γράφει ο Λάρκος Λάρκου.
Η σχέση ανάμεσα στον Τ. Ερντογάν και την τ/κ κοινότητα έχει παρελθόν, έχει παρών, και ασφαλώς έχει θέματα και για το 2020.
Θέματα από το παρελθόν:
Με την ανάληψη της εξουσίας από το ΚΑΔ στην Τουρκία (2002) ο Τ. Ερντογάν μαζί με το συνιδρυτή του κόμματος Α. Γκιουλ, έτρεξαν ζητήματα. Συνοπτικά: πέταξαν τον Ραούφ στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Έδωσαν ανοικτή στήριξη στις διαδηλώσεις των τ/κ για επίλυση και ένταξη στην ΕΕ (2003). Επέβαλαν το δεύτερο στην ιεραρχία της τ/κ κοινότητας Μ. Α. Ταλάτ ως διαπραγματευτή στις συνομιλίες για επίλυση του κυπριακού, αντί του Ρ. Ντενκτάς. Στήριξαν το σχέδιο λύσης του ΟΗΕ (2004), με ανανέωση της ελπίδας για ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.
Παρά την αρχική ευφορία που προκάλεσε ανάμεσα στην πλειοψηφία της τ/κ κοινότητας η στάση Ερντογάν στο κυπριακό, σταδιακά οι σχέσεις Ερντογάν –τ/κ, άλλαξαν περιεχόμενα. Η τ/κ οικονομία εξαρτάται από την οικονομική βοήθεια της Τουρκίας-μισθοί, συντάξεις, υποδομές, λειτουργία του μηχανισμού διοίκησης. Αυτό δεν άρεσε στον Ερντογάν ο οποίος ήδη πετύχαινε «κινέζικους» ρυθμούς ανάπτυξης στη χώρα του. Οι συναντήσεις του με την τ/κ ηγεσία δεν οδηγούσαν σε κάποιο αποτέλεσμα. Γι’ αυτό είπε στους τ/κ δημόσια στις 17 Ιουλίου 2010 τα εξής: «Αν δεν αφήσετε τις παλιές συνήθειες και συνεχίζεται να λέτε όχι, εγώ δεν θέλω να ψαρέψω, θέλω μόνο ψάρι, η κατάσταση αυτή θα συνεχιστεί…Κάθε χρόνο δίνουμε περισσότερα στην τδβκ. Από τα 200 εκ δολάρια στα 600 φέτος…». Εισηγήθηκε στην ίδια δήλωση και τους τρόπους ανάπτυξης: «περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις εταιρειών, μεταρρύθμιση τραπεζικού τομέα, μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας με υποθαλάσσια καλώδια». Έκτοτε κύλησε αρκετό νερό στο αυλάκι. Η επιμονή Ερντογάν για να αλλάξει η οικονομική πολιτική των τ/κ προκάλεσε αντιδράσεις, και παρά την υπογραφή «μνημονίων», το αποτελέσματα δεν ήταν ικανοποιητικό. Ο Ερντογάν έχανε σε δημοτικότητα ανάμεσα στην τ/κ κοινότητα. Κορυφαίο παράδειγμα, η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για τη συνταγματική αλλαγή στην Τουρκία. Η πλειοψηφία των κατόχων τουρκικής υπηκοότητας ανάμεσα στους τ/κ, ψήφισε κατά της πρότασης Ερντογάν- «η ψηφοφορία που διεξήχθη από τις 5 έως τις 9 Απριλίου 2017 έδωσε 43,39% στο «ναι» και 56,61% στο «όχι», (ΚΥΠΕ 16/4).
