Ας πάρουμε τα πράγματα όμως από την αρχή και ας ξεκινήσουμε με το μεγαλύτερο επιχείρημα όσων κατακρίνουν την διαμοίραση αρχείων, τις οικονομικές απώλειες. Το επιχείρημα έχει ως εξής: Αν δεν πληρώσεις εισητήριο για να δεις μια ταινία, πως θα χρηματοδοτηθούν οι ηθοποιοί, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες και λοιποί συντελεστές της ταινίας; Αν δεν αγοράσεις τον δίσκο, πως θα βγάλει τα προς το ζην ο τραγουδιστής; Γιατί να γράψει ένας συγγραφέας βιβλία αν δεν τα αγοράσει κανείς;
Αντίθετα όμως με ό,τι θα περμέναμε, οι παραγωγές στις ταινίες και τις σειρές είναι πιο ακριβές από ποτέ και συνεχίζουν να υπάρχουν πλούσιοι ηθοποιοί, τραγουδιστές και συγγραφείς. Για να έχει όμως κάθε επεισόδιο του Game of Thrones τον προϋπολογισμό μιας ταινίας, προφανώς από κάπου χρηματοδοτείται και κάπως βγάζει κέρδος ο παραγωγός μαζί με όλους τους συντελεστές της σειράς. Το ίδιο φυσικά ισχύει για σειρές όπως το South Park, οι οποίες από μόνες τους αναρτούν όλα τα επεισόδιά τους στον ιστότοπό τους ταυτόχρονα με την προβολή τους, και για τους τραγουδιστές που ανεβάζουν από μόνοι τους τα τραγούδια τους στο youtube.
Η αλήθεια όπως καταλάβατε είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με αυτή που προσπαθούν να μας πείσουν. Στην πραγματικότητα η διαμοίραση αρχείων ευνοεί την οικονομία και αυξάνει τα κέρδη σχεδόν όλων των συμμετεχόντων και αυτό είναι παγκοσμίως γνωστό ήδη από το 2005! Αν πατήσετε εδώ, μπορείτε να δείτε αναλυτικότερα στο blog πως δημιουργούνται επιπλέον θέσεις εργασίας, κερδίζουν περισσότερα οι δημιουργοί των προϊόντων (μουσικοί, ηθοποιοί, κλπ) και όχι οι μεσάζοντες και συνολικά ευνοείται όλη η βιομηχανία του θεάματος, αλλά και γενικότερα η οικονομία.
Οι μόνοι που χάνουν χρήματα είναι όσοι αδυνατούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Όπως όμως δεν γίνεται να μη κυκλοφορούμε με αυτοκίνητα για να μη ζημιωθούν τα ιπποφορβεία, αντίστοιχα δεν πρόκειται να σταματήσει η διανομή αρχείων μέσω διαδικτύου. Γιατί όντως, η διαφορά που θα έχουν οι σειρές και οι ταινίες σε λίγα χρόνια θα είναι αυτές μεταξύ αλόγων και αμαξιών.
Τι εννοώ; Θυμηθείτε λίγο το παλιότερο πρόγραμμα στην τηλεόραση. Υπήρχαν λιγότερα από δέκα κανάλια, έπαιζαν συγκεκριμένα πράγματα και, αν δεν ήσουν πολύ χειρότερος από τον ανταγωνιστή σου, είχες ένα γιγαντιαίο μερίδιο τηλεθέασης. Πληρωνώσουν, με άλλα λόγια, για να είσαι μέτριος! Σκεφτείτε λοιπόν αντίθετα τι γίνεται σήμερα. Κάθε χρόνο ξεκινάνε εκατοντάδες σειρές στις αγγλόφωνες χώρες. Από αυτές οι πιο πολλές θα διακοπούν πριν καν ολοκληρώσουν την πρώτη σαιζόν τους. Αυτές που θα παραμείνουν είναι επειδή πραγματικά κέρδισαν το κοινό και επιβίωσαν μέσα από πολύ έντονο ανταγωνισμό, όχι επειδή οι τηλεθεατές δεν είχαν τι άλλο να δουν. Ο τηλεθεατής λοιπόν γίνεται πλέον συνδιαμορφωτής του προγράμματος το οποίο παρακολουθεί και, ενώ κάθεται αραχτός στον καναπέ χαζεύοντας ένα επεισόδιο στον υπολογιστή του, παράγει πολιτισμό! Ακόμα και παλιότερες σειρές που πραγματικά άξιζαν, όπως το Arrested Development ή το Tween Peaks, το κοινό έχει πλέον τη δυνατότητα να τις επαναφέρει.
