Η οικονομική κρίση δεν είναι κάτι καινούργιο. Ξεκίνησε πριν από δύο τουλάχιστον δεκαετίες, όταν ο εθνικός χρυσός μετατράπηκε σε μετοχές και ο κρατικός προϋπολογισμός έγινε αντικείμενο τζόγου στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Ξεκίνησε όταν τα οικονομικά λόμπυ έγιναν τόσο ισχυρά, που άνθρωποι σαν τον Τζόρτζ Σόρος απέκτησαν την δυνατότητα να συμβουλεύουν ή και να απειλούν τις κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των υπερδυνάμεων, με αποτέλεσμα όταν τα κράτη παρήγαγαν ή κατανάλωναν περισσότερα, οι λαοί τους να παραγκωνίζονται και τα λόμπυ να αποκτούν την εθνική κυριαρχία. Τα κρατικά χρέη προς τις ΗΠΑ, των χρεοκοπημένων Αφρικανικών κρατών ήλθαν στην επιφάνεια τον 21ο αιώνα, και οι τράπεζες αναδείχθηκαν ως οι ρυθμιστικοί παράγοντες της εθνικής οικονομίας. Όλο αυτό δημιούργησε μια παρασιτική σχέση που κράτησε δύο χρόνια, βάσει της οποίας τα κράτη δεν μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς τις τράπεζες, και οι τράπεζες βασίζονταν στα κράτη.
Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη ζούσε το δικό της δράμα, κάνοντας επαναλαμβανόμενα λάθη που βασίζονταν σε εσφαλμένες επιλογές ή μάλλον σε έλλειψη πολιτικού σθένους έτσι ώστε να μπορέσουν να ληφθούν συσπειρωμένες αποφάσεις. Ο Μπαρόζο ως πρόεδρος και ο Σολάνα ως εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική, οδήγησαν την Ευρώπη στην πιο ασταθή περίοδο της ιστορίας της, ενώ η κλιμάκωση της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, δίχαζε την Ευρώπη σε διαφορετικά στρατόπεδα με διαφορετικές ατζέντες. Η διεύρυνση της ένωσης αρχικά με την προσχώρηση 10 και στη συνέχεια 12 κρατών, οδήγησε την ήπειρο σε έναν χειρότερο διχασμό και όχι στην ενότητα. Το ενιαίο νόμισμα χρειαζόταν πολιτική υποστήριξη και για ανεξήγητους λόγους, η τότε ευρωπαϊκή ηγεσία θεώρησε ότι η ποσότητα θα επιφέρει την ποιότητα και την ενότητα οι οποίες θα υπερισχύσουν έναντι των κοινών στόχων (του πολιτικού και του οικονομικού). Το μόνο πράγμα που επιτεύχθηκε με την διεύρυνση ήταν η δημιουργία περισσότερων προβλημάτων. Η πλειοψηφία των νέων κρατών- μελών δεν ήταν προετοιμασμένη να εισχωρήσει στην Ένωση, από πολλές απόψεις. Μέχρι και σήμερα τα περισσότερα κράτη-μέλη βάλλονται από διαφθορά, έλλειψη δημοκρατίας στα σημεία αλλά και προβλήματα στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, όπως γίνεται στην Ρουμανία και στην Βουλγαρία. Η δωροδοκία της Πολωνίας με τις επιχορηγήσεις εκατομμυρίων, με σκοπό να ενταχθεί στην Ένωση είναι σκανδαλώδης. Από την άλλη είναι απαράδεκτο να αγνοούνται σοβαρά εσωτερικά προβλήματα γραφειοκρατίας και δικαιοσύνης ή να υπάρχουν χώρες όπως η Λετονία και η Εσθονία που ζουν ακόμα στο μακρινό παρελθόν.
