαζομένους του κράτους μέλους υποδοχής, ανεξάρτητα από το αν είναι πολίτες της ΕΕ ή υπήκοοι τρίτων χωρών. Οι συμβάσεις εργασίας και οι οδηγίες θα πρέπει να είναι μεταφρασμένες σε γλώσσα που οι εποχιακοί εργαζόμενοι μπορούν να κατανοήσουν. Ωστόσο, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι συχνά οι μόνες που ενημερώνουν τους εποχιακούς εργαζόμενους σχετικά με τα δικαιώματά τους. Είναι επιτακτική ανάγκη να τονιστεί ότι στην κρίση του COVID-19, τα συνδικάτα διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στην παροχή πληροφοριών και στην αναφορά καταχρήσεων εποχιακών εργαζομένων. Δυστυχώς, παρά τις εγγυήσεις αυτές για ίση μεταχείριση, στην πράξη οι οδηγίες αποδείχθηκαν ανεπαρκής για τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων των ‘’διακινούμενων εργαζομένων’’.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι εργοδότες εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους να παρέχουν στους εποχιακούς υπαλλήλους τις απαραίτητες πληροφορίες, εξοπλισμό και κατάρτιση, προκειμένου να εγγυώνται την υγεία και την ασφάλειά τους και να μετριάζουν τους κινδύνους, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την ευάλωτη κατάστασή τους λόγω και γλωσσικών φραγμών. Οι εργοδότες πρέπει να τηρούν αυτές τις υποχρεώσεις, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιχείρησής τους. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί σε συγκεκριμένες προκλήσεις που σχετίζονται με τις ευάλωτες ομάδες, όπως οι γυναίκες, οι νέοι και οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενοι που πάσχουν από προβλήματα υγείας.
Πέρα από τις γενικά επισφαλείς συνθήκες των εποχιακών εργαζομένων, επιπλέον, η επιδημία covid-19 έχει αφήσει τους αδήλωτους εποχιακούς εργαζόμενους σε μια ιδιαίτερα ευάλωτη κατάσταση χωρίς δικαιώματα ή πρόσβαση στην κοινωνική προστασία. Η ETUC (European Trade Union Confederation) ενθαρρύνει τον European Labour Authority (ELA) να εντείνει τις προσπάθειές του για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας, επιβάλλοντας αποτελεσματικά τις υποχρεώσεις των εργοδοτών να σταματήσουν την εκμετάλλευση και να προβαίνουν στη δήλωση και νομιμοποίηση των εργαζομένους τους. Στις περιπτώσεις εποχιακών εργαζομένων χωρίς χαρτιά, θα πρέπει να θεσπιστούν τείχη προστασίας μεταξύ των επιθεωρήσεων εργασίας και των αρχών μετανάστευσης, ώστε να διασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων τους.
Η ETUC χαιρετίζει:
- τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τους εποχιακούς υπαλλήλους και καλεί τα κράτη μέλη και τους εργοδότες όχι μόνο να τις εφαρμόσουν σθεναρά αλλά και να επιβάλουν αποτελεσματικά τους υφιστάμενους κανόνες.
- Τις ενέργειες της Επιτροπής, προκειμένου να αξιολογήσει εάν προστατεύεται επαρκώς οι εποχιακοί υπάλληλοι τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματός τους για ίση μεταχείριση.
Η ETUC καλεί την Επιτροπή να αντιμετωπίσει την ανάγκη για ασφαλείς και υγιείς συνθήκες για τους εποχιακούς εργαζόμενους στο προσεχές στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Η τρέχουσα αναθεώρηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (CAP: Common Agricultural Policy) πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των εργαζομένων στον τομέα της Γεωργίας. Η χρηματοδότηση της ΚΓΠ θα πρέπει να χορηγείται μόνο σε δικαιούχους που τηρούν διεθνείς, ευρωπαϊκούς και εθνικούς κανόνες, πρότυπα και συλλογικές συμβάσεις.
Η ETUC είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Επιτροπή για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης όλων των εποχιακών εργαζομένων στην Ευρώπη. Ενθαρρύνει εξίσου τα κράτη μέλη να συνεργαστούν ενεργά με τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι εποχιακοί εργαζόμενοι.
