– Τα κράτη χρησιμοποίησαν τη θανατική ποινή σε μια λανθασμένη προσπάθεια αντιμετώπισης της εγκληματικότητας, της τρομοκρατίας και της εσωτερικής αστάθειας
– Απότομη αύξηση των θανατικών καταδικών κυρίως λόγω της Αιγύπτου και της Νιγηρίας – τουλάχιστον 2.466 έχουν επιβληθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, αύξηση 28% από το 2013
– 607 καταγεγραμμένες εκτελέσεις, πτώση 22% σε σχέση 2013 (εξαιρουμένων αυτών που πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα, η οποία εκτέλεσε περισσότερους από ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί)
– 22 χώρες είναι γνωστό ότι έχουν προβεί σε εκτελέσεις, ίδιος αριθμός με το 2013
Ένας ανησυχητικός αριθμός χωρών χρησιμοποίησαν τη θανατική ποινή για να αντιμετωπίσουν πραγματικές ή θεωρούμενες απειλές για την ασφάλεια του κράτους το 2014. Οι απειλές συνδέονταν με τη τρομοκρατία, το έγκλημα ή την εσωτερική αστάθεια διαπίστωσε η Διεθνής Αμνηστία στην ετήσια επισκόπησή της για τη θανατική ποινή παγκοσμίως.
Ο αριθμός των θανατικών καταδικών που καταγράφηκαν το 2014 αυξήθηκε κατά σχεδόν 500 σε σύγκριση με το 2013, κυρίως λόγω της απότομης ανόδου χρήσης της στην Αίγυπτο και τη Νιγηρία, συμπεριλαμβανομένων των μαζικών καταδικών και στις δύο χώρες στο πλαίσιο των εσωτερικών συγκρούσεων και της πολιτικής αστάθειας.
«Οι κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας έχουν αυταπάτες. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη που να δείχνει ότι η απειλή της εκτέλεσης είναι περισσότερο αποτρεπτική έναντι του εγκλήματος από οποιαδήποτε άλλη τιμωρία», είπε ο Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Η σκοτεινή τάση των κυβερνήσεων να χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή σε μια μάταιη προσπάθεια για την αντιμετώπιση πραγματικών ή φανταστικών απειλών κατά της κρατικής και της δημόσιας ασφάλειας ήταν έντονη πέρυσι. Είναι ντροπιαστικό το ότι τόσα πολλά κράτη σε όλο τον κόσμο ουσιαστικά παίζουν με τις ζωές των ανθρώπων – θανατώνοντας τους ανθρώπους για ‘‘τρομοκρατία’’ ή για καταστολή της εσωτερικής αστάθειας, υπό την κακώς εννοούμενη υπόθεση της αποτροπής.»
Ωστόσο υπήρξαν και καλές ειδήσεις για το 2014 – λιγότερες εκτελέσεις καταγράφηκαν σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και αρκετές χώρες έκαναν θετικά βήματα προς την κατάργηση της θανατικής ποινής.
Κορυφαίοι δήμιοι
Η Κίνα για ακόμη μια φορά πραγματοποίησε περισσότερες εκτελέσεις από ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι χιλιάδες εκτελούνται και καταδικάζονται σε θάνατο κάθε χρόνο εκεί, αλλά με τους αριθμούς να αποτελούν κρατικό μυστικό, τα πραγματικά στοιχεία είναι αδύνατο να προσδιοριστούν.
Οι άλλες χώρες που αποτελούν τους πέντε κορυφαίους δήμιους το 2014 ήταν το Ιράν (289 εκτελέσεις ανακοινώθηκαν επίσημα και τουλάχιστον 454 άλλες που δεν είχαν αναγνωριστεί από τις αρχές), η Σαουδική Αραβία (τουλάχιστον 90), το Ιράκ (τουλάχιστον 61) και οι ΗΠΑ (35).