Όμως το χειρότερο πολιτικό σφάλμα δεν είχε ακόμα συμβεί. Συνέβη με την προσπάθεια επιβολής του κοινού συντάγματος. Τα δύο αρνητικά δημοψηφίσματα εις βάρους του συντάγματος αποσταθεροποίησαν ολόκληρη την Ευρώπη, η οποία δεν ήταν προετοιμασμένη για μια τέτοια απόρριψη. Δεν υπήρχε εναλλακτικό σχέδιο ενώ τα κράτη-μέλη και ειδικά οι ηγέτες της Ένωσης, βρέθηκαν σε ένα αδιέξοδο από το οποίο δεν υπήρχε επιστροφή. Βέβαια, το «εναλλακτικό σχέδιο» είναι μια άγνωστη φράση για την ευρωπαϊκή ηγεσία, γεγονός που αποδείχτηκε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης όπου η μοναδική της ενέργεια ήταν να πειραματίζεται με προσωρινές λύσεις και να αναβάλει τις τελικές πολιτικές αποφάσεις. Τα τελευταία λοιπόν δύο χρόνια, η Ελλάδα έγινε το πειραματόζωο για όλα αυτά τα πειράματα και τα τεστ αντοχής: βέβαια είναι πιο εύκολο να πειραματίζεται κανείς με το 2% που αντιπροσωπεύει η ελληνική οικονομία στην Ε.Ε, παρά για παράδειγμα, με την Ισπανία ή την Ιταλία. Και κάπου εδώ έρχεται το μεγαλύτερο λάθος. Την τελευταία δεκαετία, όλες οι ενέργειες της ευρωπαϊκής ηγεσίας χαρακτηρίζονται από ερασιτεχνισμό και έλλειψη σχεδίου. Απλά πετάνε ιδέες και προσπαθούν να εφαρμόσουν αδοκίμαστες θεωρίες, οι οποίες πολλές φορές έχουν ήδη απορριφθεί από κάποια άλλη πτυχή του οικονομικού βίου ενώ επιπλέον πιστεύουν με υπεροψία ότι μπορούν να κατακτούν χωρίς να δίνουν καμία μάχη με αποτέλεσμα οι θεωρίες τους να βασίζονται σε αυταπάτες και ευσεβείς πόθους. Ο Παπανδρέου, όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες τα γνώριζε όλα πολύ καλά και εκ των έσω. Με τον υπαινιγμό του γεμάτου όπλου πριν δύο χρόνια, προσπάθησε να περάσει ως μήνυμα ότι η εύθραυστη οικονομία της Ευρώπης και η ενότητά της, εξαρτιούνται ακόμα και από τον πιο μικρό παίχτη. Το φαινόμενο του ντόμινο, που αναφέρεται συχνά τα τελευταία δύο χρόνια, έχει ξεκινήσει πολύ πιο πριν.
Η Ελλάδα έχει δεχτεί μεγάλες πιέσεις. Η απαίτηση εγγυήσεων από έναν εταίρο τη στιγμή που ο ίδιος επωφελείται της κατάστασης καθώς και η επιβολή από έναν άλλο εταίρο, κανόνων που απειλούν την εθνική κυριαρχία δεν γίνονται εύκολα αποδεκτά από κανένα έθνος. Και όταν ένας λαός νιώθει ότι η αξιοπρέπειά του θυσιάζεται στο βωμό των τραπεζών, είναι φυσικό να δημιουργηθούν κάποιες αντιδράσεις. Ο ίδιος ο Παπανδρέου έχει δεχτεί τεράστια πίεση, μέρος της οποίας γνωρίζουμε και μέρος της οποίας αγνοούμε. Δέχτηκε τεράστια εσωτερική πίεση όχι μόνο από τις διαδηλώσεις και τις αλλεπάλληλες πορείες διαμαρτυρίας σε σχεδόν όλες τις Ελληνικές πόλεις, αλλά και από μια αντιπολίτευση που αντιπροσωπεύεται από έναν μεγαλομανή, πομπώδη και σίγουρα καιροσκόπο ηγέτη, τον κύριο Σαμαρά, ο οποίος σε κάθε περίπτωση έχει έναν και μοναδικό στόχο, την πρωθυπουργική καρέκλα. Όταν όμως η πίεση από όλες τις μεριές τον έφτασε στα όριά του, ο Παπανδρέου εμφάνισε στο τραπέζι το γεμάτο όπλο με την μορφή δημοψηφίσματος, ρωτώντας τον λαό αν επιθυμεί τη βοήθεια και ως εκ τούτου τα απαιτούμενα μέτρα ή αν θέλει η κυβέρνηση να τα απορρίψει και να βρεθεί μια νέα λύση η οποία πιθανότατα να περιλαμβάνει την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη.