Παρόν:
Κομβικό σημείο για τις μετέπειτα σχέσεις Ερντογάν-τ/κ υπήρξε το 2017 και η διάσκεψη στο Κραν Μοντάνα. Παρά την εκτίμηση Ακιντζί ότι η λύση είναι εφικτή, ο Ερντογάν έκανε την αντίθετη εκτίμηση. Θεωρούσε ότι ο Ν. Αναστασιάδης δεν ήθελε διαμοιρασμό της εξουσίας με τους τ/κ. Παρά ταύτα έδωσε πλήρη κάλυψη στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου για να αποδεχθεί τερματισμό των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων που προέκυπταν από το Σύνταγμα του 1960, και αποδέχθηκε την ταχεία αποχώρηση του τουρκικού στρατού. Γι’ αυτό στις 30 Ιουνίου 2017 η μόνη εκκρεμότητα που υπήρχε ήταν η σχετική με τα δύο αγήματα, της ΕΛΔΥΚ και της ΤΟΥΡΔΥΚ-15ετής ρήτρα αποχώρησης ή ανανέωσης, θέμα που θα το συζητούσαν οι πρωθυπουργοί των τριών εγγυητριών δυνάμεων επί τόπου. Ο Ν. Αναστασιάδης πήγε με απόφαση να οδηγήσει τη διαδικασία σε ναυάγιο. Γι΄αυτό ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες, που έζησε τα γεγονότα από πρώτο χέρι, δύο ημέρες μετά, σε συνάντησή του με τον Τ. Ερντογάν, επαίνεσε δημόσια την Τουρκία για τη στάση της στο Κραν Μοντάνα. Αυτή η αρνητική εξέλιξη, οδήγησε τον Τ. Ερντογάν να αλλάξει τις προτεραιότητες της τουρκικής πολιτικής στο κυπριακό. Ο Μ. Τσαβούσογλου ένα χρόνο μετά το ναυάγιο, σε σύσκεψη με τα τ/κ κόμματα ζήτησε αλλαγή στην αξιολόγηση των προτεραιοτήτων της τ/κ κοινότητας. Ζήτησε να μπει στην ατζέντα και το ζήτημα των «άλλων» λύσεων-δύο «κράτη», συνομοσπονδία, και η διζωνική/δικοινοτική ομοσπονδία με βάση τα κείμενα του ΟΗΕ να παραμείνει στο τραπέζι αν η ε/κ ηγεσία το επιθυμεί. Ο Μ. Ακιντζί διαφώνησε πλήρως με την πρόταση Τσαβούσογλου, την ίδια στιγμή που ταλαντευόταν ακόμα και το παραδοσιακά φιλικό προς τη λύση ΡΤΚ. Οι καλές σχέσεις Ερντογάν-Ακιντζί ανήκουν πλέον στο παρελθόν.
2020:
Σε τέσσερεις μήνες οι τ/κ πάνε στις κάλπες για την εκλογή του ηγέτη τους για τα επόμενα πέντε χρόνια. Οι σχέσεις της τουρκικής ηγεσίας με τον Μ. Ακιντζί φαίνεται να βρίσκονται στο ναδίρ, παρά ταύτα ο Μ. Ακιντζί στις δημοσκοπήσεις προηγείται με μεγάλη διαφορά έναντι κάθε άλλου υποψήφιου. Πολλοί ε/κ νομίζουν ότι οι τ/κ είναι πειθήνια όργανα της Τουρκίας. Στην πράξη, όμως, στην μετακεμαλική περίοδο, όποιος έχει την στήριξη της Τουρκίας χάνει τις εκλογές-παράδειγμα η ανοικτή στήριξη ΚΑΔ στον Μ. Α. Ταλάτ το 2010, με τελικό νικητή τον Ν. Έρογλου. Ακόμα και ο «υπεξ» Κ Όζερσάυ υποχρεώθηκε να διαφωνήσει σε παρεμβάσεις της Άγκυρας στο χώρο των ΜΜΕ.
Η μάχη για την «κοινοτική επιβίωση» ταυτίζεται με την μάχη για τη διατήρηση της τ/κ ταυτότητας: ούτε «εξάρτημα» της Τουρκίας, ούτε επιστροφή κάτω από την ηγεμονία των ε/κ (1964-74), κοσμική παιδεία, φιλοευρωπαϊκός προσανατολισμός. Οι τ/κ διεκδικούν μιαν διακριτή ταυτότητα και αυτήν εκφράζει με τον πιο καθαρό τρόπο ο μετριοπαθής σοσιαλδημοκράτης πολιτικός Μ. Ακιντζί. Με εντυπωσιακή συνέπεια στηρίζει τον εφικτό συμβιβασμό στο νησί. Ο ΟΗΕ καθόρισε τις βάσεις αυτού του συμβιβασμού, ενώ ο ΓΓ Α. Γκουτέρες προσδιόρισε το περιεχόμενό του: «λύση στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα», (Βερολίνο, 25/11/2019)