Αφού λοιπόν από την διαμοίραση των αρχείων ευνοούνται οικονομικά οι παραγωγοί τους, οι καταναλωτές αλλά και η οικονομία στο σύνολό της, γιατί έχουμε πρόβλημα με την «πειρατεία»; Η απάντηση χωρίζεται σε τρία μέρη. Αρχικά το να νομιμοποιηθεί η ελεύθερη διαμοίραση αρχείων μπορεί να προκαλέσει ένα νομικό κομφούζιο. Τι γίνεται όταν η ιστοσελίδα από την οποία κατεβάζεις μία ταινία αποφασίσει να αρχίσει να βγάζει κέρδος; Θα πρέπει να αποδοθεί μέρος των κερδών στις εταιρίες που δημιούργησαν το διανεμόμενο προϊόν; Θα υπάρχουν νομικές κυρώσεις και για τους εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες των ιστοσελίδων; Αν υπάρχουν τόσες πολλές ιστοσελίδες διαμοίρασης αρχείων που είναι πρακτικά αδύνατο να ελεγχθεί αν ένα αρχείο περιέχει πραγματικά παράνομο υλικό, π.χ. μια παράνομη βιντεοσκόπηση ή μια συνομιλία που υπεκλάπη; Υπάρχουν φυσικά ελεγκτές σε κάθε ιστοσελίδα, αλλά μπορούμε να τους εμπιστευτούμε; Η μέχρι στιγμής απάντηση της πολιτείας ήταν απλά να κάνει ότι κοιτάει αλλού: όσο δεν υπάρχουν καταγγελίες για ιστοσελίδες, δεν υπάρχει λόγος να τις ελέγξουν. Άρα οι ίδιοι οι διαχειριστές φροντίζουν το υλικό μέσα να είναι νόμιμα παραγμένο (όπως καταλάβατε το παράδειγμα πριν με την υποκλοπή είναι πραγματικό). Όσο όμως περνάει ο καιρός και η παγκόσμια βιομηχανία του θεάματος συνεχίζει να επικεντρώνεται στη διαμοίραση αρχείων μέσω διαδικτύου, τόσο το νομικό κομμάτι θα είναι ένα πρόβλημα που γιγαντώνεται.
Το δεύτερο σκέλος του προβλήματος είναι αυτοί που ανήκουν στον χώρο του θεάματος και όντως χάνουν εκατομμύρια και έχουν αρκετά χρήματα για να κυνηγήσουν υποθέσεις στα δικαστήρια: οι παραγωγοί που αδυνατούν να προσαρμοστούν. Από τη στιγμή που φάνηκε ότι οι πωλήσεις των CD δεν έχουν πια νόημα και όλο το χρήμα βρίσκεται στις ζωντανές εμφανίσεις, οι μουσικοί άρχισαν να δημιουργούν τις δικιές τους εταιρίες παραγωγής. Δεν τους ενδιέφερε το πόσους δίσκους θα πουλήσουν, αφού ούτως ή άλλως πριν το ποσοστό του κέρδους τους μπορεί να ήταν χαμηλότερο και από 3%. Η εταιρία παραγωγής όμως που καταχρηστικά έβγαζε πάνω από 60% για να κάνει τον ενδιάμεσο έχει μερικούς εκατομμύρια λόγους να ενοχλείται από την πειρατεία, ειδικά στην περίπτωση που δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Δεν ξέρω κατά πόσο θα ακουστώ ανήθικος, αλλά δεν θα αγχωθώ ιδιαίτερα για κάποιους εκατομμυριούχους που δεν θα βγάζουν αρκετά χρήματα στην πλάτη των καλλιτεχνών.
