Ας ξεκινήσουμε από την εξάμηνη διαπραγμάτευση, για την οποία δεν υπάρχει άνθρωπος να υποστηρίξει ότι πέτυχε έστω και λίγο σε κάποιον τομέα. Η επίσημη δικαιολογία του ΣΥΡΙΖΑ -και αν δεν κάνω λάθος ειπώθηκε και από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό σε συνέντευξή του την εβδομάδα του δημοψηφίσματος- είναι ότι για την αποτυχία της φταίει η συμπεριφορά των εταίρων. Κάθε φορά που κάναμε κάποιες μικρές υποχωρήσεις οι δανειστές μας ζητούσαν και κάτι επιπλέον, φτάνοντας στο τέλος να ζητάνε τις υπέρογκες θυσίες που αναγκαστήκαμε να δεχτούμε. Κάθε φορά δηλαδή που κάναμε ένα βήμα προς το μέρος τους, εκείνοι έφευγαν ακόμα ένα βήμα πιο μακριά από εμάς με αποτέλεσμα, παρά τις επί μέρους υποχωρήσεις μας, να μην υπάρχει ουσιαστική πρόοδος.
Με αυτή τη λογική -η οποία δεν είναι δική μου, αλλά αποτελεί επίσημη θέση του ΣΥΡΙΖΑ- η βέλτιστη τακτική στην διαπραγμάτευση ξεκάθαρα θα ήταν η άμεση αποδοχή όλων των προτάσεων των δανειστών, πριν προλάβουν να απαιτήσουν και νέα μέτρα και πριν αρχίσουν οι απαιτήσεις τους να ξεφεύγουν, όπως τελικά έγινε. Άρα, σύμφωνα πάντα με τον ΣΥΡΙΖΑ, την καλύτερη διαπραγματευτική τακτική την χρησιμοποίησαν οι προηγούμενοι, οι οποίοι σχεδόν, όπως υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν διαπραγματεύτηκαν.
Στην πραγματικότητα, και κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, αυτό που φταίει ήταν ότι από το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ έγινε πολύ λάθος ανάνγωση της πραγματικότητας και πρόβλεψη της στρατηγικής που θα ακολουθήσουν οι δανειστές. Δεν φταίνε οι συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις των δανειστών, αυτό ως δεδομένο υπήρχε και πριν (και ήταν πατριωτικό καθήκον της ΝΔ να προειδοποιήσει για αυτή την τακτική των δανειστών, ακόμα και αν είχε για την ίδια τεράστιο πολιτικό κόστος η ομολογία χρήσης αυτής της τακτικής, αλλά δυστυχώς τα τελευτασία χρόνια είχαμε συνηθίσει να μη πράττει η ΝΔ το πατριωτικό της καθήκον). Ίσως, ακόμα και αν είχε καλύτερη επίγνωση της πραγματικότητας, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ να διάλεγε την ίδια διαπραγματευτική τακτική. Σε αυτήν όμως την περίπτωση θα ήταν καλύτερα οργανωμένη και θα ήξερε ότι οι εταίροι δεν μπλόφαραν στον εκβιασμο τους και ήταν προετοιμασμένοι να φτάσουν στα άκρα.
Ο εκβιασμός των δανειστών ήταν, σύμφωνα με τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι ανήθικο που δεν έχει θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπως την ονειρεύτηκαν πολλοί μεγάλοι Ευρωπαίοι ηγέτες και το οποίο δεν περίμεναν σε αυτές τις διαπραγματεύσεις. Ο εκβιασμός ήταν ένα χτύπημα κάτω από τη ζώνη, μια κίνηση που δείχνει έλλειψη σεβασμού προς τις αρχές της ΕΕ αλλά και προς το κράτος που εκβιάζεται και μια καταπάτηση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Με την ίδια ακριβώς λογική, αυτή που χρησιμοποιεί ο ΣΥΡΙΖΑ για να χαρακτηρίσει την ηθική πλευρά της διαπραγματευτικής τακτικής των εταίρων, οι ίδιοι ακριβώς χαρακτηρισμοί ισχύουν και για εμάς. Εμείς προσπαθήσαμε αποτυχημένα να εκβιάσουμε την Ευρώπη με ένα grexit, εμείς προσπαθήσαμε να ροκανίσουμε τον χρόνο μέχρι τη λήξη του 2ου μνημονίου νομίζοντας έτσι ότι εκβιάζουμε τους δανειστές μας (γελάστε ελεύθερα), εμείς είπαμε καφρίλες σχετικά με τρομοκράτες που θα ξαμολήσουμε στην Ευρώπη. Μη ξεχνάτε ότι δεν είχαν περάσει 10 λεπτά από την πολύ δυναμική και θετική για τη χώρα μας ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο ευρωκοινοβούλιο για να του απαντήσουν ακριβώς αυτό: πού είναι η συγγνώμη για τις απειλές ότι θα αφήσετε τρομοκράτες του ISIS ελεύθερους να περιπλανώνται στην Ευρώπη; Όσο ανήθικοι ήταν οι Ευρωπαίοι, με τη λογική πάντα των επιχειρημάτων του ΣΥΡΙΖΑ, άλλο τόσο ανήθικοι, αντιδημοκράτες και αντιευρωπαίοι ήμασταν και εμείς.