Όπως ήταν φυσικό, η Ευρώπη αντέδρασε υστερικά, με τις τιμές των μετοχών να βουλιάζουν, καθώς όπως ανέφερα παραπάνω δεν υπήρξε ποτέ ένα εναλλακτικό σχέδιο, ένας αμυντικός μηχανισμός σε περίπτωση που κάτι λοξοδρομούσε. Στην πραγματικότητα προσπάθησαν να βρουν εναλλακτικές λύσεις τώρα, μέσα από τα πειράματά τους με την Ελλάδα. Η ευρωπαϊκή ηγεσία αντέδρασε εξίσου υστερικά οργανώνοντας συσκέψεις και καλώντας τον Έλληνα πρωθυπουργό να αναλογιστεί την ευρωπαϊκή ενότητα και τους κινδύνους που ενέχει για την Ευρώπη ένα αρνητικό δημοψήφισμα. Με υποκρισία βέβαια, γιατί έτσι τους βόλευε, ξεχνούν τον τρόπο που χειρίστηκαν την ενότητα και την αλληλεγγύη όταν η Ελλάδα βρισκόταν στην απέναντι μεριά. Ταυτόχρονα, στο εσωτερικό μέτωπο, ενώ όλους αυτούς τους μήνες τα μέλη της αντιπολίτευσης κατηγορούσαν τον Παπανδρέου για το ξεπούλημα της Ελλάδας στις τράπεζες με εξευτελιστικούς όρους, τώρα αρνούνται το δημοψήφισμα κατηγορώντας τον, ότι… θέτει σε κίνδυνο τους όρους εκείνους που μέχρι τώρα οι ίδιοι απέρριπταν. Σχιζοφρένεια; Όχι, απλά υποκρισία.
Όμως και ο Παπανδρέου διέπραξε κάποια ανεπανόρθωτα λάθη. Πρώτα απ’ όλα ξέχασε ότι ο ίδιος δεν είναι κομμάτι της λύσης αλλά κομμάτι του προβλήματος ενώ το κόμμα του έχει προκαλέσει το μεγαλύτερο κομμάτι του προβλήματος. Το χρέος και το όλο πολιτικό πρόβλημα δεν εμφανίστηκε ξαφνικά πριν από πέντε χρόνια. Δημιουργήθηκε σταδιακά τα τελευταία τριάντα χρόνια, και ο Παπανδρέου όπως και οι περισσότεροι κομματικοί συνεργάτες του υπήρξαν μέλη κυβερνήσεων εδώ και τριάντα χρόνια, με δεκάδες σκάνδαλα και συγκαλύψεις στο ιστορικό τους. Στην πραγματικότητα, αυτή η συγκάλυψη συνεχίζεται μέχρι σήμερα με την παραποίηση των νόμων και την χρήση διαφόρων διεξόδων. Στα μάτια του ελληνικού λαού, ο Παπανδρέου δεν είναι αθώος για όσα συμβαίνουν στη χώρα, και σαν να μην έφτανε αυτό, εκλέχθηκε υποσχόμενος τη σωτηρία και χρησιμοποιώντας τις μεθόδους του παρελθόντος όπως φρούδες ελπίδες και λαϊκίστικα συνθήματα, τις οποίες υποτίθεται πως έπρεπε να καταπολεμήσει. Επιπλέον, το ίδιο του το κόμμα, ως μέρος του προβλήματος, δεν σκοπεύει να αποδεσμευτεί από την εξουσία την οποία παρέλαβε σχεδόν έτοιμη και χωρίς μεγάλη προσπάθεια.
