Το πολιτικό πρόβλημα της χώρας θα αργήσει, ωστόσο, να λυθεί, αφού μόνη η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία δεν πείθει ούτε και τους πιο αφελείς. Το «φύγε εσύ, έλα εσύ», που κάθε φορά μεταφραζόταν ως επιλογή του λιγότερο κακού, έχει ήδη ακυρωθεί – κι αυτή την υπηρεσία την προσέφερε, άθελά του, στο πολιτικό σύστημα της χώρας ο Αλέξης Τσίπρας.
Βρισκόμαστε μπροστά στην ολοσχερή κατεδάφιση ενός μοντέλου διακυβέρνησης, του πελατειακού κρατισμού, που κυριάρχησε για περίπου δύο αιώνες και κατίσχυσε έναντι των ευρωπαϊκών μοντέλων οργάνωσης των πολιτικών και των κομμάτων. Fake συντηρητικοί διαδέχονταν fake σοσιαλιστές, μέχρι την ώρα που αποκαλύφθηκε ότι το τίμημα που επεφύλασσαν στον λαό για τη συντήρησή τους ήταν η χρεοκοπία της χώρας.
Σήμερα, όπου η κατ’ όνομα Αριστερά επιχειρεί να περισώσει ό,τι μπορεί από τα κλέη του πελατειακού κράτους, η κοινωνία δείχνει να αυτο-οργανώνεται, να ανασυντάσσεται και να αναπτύσσει τις άμυνές της απέναντί του. Κυρίαρχο μέσο αλλά και σκοπός της κοινωνικής αυτοάμυνας έναντι της κυβερνητικής φαυλότητας είναι τα δίκτυα. Δικτυώνονται επιχειρηματικές πρωτοβουλίες με πρωτοβουλία των ίδιων των επιχειρούντων. Δικτυώνονται ομάδες αλληλοβοήθειας κρατώντας απέξω τους καιροσκόπους. Δικτυώνονται σε τοπικό επίπεδο πολίτες που ομνύουν στην πόλη τους -κι όχι στους πολιτικάντηδες. Δικτυώνονται επιστήμονες για να ακουστεί ο ορθός λόγος απέναντι στη λαίλαπα της ψευδολογίας και του λαϊκισμού.
Τα δίκτυα μπορεί να μην έχουν ακόμη τη δυνατότητα να αποτελέσουν ισχυρούς παίκτες στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό. Διαμορφώνουν, ωστόσο, την κοινωνική συνθήκη από την οποία θα προκύψουν αύριο οι ηγέτες που θα οδηγήσουν τη χώρα στην πρόοδο και θα αποκαταστήσουν την τρωθείσα αξιοπρέπειά μας.
Η διαμορφούμενη κοινωνική πραγματικότητα υποχρεώνει σε αλλαγή του κεντρικού ηθικού και πραξιακού υποδείγματος και στη συνακόλουθη ανα-οριόθετηση του πολιτικού λόγου πέραν των απλουστευτικών συνθημάτων που σερβίρονται προς τέρψιν και συσπείρωση των οπαδών. Η νέα διαιρετική τομή δεν θα είναι πλέον μεταξύ πελατών και μη, αλλά μεταξύ (νέων) πατριωτών και μη.
Σήμερα που εκκολάπτεται η γενιά που εμφορείται από τις αξίες της προόδου και της παραγωγής, χρέος των πολιτικών που γρηγορούν και των δημοσιολογούντων που δεν επαναπαύονται στην επανάληψη των τετριμμένων είναι να στηρίξουν αυτόν τον μετασχηματισμό.