Η αλήθεια είναι ότι τους εκβιασμούς τους περιμέναμε και, σε έναν βαθμό, υπολογίζαμε σε αυτούς. Αν κάποιος περιμένει ότι θα διαπραγματευτεί σε τέτοιο επίπεδο χωρίς εκβιασμούς τότε ή είναι χαζός με τη λαϊκή έννοια του όρου, ή δεν γνωρίζει σωστά τη δουλειά που πρέπει να κάνει, ή είναι απλά ανίκανος. Σε κάθε περίπτωση ο άνθρωπος αυτός είναι επικίνδυνος και δεν θα έπρεπε να βρίσκεται σε κάποιο τραπέζι διαπραγματεύσεων. Θεωρώ όμως ότι όλοι όσοι ασχολήθηκαν με την διαπραγμάτευση γνώριζαν ότι θα εκβιαστούμε. Άλλωστε, όταν μια χώρα εκβιάζεται φανερά δημιουργείται ένα κλίμα υπέρ της, το οποίο όντως καταφέραμε να αναπτύξουμε και σε έναν μεγάλο βαθμό να εκμεταλλευτούμε. Μπορεί λοιπόν να ήμασταν καλά προετοιμασμένοι για τον εκβιασμό, σίγουρα όμως δεν ήμασταν καθόλου προετοιμασμένοι για την περίπτωση οι δανειστές να μη μπλοφάρουν και να εννοούν τον εκβιασμό τους.
Ίσως δεν μάθαμε τίποτα από την ιστορία μας. Μιλάμε μόνο για τις ένδοξες στιγμές μας, για τη γέννηση της δημοκρατίας και τα φώτα του πολιτισμού που ως άλλοι Προμηθέες μεταδώσαμε στον κόσμο. Ξεχνάμε ότι η πόλη που γέννησε τη δημοκρατία, η αρχαία Αθήνα, έγινε μετά το αφεντικό στην Αθηναϊκή ηγεμονία, για να το εξηγήσουμε λίγο λαϊκά κάτι σαν τη Γερμανία που ηγείται της Ευρώπης. Οι ίδιοι Αθηναίοι ήταν που όταν παραστράτησε η Μήλος παρέδωσαν το μεγαλύτερο μάθημα πολιτικού ρεαλισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας -να και κάπου αλλού που προσφέραμε! Για όποιον δεν γνωρίζει, όταν λοιπόν οι Αθηναίοι ζήτησαν την παράδοση της Μήλου και έθεσαν αρκετά σκληρούς όρους, οι Μήλιοι απάντησαν ότι κάτι τέτοιο ήταν ανήθικο, ότι ήταν προτιμότερο για τους Αθηναίους να τους βλέπουν ως φίλους και ότι μπορεί να τους βοηθούσαν και οι Σπαρτιάτες. Κάτι σαν εμάς που μιλάγαμε για τις ηθικές αρχές της Ε.Ε. και για τη βοήθεια του Πούτιν. Οι Αθηναίοι ανταπάντησαν ότι το να υποχωρήσουν και να συμπεριφερθούν στους Μήλιους ως φίλοι θα ήταν κάτι που θα έδειχνε αδυναμία και θα κόστιζε πολύ παραπάνω από ότι να τους φερθούν εχθρικά και ότι καλό θα ήταν να κόψουν τις ανοησίες με τους Σπαρτιάτες γιατί προτιμούν να είναι στην ησυχία τους, να βάζουν άλλους να εξεγείρονται χωρίς κόστος για τους ίδιους και να αποφεύγουν τον κίνδυνο όποτε μπορούν. Δεν χρειάζεται νομίζω να αναλύσω περισσότερο τις τρανταχτές ομοιότητες.