Με εξαίρεση την Κίνα, τουλάχιστον 607 εκτελέσεις είναι γνωστό ότι έχουν πραγματοποιηθεί το 2014, σε σύγκριση με 778 το 2013, μια πτώση της τάξεως άνω του 20%.
Εκτελέσεις καταγράφηκαν σε 22 χώρες το 2014, ίδιος αριθμός με το προηγούμενο έτος. Αυτή είναι μια σημαντική μείωση σε σχέση με 20 χρόνια πριν, όταν το 1995 η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε εκτελέσεις σε 42 χώρες, τονίζοντας τη σαφή παγκόσμια τάση των κρατών να εγκαταλείπουν τη θανατική ποινή.
«Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους – η θανατική ποινή γίνεται ένα πράγμα του παρελθόντος. Οι λίγες χώρες που εξακολουθούν να εκτελούν πρέπει να κοιτάξουν σοβαρά στον καθρέφτη και να αναρωτηθούν αν θέλουν να συνεχίσουν να παραβιάζουν το δικαίωμα στη ζωή, ή να ενταχθούν στην συντριπτική πλειοψηφία των χωρών που έχουν εγκαταλείψει αυτή την απολύτως σκληρή και απάνθρωπη τιμωρία», δήλωσε ο Salil Shetty.
Κρατική ασφάλεια
Η ανησυχητική τάση των κρατών που χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή για την αντιμετώπιση των απειλών κατά της ασφάλειας του κράτους ήταν ορατή σε όλο τον κόσμο, με την Κίνα, το Πακιστάν, το Ιράν και το Ιράκ να εκτελούν ανθρώπους κατηγορούμενους για «τρομοκρατία».
Το Πακιστάν επανεκκίνησε τις εκτελέσεις μετά από τη φρικιαστική επίθεση των Ταλιμπάν σε σχολείο της Πεσαβάρ. Επτά άνθρωποι εκτελέστηκαν το Δεκέμβριο, ενώ η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα θανατώσει εκατοντάδες άλλους οι οποίοι έχουν καταδικαστεί με κατηγορίες σχετικές με «τρομοκρατία». Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν σε υψηλό ποσοστό το 2015.
Στην Κίνα οι αρχές χρησιμοποίησαν την θανατική ποινή ως εργαλείο τιμωρίας κατά την διάρκεια της καμπάνιας «Strike Hard» ενάντια στην αναταραχή στην αυτόνομη περιφέρεια Xinjiang Uighur. Οι αρχές εκτέλεσαν τουλάχιστον 21 ανθρώπους κατά τη διάρκεια του έτους οι οποίοι σχετίζονταν με ξεχωριστές επιθέσεις, ενώ τρεις άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο σε ένα μαζικό ράλι καταδίκης που διεξήχθη σε ένα στάδιο μπροστά σε χιλιάδες θεατές.
«Σε ένα χρόνο όπου αποτρόπαιες συνοπτικές εκτελέσεις από ένοπλες ομάδες κατακρίθηκαν από την παγκόσμια συνείδηση όπως ποτέ πριν, είναι φρικτό το ότι οι κυβερνήσεις καταφεύγουν οι ίδιες σε περισσότερες εκτελέσεις σε μια σπασμωδική αντίδραση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του εγκλήματος», δήλωσε ο Salil Shetty.
Σε χώρες όπως η Βόρεια Κορέα, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, οι κυβερνήσεις συνέχισαν να χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή ως ένα εργαλείο για την καταστολή της πολιτικής διαφωνίας.
Άλλα κράτη έκαναν χρήση των εκτελέσεων σε παρόμοια προβληματικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Τον Δεκέμβριο, η Ιορδανία τερμάτισε οκταετή αναστολή εκτελέσεων, θανατώνοντας έντεκα κατάδικους για δολοφονία, με την κυβέρνηση να λέει ότι ήταν μια κίνηση για να δώσουν τέλος σε ένα κύμα βίαιων εγκλημάτων. Στην Ινδονησία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τα σχέδιά της να εκτελέσει κυρίως λαθρέμπορους ναρκωτικών για τη διευθέτηση μιας «εθνικής αναγκαιότητας» για δημόσια ασφάλεια – υπόσχεση που τήρησε το 2015.