Αν σε όλα τα παραπάνω προστεθεί και η αντιπολίτευση η οποία παρακινείται μόνο από την επιθυμία της για εξουσία, έχει τους ίδιους ηγέτες και τα ίδια στελέχη με την κυβέρνηση της χώρας πριν από λίγα χρόνια, την ίδια κυβέρνηση που έφερε την Ελλάδα σε αυτήν την κατάσταση, τότε πολύ φοβάμαι ότι το γεμάτο όπλο θα εκπυρσοκροτήσει κατά πολλών στόχων, συμπεριλαμβανομένου αυτού που το κρατάει. Εάν ο Παπανδρέου είχε χρησιμοποιήσει αυτό το όπλο πιο πειστικά δύο χρόνια πριν, όταν δηλαδή διαπραγματευόταν τους όρους για την βοήθεια από το ΔΝΤ και τους Ευρωπαίους εταίρους του, ίσως (και τονίζω αυτό το ίσως) να υπήρχαν κάποια καλύτερα αποτελέσματα για τον ελληνικό λαό. Αυτή τη στιγμή πολύ φοβάμαι ότι δεν θα προκύψει τίποτα καλό καθώς ούτε η ηγεσία της Ευρώπης αλλά ούτε και ο ελληνικός λαός δεν έχουν το σθένος και τον αυτοέλεγχο να αντικρίσουν τα γεγονότα. Και όλα αυτά, τη στιγμή που το ντόμινο συνεχίζει την πορεία του.
Εν τω μεταξύ, κάποιοι εξακολουθούν να επωφελούνται ανεξέλεγκτα και ανήθικα εις βάρος του ελληνικού λαού ενώ η ηγεσία της Ευρώπης τρώει τα νύχια της και αναρωτιέται ποιος είναι ο επόμενος σ’ αυτήν την ρώσικη ρουλέτα.
Μετάφραση Αφροδίτη Ανδρειώτη
Αρχικό κείμενο:
Two years ago and while the Greek economic crisis was reaching one of her peaks, with Mr. Papandreou trying to handle his first days as prime minister in front the disastrous situation, in a speech for the Greek parliament he said that there is always a loaded gun waiting under the table. Most of us noted the words and I presume we did understand the message but we tried to avoid further analysis. Until last night when the Greek prime minister put the loaded gun on the table. When Mr. Papandreou talked about a loaded gun two years ago main recipients of his message were the Europeans and the international economic community; when he put it on the table last night his recipients were internal and external and I’m afraid the targets included him.
The economic crisis is not something new and it started at least two decades ago when the national gold became shares and the national budget issue of gabling in the New York stock exchange. When economic lobbies became so strong that people like George Soros have the power to advise or threaten governments including superpowers and when overproducing and overconsuming outwitted the people and became states’ reality. States’ debt from the bankrupted African countries to USA became a fact in the 21st century and banks turned out to be the regulators of the national economy. And all that creating a two-ways parasitic relationship where the states cannot survive without the banks and the banks depend on the states.
The same time Europe was living her own drama doing repeatedly mistakes based on wrong judgments or better lacking political strength to take united decisions. Barroso as the president and Solana in the foreign office led Europe to her most unbalance period with the American invasion to Iraq its climax, separating Europe to different sides with different agendas. The expansion to ten in the beginning, twelve soon after, countries joined with the common currency led the continent instead of a unification to a worst separation. The common currency needed political support and the then European leadership for unexplained reasons hoped that quantity will bring quality and unification in front of the common aims – political and economic. The only thing the expansion brought was more troubles. The majority of these new member states were not ready to join the Union in many levels, – even today most still suffering of corruption, lack of democracy in parts and judicature problems like Romania or Bulgaria – bribing Poland through millions in subsidies to become a member it’s scandalous or ignoring serious internal problems in a bureaucracy and a justice living in the far past like Latvia or Estonia unacceptable.
