γράφει ο Νίκος Γκίκας
Η ανάκαμψη του ’21 καταγράφεται ισχυρή παρά τις αρρυθμίες. Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις το ’20 και κύρια το ’21 με τις αναστολές και τις επιστρεπτέες συντέλεσαν σημαντικά σε αυτό.
Για το 22, ως χρονιά προσαρμογής στην κανονικότητα, τα μηνύματα είναι αισιόδοξα. Εφόσον η πανδημία γίνει ενδημική γρίπη σύμφωνα με τις θέσεις των επιστημόνων, οι επιχειρήσεις σταδιακά θα ανακάμπτουν, με το εμπόριο, τις μεταφορές, την αποκατάσταση της εφοδιαστικής αλυσίδας και τον τουρισμό ζεσταμένο για τη νέα σεζόν, να αποτελούν τις ναυαρχίδες της ανάπτυξης.
Η χώρα θα σταματήσει να αιμορραγεί από τα λογής προγράμματα βοήθειας και θα επικεντρωθεί στη γρήγορη αποκατάσταση των πληγών της πανδημίας. Ήδη επιδιώκεται η σταθεροποίηση και τιθάσευση του πληθωρισμού και της ακρίβειας, που εν μέρει οι ίδιοι προκαλέσαμε.
Υπό την επίδραση της κουλτούρας των lockdown, των λογής κοινοτήτων r/frugal και r/anticonsumption και της επαναξιολόγησης κατανάλωσης υπηρεσιών, η εξωστρέφεια και αναγκαιότητα αναζητείται πλέον σε διαφορετικά μοτίβα. Οι αιτίες αυτές συντέλεσαν στην αύξηση των καταθέσεων και στην αύξηση της πιστωτικής επέκτασης στις επιχειρήσεις. Όσοι βρίσκονται στο φάσμα της φερεγγυότητας είναι αλήθεια πως έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια.
Σύμφωνα με τον ΣΕΒΕ, οι εξαγωγές γράψανε ρεκόρ το ΄21 και αυτό προοιωνίζει ένα καλύτερο ’22. Επιπλέον το ευνοϊκό καθεστώς για τα ελληνικά ομόλογα στο τέλος του ΡΕΡΡ, το Μάρτιο από την ΕΚΤ, θα εξασφαλίσει ρευστότητα στην ελληνική οικονομία ικανή για επενδύσεις και απομείωση του χρέους.
Η συμπεριφορά των νέων επίσης κρίσιμη. Πέρασε καιρός που μιλούσαμε για brain drain. Φαίνεται πως οι εκροές που προέρχονταν από το παραγωγικότερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας έχουν μειωθεί δραστικά. Αυτό το δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης θα βοηθήσει δραστικά στην προσαρμογή και αντιμετώπιση των προκλήσεων της ψηφιοποίησης και της ευελιξίας. Συνεργούν σε αυτό οι εμβληματικές πρόσφατες επενδύσεις πολυεθνικών κολοσσών στη χώρα μας, στην έρευνα, την ψηφιακή οικονομία και την αποθήκευση δεδομένων. Επί Άδωνη μάλιστα, παρά την εμπάθεια των ιδεοληπτικών αριστερών και των συντηρητικών λευκών κολάρων.
Το παράδοξο για τα ελληνικά δεδομένα είναι ότι για πρώτη ίσως φορά η ανάπτυξη δεν βασίζεται στην υπερκατανάλωση ούτε στα δανεικά, παρά στην εμπιστοσύνη, στο φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον και την προοπτική. Η κοινωνία έχουσα ισχυρές αντοχές και λελογισμένες ανοχές δεν ακούει τις σειρήνες της καταστροφολογίας, της αξιωματικής μιζέριας και της αθλιότητας. Αναζητά σταθερότητα, κανόνες διαρκείας και πολιτική ηρεμία για να ξεπεράσει τα προβλήματα που συσσώρευσε η πανδημία. Το ’22 δείχνει να έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και προμηνύεται καλό. Στο ’23 θα είναι τα σπουδαία.