Υπάρχει και το τρίτο σκέλος του προβλήματος: οι φαρμακοβιομηχανίες. Ναι, καλά διαβάσατε. Εδώ, στην περίπτωση των εταιριών παραγωγής φαρμάκων και τροφίμων, το πρόβλημα είναι έμμεσο. Κάθε φορά που γίνεται προσπάθεια να περάσει ένας νόμος για προστασία ενάντια στην «πειρατεία» (όπως π.χ. το 2012 η ACTA, Εμπορική Συμφωνία Κατά της Παραποίησης, ή η SOPA και η PIPA πιο πριν) υπάρχει μια αοριστία. Δεν αναφέρεται κανένας συγκεκριμένα σε αντιγραφή από «τηλεοπτικό ή ακουστικό προϊόν», όπως συμβαίνει με την ιντερνετική πειρατεία. Τα νομοσχέδια μιλάνε πολύ γενικότερα για αντιγραφή ή παραποίηση «πνευματικής ιδιοκτησίας». Η ACTA λοιπόν που αναφέραμε πιο πριν, έδινε τη δυνατότητα σε μία εταιρία που κατέχει την πατέντα για ένα φάρμακο -δεν κάνω πλάκα, είναι μετάφραση λεγομένων του Kader Arif, που συμμετείχε εκ μέρους της Ευρωβουλής στις συζητήσεις για την ACTA– «να σταματήσει ένα πλοίο με γενόσημα φάρμακα για μια αναπτυσσόμενη χώρα, να κατασχέσει το φορτίο του, μέχρι και να υποχρεώσει την καταστροφή των φαρμάκων ως μέτρο πρόληψης».
Πώς γίνεται αυτό; Η ACTA, όπως και τα υπόλοιπα παρόμοια νομοσχέδια, θεωρούν ότι τα γενόσημα φάρμακα είναι αντιγραφή πνευματικής ιδιοκτησίας παρόμοια με το να κατεβάσει κάποιος παράνομα στον υπολογιστή του ένα επεισόδιο από τα «Φιλαράκια». Φυσικά, το ίδιο ισχύει σε ποικιλίες τροφίμων, ποτών και πολλών άλλων προϊόντων που δεν έχουν καμία σχέση με μουσική, ταινίες και βιβλία. Σε αυτό το σημείο να θυμίσω ότι η ACTA υπεγράφη από την Ελλάδα στην Ιαπωνία, μέσω μη εκλεγμένου αντιπροσώπου και χωρίς να περάσει ποτέ από το κοινοβούλιο. Όλες οι συζητήσεις που έγιναν σχετικά με τη συγκεκριμένη συμφωνία ήταν μυστικές προς το κοινό και πολλές φορές αρμόδιοι, όπως ο Kader Arif που παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το περιεχόμενο της συμφωνίας, βρέθηκαν προ τετελεσμένων γεγονότων.
Η αντιμετώπιση λοιπόν της πειρατείας αποτελεί σε έναν βαθμό Δούρειο Ίππο για προώθηση άλλων νομοσχεδίων και, σε κάθε περίπτωση, μόνο κακό κάνει στον καταναλωτή. Δεν γνωρίζω υπό ποιο νομικό πλαίσιο μπορούμε να προστατέψουμε την ελεύθερη διακίνηση πληροφοριών -και η αλήθεια είναι ότι στις περισσότερες φανερές συζητήσεις επί του θέματος, αυτοί που γνωρίζουν από νομικά φάνηκαν να έχουν πλήρη άγνοια από ό,τι συμβαίνει στο διαδίκτυο. Το ίντερνετ είναι τόσο καινούριο και άγνωστο σε όλους μας, που η προσπάθεια να θέσουμε όρια και νόμους είναι σαν να γνωρίζουμε Αγγλικά επιπέδου Lower και να προσπαθούμε να γράψουμε λεξικό για όλες τις επόμενες γενιές.
Ακόμα και έτσι όμως γνωρίζουμε ήδη το συμφέρον μας και αυτό πρέπει να υπερασπιστούμε. Θα ξανασυλληφθουν άτομα και θα ξανακαταδικαστούν για κάτι που είναι προς το κοινό συμφέρον και, σίγουρα, θα ξαναϋπάρξουν νομοσχέδια που θα προσπαθούν να περάσουν ύπουλους και αντιλαϊκούς νόμους. Όπως το 2012 αντέδρασε όλη η Ευρώπη και κατάφερε η Ευρωβουλή να καταψηφίσει την ACTA, πρέπει αντίστοιχα να αντιδράσουμε και εμείς. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η “πειρατεία” κάνει καλό σε όλους μας και να ξεκινήσει από τώρα η φανερή συζήτηση ώστε να μπορέσουμε να την προστατέψουμε οργανωμένα και νόμιμα.
(εικόνα κατανομής μουσικών κερδών από theroot.com)
Υ.Γ. Πόσο ειρωνικό είναι κάποια από τα άρθρα που μιλούσαν ενάντια στην πειρατεία να χρησιμοποιούν εικόνες άλλων ιστοσελίδων, που δεν έχουν ελεύθερα πνευματικά δικαιώματα και χωρίς να αναφέρουν την πηγή προέλευσης της εικόνας!