Όπως πολλοί ήδη γνωρίζετε, οι Μήλιοι επέλεξαν τελικά να περιμένουν από τους Αθηναίους να τους αντιμετωπίσουν φιλικά, να θεωρήσουν ότι μπλοφάρουν στον εκβιασμό τους και να ελπίζουν στη βοήθεια των Λακεδαιμονίων. Οι Αθηναίοι επέλεξαν να αναγκάσουν τη Μήλο να παραδωθεί, να σφάξουν όλους τους άντρες και να πουλήσουν όλες τις γυναίκες και τα παιδιά για σκλάβους. Η δημοκρατία της Αθήνας αφάνισε τον πληθυσμό ενός μέρους, έκανε μια γενοκτονία, ένα από τα μεγαλύτερα καταγεγραμμένα εγκλήματα στην ιστορία και έδωσε άλλο ένα μάθημα σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο: με τα ακριβή τους λόγια, «οι ισχυροί πράττουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους». Όλοι όσοι ασχολούνται με διπλωματία γνωρίζουν αυτό το τόσο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η μετάφραση των κειμένων του Θουκυδίδη που μπορείτε να διαβάσετε εδώ (πατήστε στη λίστα περιεχομένων το τελευταίο κεφάλαιο στο 5ο βιβλίο) είναι από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, κάτι που ίσως δείχνει πόσο σημαντικό είναι να μελετάμε οι ίδιοι την ιστορία μας. Ο κατά κοινή ομολογία κορυφαίος Έλληνας διεθνολόγος Δρ. Παναγιώτης Ήφαιστος είχε χαρακτηρίσει τον συγκεκριμένο διάλογο «πυρήνα της επιστημονικής μελέτης των διεθνών σχέσεων».
Ίσως πάλι να μη χρειαζόταν και τόσο βαθιά γνώση της ιστορίας. Ίσως απλά να χρειαζόταν κάποιος ο οποίος μπορεί να καταλάβει πώς αντιδρουν δύο μεριές με αντικρουόμενα συμφέροντα, κάποιος που να μπορεί να κάνει ανάλυση των αποφάσεων σε καταστάσεις στρατηγικής αλληλεξάρτησης, δηλαδή κάποιος άριστος γνώστης, ίσως και δόκτωρας, της θεωρίας παιγνίων. Αν αυτός ο κάποιος είχε αλληλεπίδραση και στο παρελθόν με τους δανειστές, ήταν για παράδειγμα σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου, τότε θα είχε και καλύτερη επίγνωση του τρόπου σκέψης και των επιλογών των δανειστών. Αν αυτός ο κάποιος ασχολείται με κάτι άλλο πέρα από τον εαυτό του, το να πηγαίνει διακοπές και το να δίνει συνεντεύξεις, τότε ίσως είχαμε κάποιον που δεν θα αποτύγχανε πλήρως μέσα σε έξι μήνες. Μη στραβοκοιτάτε την οθόνη, ο ΣΥΡΙΖΑ λέει ότι απέτυχαν πλήρως τους πρώτους έξι μήνες.
Υ.Γ.1 Φυσικά υπάρχουν πολλά άλλα παράδοξα σύμφωνα πάντα με τη λογική του ΣΥΡΙΖΑ ή κάποιων (προς το παρόν) μελών του. Για παράδειγμα, ο Σόιμπλε είναι εχθρός της Ελλάδας και της Ευρώπης και το μόνο που θέλει είναι η οικονομική καταστροφή του λαού μας, οπότε ας ας υιοθετήσουμε το οικονομικό σχέδιό του.
Υ.Γ.2 Μπορεί οι Αθηναίοι να έκαναν τη γενοκτονία στη Μήλο και να κέρδισαν κάποιο πλεονέκτημα στον πόλεμο, αλλά λίγο καιρό αργότερα ήρθε η ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς και η ολοκληρωτική καταστροφή του Αθηναϊκού στόλου. Ποιός μπορούσε τότε να κατηγορήσει τους Λακεδαιμόνιους όταν έσφαξαν όλους τους Αθηναίους αιχμαλώτους; Όταν δείχνεις ήθος απέναντι στους αντιπάλους σου, τότε και οι αντίπαλοί σου θα σε αντιμετωπίσουν με ήθος (χαρακτηριστικά, οι Σπαρτιάτες δεν εκτέλεσαν μόνο τον Αδείμαντο λόγω της στάσης του στο παρελθόν). Όταν φέρεσαι ανήθικα χρειάζεται πολλή μεγαλοψυχία για να σου φερθούν σωστά, κάτι εξαιρετικά σπάνιο στην ιστορία. Φερθήκαμε σε έναν βαθμό ανήθικα και το πληρώνουμε, αλλά και η Γερμανία φέρθηκε πολύ ανήθικα και, όπως συνήθως δείχνει η ιστορία, θα έρθει η ώρα που θα το πληρώσει.
