Η μη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών και η στάση της Ελλάδας

Γράφει ο Πάρις Θασίτης.

Έχουν περάσει τρία χρόνια από την 17^η Ιουνίου 2018 τότε που οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και των Σκοπίων (Αλέξης Τσίπρας και Ζόραν Ζάεφ) υπέγραφαν φαρδιά πλατιά την Συμφωνία των Πρεσπών, μία κατά τα άλλα «ιστορική» συμφωνία που θα έθετε ένα τέλος στις διαφορές των δύο χωρών, θα έλυνε το θέμα της ονομασίας που ήταν ακανθώδες για την ελληνική κοινή γνώμη (για τις κυβερνήσεις δεν είμαστε τόσο σίγουροι) και θα επέτρεπε στην γείτονα χώρα την ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παράλληλα θα λύνονταν μια και έξω το θέμα της περίφημης ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε προοπτική η οποία διαφημίζεται ήδη από την Σύνοδο της Θεσσαλονίκης του 2003 και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Ας δούμε όμως τι πραγματικά «λύθηκε» με την Συμφωνία των Πρεσπών.

Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά. Το άρθρο 1§4 ορίζει την διαδικασία που η κυβέρνηση της τότε πΓΔΜ θα επικύρωνε την διαδικασία. Με ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο και αν το επιθυμεί θα πραγματοποιούσε και δημοψήφισμα για το θέμα (§4 γ’) πράγμα που έγινε, μόνο που η συμμετοχή και μετά από παρότρυνση κορυφαίων πολιτειακών παραγόντων της χώρας, όπως του Προέδρου Ιβάνοφ (!) ήταν ελάχιστη, μόλις στο 37%, με την «συντριπτική» πλειοψηφία των ψηφισάντων να στηρίζει την Συμφωνία[1], με λίγα λόγια η κοινή γνώμη της γείτονος, είτε αδιαφόρησε είτε ήταν εξαρχής κατά της πολυδιαφημιζόμενης συμφωνίας, μαζί με ένα μέρος του πολιτικού συστήματος. Άρα διαπιστώνουμε μια πρώτης τάξεως θεσμική αδυναμία. Αμέσως μετά κατατίθεται στο Κοινοβούλιο για κύρωση όπως προβλεπόταν που έγινε με εξίσου περιπετειώδη τρόπο[2].

Στις §§ 1,2 του άρθρου 2 της Συμφωνίας, η Ελλάδα δεσμεύονταν να μην αντιταχθεί σε τυχόν υποψηφιότητα της Βόρειας Μακεδονίας σε διεθνείς οργανισμούς που συμμετέχει η Ελλάδα, ειδικότερα στις §§ 3,4 ορίζεται με σαφήνεια ποιοι οργανισμοί μας «ενδιαφέρουν»: οι Ε.Ε και ΝΑΤΟ. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως της ολοκλήρωσης των συνταγματικών αλλαγών στο θέμα της ονομασίας της χώρας. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ ολοκληρώθηκε ήδη από τον Μάρτιο του 2020 με πανηγυρική ανακοίνωση και του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών (!)[3]. Μένει λοιπόν η ένταξη της χώρας στην Ε.Ε.

Ας δούμε όμως τι άλλες «εκκρεμότητες» κακόπιστα η πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας δεν έχει εκπληρώσει μέχρις στιγμής.

Στο άρθρο 6, προβλέπεται η απαγόρευση δραστηριοτήτων εχθρικών προς το άλλο Μέρος, είτε αυτό αφορά κρατικές υπηρεσίες, είτε ιδιωτικές οντότητες, οπότε το κράτος που «φιλοξενεί» τέτοιες δραστηριότητες οφείλει να πάρει μέτρα. Αρκεί η πιθανότητα στην υποδαύλιση του εθνικισμού ή του αναθεωρητισμού για να πάρει μέτρα το κράτος.

