Η πρόθεση αυτή του νομοθέτη δεν μπόρεσε ωστόσο να μετουσιωθεί σε πράξη καθώς αποδείχθηκε (για μία ακόμη φορά) ότι η απόσταση από τη θεωρία στην πράξη απέχει σημαντικά. Η εμπειρία των τελευταίων έξι χρόνων έδειξε ότι δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες η άσκηση των διοικητικών (και εν πολλοίς γραφειοκρατικών) αρμοδιοτήτων και λειτουργιών του Δημάρχου λάμβανε χώρα εις βάρος του επιτελικού – συντονιστικού και πολιτικού του ρόλου, με συνέπεια να δημιουργείται συχνά στους Δήμους – ιδιαίτερα τους μικρότερους – ένα κενό μεταξύ των προαναφερόμενων λειτουργιών/ρόλων.

Για την κάλυψη του κενού αυτό, ο νομοθέτης, είχε προβλέψει ήδη από το 2007 – με το άρθρο 161 του Ν. 3584/2007 – τη θεσμοθέτηση της θέσης του Γενικού Γραμματέα σε κάθε Δήμο άνω των 20.000 κατοίκων, προκειμένου ο τελευταίος να επικουρεί το Δήμαρχο στο διοικητικό του ρόλο, επιτρέποντας του να ασκεί απερίσπαστος το συντονιστικό-επιτελικό του ρόλο, πάντα σε συνδυασμό και με τη μεταβίβαση πολιτικών αρμοδιοτήτων στους Αντιδημάρχους.

Στη ρύθμιση αυτή ωστόσο – αναιτιολογήτως – δεν συμπεριλήφθηκαν οι Δήμοι κάτω των 20.000 κατοίκων, με συνέπεια ένας μεγάλος αριθμός μικρών και μικρομεσαίων Δήμων – που είχαν τις ίδιες ανάγκες και αρμοδιότητες με τους μεσαίους ή μεγαλύτερους Δήμους – να στερούνται ενός πολύτιμου διοικητικού και επιχειρησιακού «εργαλείου», ικανού να προγραμματίζει, να οργανώνει, να συντονίζει και να ελέγχει τις επιμέρους δραστηριότητες των δημοτικών υπηρεσιών, συμβάλλοντας ταυτόχρονα τα μέγιστα στην εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας της δράσης του Δήμου, στη βάση των προγραμμάτων που αποφασίζει η κάθε δημοτική αρχή.

Το γεγονός αυτό είχε τεθεί επανειλημμένως από την Πανελλήνια Ένωση Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Κλεισθένης» – με σειρά υπομνημάτων και παραστάσεων – προς όλες τις πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών από το 2011 έως και σήμερα, με στόχο να αρθεί αυτή η νομοθετική αστοχία και να δοθεί η δυνατότητα σύστασης θέσης Γενικού Γραμματέα και σε Δήμους κάτω των 20.000 κατοίκων, οι οποίοι διαθέτουν την ανάλογη οικονομική δυνατότητα για την κάλυψη της μισθοδοτικής δαπάνης.

Η εν λόγω θεσμική διεκδίκηση η οποία θα συνέβαλλε τα μέγιστα στην εξυπηρέτηση και την ενίσχυση του έργου των Δημοτικών Αρχών και ιδιαίτερα των Δημάρχων των μικρών και μεσαίων Δήμων της χώρας, αποτέλεσε μια από τις πρώτες προτεραιότητες του «Κλεισθένη», την αναγκαιότητα προώθησης της οποίας αναγνώρισαν όλες οι πολιτικές ηγεσίες που πέρασαν όλα αυτά από το Υπουργείο Εσωτερικών πλην όμως, δεν αποτυπώθηκε ποτέ σε νομοθετικό κείμενο μέχρι και τον Ιούνιο του 2015 οπότε και συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά σχετική διάταξη στο σχέδιο νόμου με τίτλο: «Αυτοτελής υπηρεσία ελέγχου νομιμότητας ΟΤΑ –οικονομική βιωσιμότητα και αυτοτέλεια ΟΤΑ – Κανόνες Δημοσιονομικής Διαχείρισης και άλλες διατάξεις θεμάτων Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης».

Το εν λόγω σχ/ν ωστόσο δεν εισήχθη ποτέ στην Ολομέλεια της Βουλής προς ψήφιση καθότι μεσολάβησε η προκήρυξη των πρόωρων εκλογών και η διεξαγωγή αυτών στις 20 Σεπτεμβρίου  2015.