But the worst political mistake was still not here and it came out with all the effect to enforce a common constitution. Two negative referendums for the constitution send off balance the whole Europe that was not prepared for the rejection. There was no plan B and no way-out of the dead lock the member states and especially the leadership of the Union found itself. Actually plan B is an unknown word for the European leadership and they prove it constantly with the economic crisis when the only thing they do is experimenting with temporary solutions postponing final political decisions. And Greece the last two years have become the guinea pig of all those crash-tests and experiments; you see it is easier experimenting with the 2% the Greek economy represents in the Union than with Spain or Italy for example. Here comes the major mistake, everything the European leadership does the last decade is amateuristic and without a plan, just throwing ideas and try to apply non-tested theories, often already rejected in practice in other sides of the economic life and that because arrogantly they thought that they can conquer without any battle and based in illusions built on wishful thoughts. Papandreou just like every other European leader knew very well and from inside about all these and by making the hint of a loaded gun two years ago he tried to pass the message that the fragile European economy and unity is depending even from the smallest player. The domino effect, that has been often mentioned the last two years has already started long before.
Greece has been under a lot of pressure; a partner demanding guarantees while profiting from the situation and another one forcing rules that threaten national sovereignty are not easily accepted from any nation and a public that feels that its dignity is sacrificed for the best of the banks and naturaly will bring some kind of reaction. Papandreou also has been under a lot of pressure part of which we know and part we don’t know. And he has been under a lot of pressure also internally not only from the demonstrators or the continuing marches in most of the Greek cities but also from an opposition represented by a megalomaniac, pompous and definitely opportunistic leader Mr. Samaras with one and only aim under any circumstances, the Prime Minster’s seat. And when the pressure from all the sides reached his limits the loaded gun landed on the table in the form of a referendum questioning if the public wanted the help and in extent the demanded measures or they wanted the government to reject them and find a new way out that might include exit form the euro-zone.
And of course Europe reacted hysterically with the shares in the markets diving deep since as I wrote before there was never plan B or a defence alternative, a mechanism to anything going a different way. Actually they tried to find alternatives now experimenting on Greece. The European leadership reacted equally hysterically organizing meetings and calling the Greek Prime minister to consider the European unity and the dangers a rejection from the referendum will bring to Europe forgetting conveniently and hypocritically how they treated this unity and solidarity when Greece was on the other side. The same time in the internal front while all these months the opposition accused Papandreou for selling-out Greece to the banks with humiliating terms, now rejects the referendum accusing him for …endangering the very same terms they were rejecting. Schizophrenia? No, hypocrisy.
But Papandreou made also his lethal mistakes. First of all he forgot that he’s not part of the solution but part of the problem and his party is major part of the problem. The debt and the political problem didn’t come out of the blue five years ago, it was built the last thirty years and he – with most of his party comrades – were in governments the last thirty years with tens of scandals and cover ups following them. Actually this cover up continues even today often using or manipulating the laws and their flaws. Papandreou in the eyes of the Greek people is not innocent of what happened to Greece and on top of that he was elected promising salvation while using methods – empty promises and populist slogans – used in the past he was supposed to fight. On top of that his own party as part of the problem is not going to disengaged from the power that partly founded and created so easily.
Adding to that an opposition motivated only from their wish to power led and staffed from the very same people that ruled the country a few years ago and brought the country to this situation this loaded gun I’m afraid is going to backfire to a lot of targets including the holder. If Papandreou had used this gun more convincingly two years ago while he was negotiating the terms of the help with IMF and European partners, might – emphasize this might – something would have turned better for the Greek people. This moment I’m afraid nothing good will come out, neither the European leadership or the Greek people have the nerves and the self-control to see facts and the domino effect just continues its route.
In the meantime some continue profiting uncontrollably and immorally in the pain of the Greek people and the European leadership continues eating their nails wandering who’s next in this Russian roulette.