Τι έκανε ακριβώς η γείτονα χώρα;

Στους αγώνες του Παγκόσμιου Κυπέλου Ποδοσφαίρου η εθνική ομάδα της Βόρειας Μακεδονίας[4], εμφανίστηκε με τα διακριτικά της «FFM», Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου της Μακεδονίας, ονομασία που σαφώς αποτελεί ένδειξη αναθεωρητισμού κύκλων της γειτονικής χώρας. Τι απάντησε ο ΥΠΕΞ της Β.Μ στις διαμαρτυρίες του κ. Δένδια; Ο ομόλογός του Μπουγιάρ Οσμάνι δήλωσε πως δεν υποχρεούται η Ομοσπονδία να αλλάξει το όνομα καθώς πρόκειται για ιδιωτικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Τα ακριβώς αντίθετα δηλαδή από το πνεύμα του άρθρου 6 της Συμφωνίας. Κανένα μέτρο αποτροπής, αλλά αντίθετα δημόσια ενθάρρυνση της ενέργειας αυτής… όσο για τον Πρωθυπουργό Ζάεφ, ο ίδιος σε σχετικό «tweet» του αποκάλεσε την χώρα του ως «Μακεδονία»[5]…

Από κει και πέρα η συμπεριφορά αυτή δεν είναι κάτι καινούργιο. Ιδιωτικές οντότητες μεν οι αθλητικοί σύλλογοι, πλην όμως διαθέτουν το «μονοπώλιο» εκπροσώπησης της χώρας σε διεθνή δρώμενα που μόνο αμιγώς ιδιωτικά δεν μπορούν να θεωρηθούν. Μέχρι και το καλοκαίρι που μας πέρασε, οι αθλητικές ομοσπονδίες των: α) χειροσφαίρισης, β) καράτε, γ) καγιάκ, δ) πετοσφαίρισης και ε) τζούντο αναφέρονταν με την επωνυμία «Μακεδονική» στις διεθνείς εμφανίσεις τους και στα αρμόδια ηλεκτρονικά sites[6]. Σας φαίνεται για συμπεριφορά φιλική προς την Ελλάδα ή σύμφωνη με το πνεύμα της Συμφωνίας των Πρεσπών;

Σε πιο πρόσφατα νέα όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης και συγκεκριμένα δημοτικοί σύμβουλοι κομμάτων της αντιπολίτευσης υπέγραψαν πανηγυρικές δηλώσεις με τις οποίες αποκαλούσαν την χώρα τους «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ορισμένοι μάλιστα ήταν μέλη και του κυβερνώντος Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του Ζάεφ![7] Ενώ ο Υπουργός αρμόδιος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση παραδέχτηκε, τρία χρόνια μετά την συμφωνία, ότι στην νομοθεσία της χώρας του υπάρχει ακόμη η ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας»… γιατί η κυβέρνησή του αδυνατούσε να περάσει τις αλλαγές που επέβαλλε η Συμφωνία των Πρεσπών, καθότι δεν διέθετε την πλειοψηφία των 2/3 που είναι συνταγματικά αναγκαία… Και αν σας φαίνεται λειψό το παραπάνω επιχείρημα περί μη εφαρμογής της Συμφωνίας, στην γείτονα ακόμη και μη ιδιωτικοί φορείς[8], όπως η εταιρία συντήρησης του οδικού δικτύου, το Μουσείο «Μακεδονικού Αγώνα» (sic), ο Οργανισμός Τουριστικής προβολής των Σκοπίων που παρουσιάζεται ως Πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και είναι αμιγώς κρατικοί φορείς και ακόμη και σήμερα (2021) δεν έχουν αλλάξει. Παραβιάζεται εν προκειμένω και το άρθρο 1§3 ζ’ που επιτάσσει άμεση ευθυγράμμιση των κρατικών φορέων με την επίσημη ονομασία της χώρας…

Την πανωλεθρία του κόμματός του στις δημοτικές εκλογές, ακολούθησε η παραίτηση του Ζόραν Ζάεφ από την πρωθυπουργία[9] ενώ δεν έλειψαν οι παραινέσεις για προκήρυξη πρόωρων εκλογών από την αξιωματική αντιπολίτευση[10]. Είναι φανερό ότι το πολιτικό σύστημα της γείτονος και αρνείται εν μέρει να εφαρμόσει την συμφωνία και αρνείται να την αποδεχτεί ως γεγονός. Φαίνεται μάλιστα ότι εξαρχής ήταν θνησιγενής…

Τι οφείλει να κάνει Ελλάδα και τι δύναται να κάνει;