Η νομοθετική επίλυση του εν λόγω ζητήματος – για το οποίο είχαν υπερθεματίσει, όλο αυτό το διάστημα, δεκάδες Δήμαρχοι ανά τη χώρα – έρχεται εν τέλει από την παρούσα ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, με το νομοσχέδιο που αφορά την αναδιοργάνωση μιας σειράς λειτουργιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπό τον τίτλο: «Αυτοτελής υπηρεσία εποπτείας Ο.Τ.Α., ρύθμιση θεμάτων Ο.Τ.Α. και άλλες διατάξεις» το οποίο τέθηκε από τις 26 Αυγούστου έως και τις 5 Σεπτεμβρίου 2016 σε δημόσια διαβούλευση [http://www.opengov.gr/ypes/?p=4385].

Μεταξύ των ρυθμίσεων που προωθεί το εν λόγω σχέδιο νόμου περιλαμβάνεται -στο άρθρο 24 αυτού – διάταξη για τη διεύρυνση του θεσμού του Γενικού Γραμματέα ΟΤΑ α’ βαθμού σε όλους τους Δήμους της χώρας, εφόσον διαθέτουν την αντίστοιχη οικονομική δυνατότητα. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς μέσω της ρύθμισης αυτής θα δοθεί η δυνατότητα σ’ ένα σημαντικότατο αριθμό «Καλλικρατικών» Δήμων με πληθυσμό έως 20.000 κατοίκους (164 Δήμοι), να ενισχύσουν την διοικητική και επιχειρησιακή ικανότητα τους, αποκτώντας κατ’ ουσία, μία επαγγελματική, δημοτική διοίκηση όπως αυτή εκφράζεται από το θεσμό του Γενικού Γραμματέα και αφού πρώτα προβλέψουν τις σχετικές θέσεις στον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας τους και διαθέτουν βεβαίως τις αναγκαίες πιστώσεις.

Ταυτόχρονα, θα επιτρέψει στις αιρετές ηγεσίες των εν λόγω Δήμων, να ασκήσουν απερίσπαστα και ανεμπόδιστα τον επιτελικό τους ρόλο, δημιουργώντας ουσιαστική πολιτική για τις πόλεις και τους δημότες τους, αφού πλέον θα επικουρούνται οργανωτικο-διοικητικά και τεχνοκρατικά από ένα πρόσωπο που θα (πρέπει να) διαθέτει αποδεδειγμένη εμπειρία και ικανότητα σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης, σύμφωνα με τις τυπικές προϋποθέσεις που ο νόμος ορίζει για την κάλυψη της θέσης του Γενικού Γραμματέα.

Ας μην ξεχνάμε ότι σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις συναντάται – κατ’ αντιστοιχία με τη θέση του δημοτικού γενικού γραμματέα στην Ελλάδα – ο θεσμός του «City Manager» ή του «Chief Executive Officer», επί θητεία, ο οποίος είναι ο επικεφαλής των δημοτικών υπηρεσιών και ταυτόχρονα είναι υπεύθυνος έναντι της πολιτικής/δημοτικής ηγεσίας για τη λειτουργία των υπηρεσιών του κάθε δήμου ενώ αναγνωρίζεται σαφώς και η σημασία διάκρισης των οργάνων που έχουν την ευθύνη της πολιτικής διαχείρισης και επεξεργασίας των δημοτικών πολιτικών από τα όργανα που έχουν την ευθύνη διοικητικής εφαρμογής και παρακολούθησης αυτών.

Σε κάθε περίπτωση, η ανωτέρω ρύθμιση συνιστά ένα σημαντικό πρώτο βήμα για την κατοχύρωση του θεσμού του Γενικού Γραμματέα στην τοπική αυτοδιοίκηση α’ βαθμού, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζεται η ανάγκη για περαιτέρω θεσμική ενδυνάμωση του θεσμού μέσω της νομοθετικής εκχώρησης στους Γενικούς Γραμματείς των Δήμων διευρυμένων αποφασιστικών και ελεγκτικών αρμοδιοτήτων που θα τους επιτρέψουν να ασκούν περισσότερο αποτελεσματικά και αποδοτικά το ρόλο και τις λειτουργίες τους προς όφελος των πόλεων και των πολιτών, σύμφωνα πάντα με τους στόχους και τις πολιτικές που καθορίζει ο κάθε Δήμαρχος και η Δημοτική Αρχή.

Φωτογραφία: By Σαλαμούρας Σπ. – CC BY-SA 3.0, https://el.wikipedia.org/w/index.php?curid=329336