Αύξηση στις θανατικές καταδίκες
Υπήρξε μια δραματική αύξηση στον αριθμό των θανατικών καταδικών που καταγράφηκαν το 2014 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος – τουλάχιστον 2.466 σε σύγκριση με 1.925 – ένα άλμα πάνω από το ένα τέταρτο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις εξελίξεις στη Νιγηρία και την Αίγυπτο, όπου εκατοντάδες άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Στη Νιγηρία, 659 θανατικές καταδίκες καταγράφηκαν το 2014, ένα άλμα άνω των 500 εκτελέσεων σε σύγκριση με τις 141 του 2013. Τα στρατιωτικά δικαστήρια επέβαλαν μαζικές θανατικές καταδίκες εναντίον 70 στρατιωτών σε ξεχωριστές δίκες κατά τη διάρκεια του έτους. Οι στρατιώτες είχαν καταδικαστεί για ανταρσία στο πλαίσιο της ένοπλης σύγκρουσης με τη Boko Haram.
Στην Αίγυπτο, τα δικαστήρια επέβαλαν τουλάχιστον 509 θανατικές καταδίκες κατά τη διάρκεια του 2014, 400 περισσότερες από ότι καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Αυτές περιελάμβαναν μαζικές θανατικές ποινές εναντίον 37 ανθρώπων τον Απρίλιο και 183 ανθρώπων τον Ιούνιο μετά από μαζικές μη-δίκαιες δίκες.
Μέθοδοι και εγκλήματα
Οι μέθοδοι των εκτελέσεων για το 2014 περιλαμβάνουν αποκεφαλισμό, απαγχονισμό, θανατηφόρο ένεση και πυροβολισμό. Δημόσιες εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.
Οι άνθρωποι αντιμετώπισαν την ποινή του θανάτου για μια σειρά μη θανατηφόρων εγκλημάτων, όπως ληστείες, εγκλήματα σχετιζόμενα με ναρκωτικά και οικονομικά αδικήματα. Οι άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο ακόμη και για πράξεις όπως «μοιχεία», «βλασφημία» ή «μαγεία», τα οποία δε θα πρέπει να θεωρούνται εξαρχής εγκλήματα. Πολλές χώρες χρησιμοποίησαν αόριστα διατυπωμένα πολιτικά «εγκλήματα» για να θέσουν πραγματικούς ή υποτιθέμενους αντιφρονούντες σε θάνατο.
Περιφερειακή κατανομή
ΑΜΕΡΙΚΗ
Οι ΗΠΑ συνέχισαν να είναι η μόνη χώρα στην περιοχή που θανατώνει ανθρώπους, αν και οι εκτελέσεις μειώθηκαν από 39 το 2013 σε 35 το 2014, αντανακλώντας τη σταθερή μείωση της χρήσης της θανατικής ποινής στη χώρα τα τελευταία χρόνια. Μόνο επτά πολιτείες εκτέλεσαν το 2014 (έναντι εννέα το 2013), με τέσσερις – Τέξας, Μισούρι, Φλόριντα και Οκλαχόμα- να είναι υπεύθυνες για το 89% όλων των εκτελέσεων. Η πολιτεία της Ουάσινγκτον επέβαλε απαγόρευση των εκτελέσεων το Φεβρουάριο. Ο συνολικός αριθμός των θανατικών ποινών μειώθηκε από 95 το 2013 σε 77 το 2014.