Ας ξεκινήσει με το τι δύναται. Στο άρθρο 19 της Συμφωνίας, διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση διαφοράς και εφόσον το ένα μέρος (Ελλάδα) γνωστοποιήσει την αντίθεσή του στις πράξεις του άλλου μέρους (Β.Μ), δύνανται αμφότερα τα μέρη να ζητήσουν την συνδρομή του Γ.Γ του ΟΗΕ. Περαιτέρω μπορεί η χώρα μας, κατά το άρθρο 60 §§ 1 και 3, της Σύμβασης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών[11]να ζητήσει την αναστολή της Συμφωνίας των Πρεσπών επικαλούμενη σοβαρές παραβιάσεις από το άλλο μέρος. Λαμβάνοντας από την άλλη υπόψη ότι η χώρα βρίσκεται επί της ουσίας σε προεκλογική περίοδο, θα μπορούσε η ελληνική κυβέρνηση να εμποδίσει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της γείτονος στην Ε.Ε και αν ούτε αυτό λειτουργήσει αποτρεπτικά, τότε να προχωρήσει στην ολική ή μερική αναστολή της Συμφωνίας σύμφωνα με τα οριζόμενα κατά το άρθρο 60 της Σύμβασης της Βιέννης.

Προσφέρεται μια θαυμάσια ευκαιρία και ενόψει της αναστάτωσης που υπάρχει στην Βόρεια Μακεδονία να προβεί η Ελλάδα σε πιο επιθετικές κινήσεις. Σε συνδυασμό με το βουλγαρικό βέτο που ισχύει μέχρι πρότινος[12] όπως και το γαλλικό που προβλήθηκε πρόπερσι[13] η προοπτική να παγώσει για πολλά χρόνια, επ’ αόριστον ή και οριστικά η ευρωπαϊκή προοπτική της Β.Μ είναι καθόλα υπαρκτή και επιθυμητή στο βαθμό που η γειτονική χώρα εξακολουθεί να μην εφαρμόζει τις προβλέψεις της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Σε αυτά τα πλαίσια γιατί να μην τηρήσει η χώρα μας μια στάση «εκβιαστική» κάποιων πραγμάτων, ας υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να επιδιώξει την άμεση διευθέτηση υπέρ ημών του ακανθώδους ζητήματος των εμπορικών σημάτων που περιέχουν τον όρο «Μακεδονία» και τα παράγωγά του[14]; Θα μπορούσαμε να πετύχουμε παραχωρήσεις σε μια σειρά ζητημάτων που δεν μας ευνοούν πέρα από τα εμπορικά σήματα, στο κομμάτι της ιστορικής κληρονομιάς ή ακόμη και στο ζήτημα της τουρκικής επιρροής στην γείτονα… Αλλά πρέπει να υπάρξει ηγεσία ανάλογη και στην χώρα μας…

*Ο Πάρις Θασίτης είναι Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

Υποσημειώσεις

[1] https://www.cnn.gr/kosmos/story/149066/dimopsifisma-skopia-ta-telika-apotelesmata

[2] Καταγγελίες για εξαγορά βουλευτών της αντιπολίτευσης κοκ

[3] https://www.tovima.gr/2020/03/27/politics/ypeks-sygxairoume-ti-voreia-makedonia-gia-tin-entaksi-tis-sto-nato

[4] https://www.capital.gr/diethni/3552417/upex-b-makedonias-i-podosfairiki-omospondia-den-upoxreoutai-na-prosarmosei-to-onoma-tis-sti-nea-onomasia-tis-xoras

[5] https://www.kathimerini.gr/world/561406870/euro-2020-to-tweet-toy-zaef-gia-tin-omada-tis-makedonias-choris-to-voreia

[6] https://www.huffingtonpost.gr/entry/athletikes-omospondies-kai-paraviaseis-tes-semfonias-ton-prespon_gr_60db20aae4b09ead19f8714a

[7] https://slpress.gr/ethnika/koyreli-echoyn-kanei-ta-skopia-tin-symfonia-ton-prespon

[8] https://www.huffingtonpost.gr/entry/periptoseis-paraviases-tes-semfonias-ton-prespon-apo-ta-skopia_gr_5d549f62e4b056fafd072627#_ftn17 Στους περισσότερους των συνδέσμων που παρατίθενται δεν υπήρξαν αλλαγές από το 2019.

[9] https://www.ethnos.gr/Politics/article/180564/zoranzaefparaiththhkeapoprothypoyrgosthsboreiasmakedonias

[10] https://vimapress.gr/voreia-makedonia-to-vmro-zita-proores-ekloges-kai-allages-sti-symfonia-ton-prespon