ΑΣΙΑ-ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ
Η περιοχή Ασίας-Ειρηνικού είχε διάφορες εξελίξεις γύρω από τη θανατική ποινή το 2014. Εκτελέσεις καταγράφηκαν σε εννέα χώρες, μία λιγότερη από ότι το προηγούμενο έτος. Το Πακιστάν έθεσε απαγόρευση σχετικά με την εκτέλεση πολιτών. Τριάντα δύο εκτελέσεις καταγράφηκαν στην περιοχή, αν και οι αριθμοί αυτοί δεν περιλαμβάνουν την Κίνα ή τη Βόρειο Κορέα, όπου ήταν αδύνατο να επιβεβαιωθούν οι αριθμοί. Η Ινδονησία ανακοίνωσε τα σχέδιά της να επανεκκινήσει τις εκτελέσεις κυρίως εμπόρων ναρκωτικών το 2015.
Ο Ειρηνικός συνέχισε να είναι η μόνη πρακτικά ελεύθερη από την θανατική καταδίκη ζώνη στον κόσμο, αν και οι κυβερνήσεις αμφότερων της Παπούα Νέα Γουινέα και του Κιριμπάτι έλαβαν μέτρα για την επανεκκίνηση των εκτελέσεων ή την καθιέρωση της θανατικής ποινής.
ΥΠΟΣΑΧΑΡΙΑ ΑΦΡΙΚΗ
Η Υποσαχάρια Αφρική είδε ιδιαίτερη πρόοδο το 2014. Σαράντα έξι εκτελέσεις καταγράφηκαν σε τρεις χώρες σε σύγκριση με 64 εκτελέσεις σε πέντε χώρες το 2013 – μια πτώση της τάξεως του 28 τοις εκατό. Μόνο τρεις χώρες – Ισημερινή Γουινέα, Σομαλία και Σουδάν – ήταν γνωστό ότι έχουν πραγματοποιήσει εκτελέσεις.
Η Μαδαγασκάρη έκανε ένα βήμα προόδου προς την κατάργηση όταν η Εθνοσυνέλευση της χώρας ενέκρινε ένα νομοσχέδιο για την κατάργηση της θανατικής ποινής στις 10 Δεκεμβρίου, αν και το νομοσχέδιο πρέπει να υπογραφεί από τον πρόεδρο της χώρας πριν γίνει νόμος.
ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΣΙΑ
Η Λευκορωσία – η μόνη χώρα στην περιοχή που εκτελεί – θανάτωσε τουλάχιστον τρεις ανθρώπους κατά τη διάρκεια του έτους, λήγοντας μια παύση 24 μηνών όσον αφορά στις εκτελέσεις. Οι εκτελέσεις χαρακτηρίστηκαν από μυστικότητα, με τα μέλη της οικογένειας και τους δικηγόρους να ενημερώνονται μόνο μετά το γεγονός.
ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΑ ΑΦΡΙΚΗ
Η ευρεία χρήση της θανατικής ποινής στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική συνέχισε να είναι εξαιρετικά ανησυχητική. Το Ιράν, το Ιράκ και η Σαουδική Αραβία αντιπροσώπευσαν το 90 τοις εκατό του συνόλου των καταγεγραμμένων εκτελέσεων στην περιοχή, και το 72 τοις εκατό του συνόλου των καταγεγραμμένων εκτελέσεων παγκοσμίως (εξαιρώντας την Κίνα).
Το 2014 εκτελέσεις καταγράφηκαν σε οκτώ χώρες, δύο περισσότερες από το 2013. Δεκαέξι χώρες επέβαλαν θανατικές ποινές – μια μεγάλη πλειοψηφία των χωρών της περιοχής.
Ο συνολικός αριθμός των εκτελέσεων που έχουν καταγραφεί στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής μειώθηκε από 638 το 2013 σε 491 τον περασμένο χρόνο. Τα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνουν τις εκατοντάδες των εκτελέσεων που είναι γνωστό ότι έχουν συμβεί στο Ιράν, αλλά οι οποίες δεν είχαν ανακοινωθεί επίσημα. Το 2014 οι ιρανικές αρχές αναγνώρισαν 289 εκτελέσεις, ωστόσο αξιόπιστες πηγές ανέφεραν άλλες 454 εκτελέσεις, ανεβάζοντας το σύνολο σε 743.
