Ήταν μια αληθινή, αυτοβιογραφική ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού, της Γουόρις Ντίρι, η οποία εξαναγκασμένη από το απαράβατον όσο και αναχρονιστικόν της θρησκείας της, υπέστη κλειτοριδεκτομή στην ευαίσθητη ηλικία των πεντέμιση ετών. Πρόκειται για βάναυσο ακρωτηριασμό των εξωτερικών γεννητικών οργάνων, υπό ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής και δίχως κανένα αναλγητικό, με στόχο την απουσία σωματικής απόλαυσης κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε μελλοντικής σεξουαλικής επαφής.
Η αφήγηση ήταν ιδιαίτερα γλαφυρή, οι σκηνές περιέγραφαν καρέ-καρέ, την αγωνία, τον αναπάντεχο πόνο και τις πνιχτές κραυγές του νεαρού κοριτσιού, που με δεμένα μάτια και μια ρίζα δέντρου να της σφαλίζει το στόμα, κρατούταν σφιχτά από την ίδια της την μητέρα, που της υπαγόρευε με σκληρότητα πως οφείλει να υποστεί την επέμβαση διότι απλώς ‘’έτσι πρέπει να γίνει’’… Θυμάμαι τα μάτια μου να βουρκώνουν, να ανατριχιάζω στο άκουσμα όλων αυτών των λεπτομερειών, σχεδόν να βιώνω σωματικά ένα μέρος του πόνου αυτής της κοπέλας μιας και κάθε λέξη που έβγαινε από τα χείλη της καθηγήτριας έμοιαζε με άγγιγμα από λεπίδα. Θυμάμαι ακόμη πως μία κοπέλα σχεδόν λιποθύμησε και πέρασε έξω να πάρει αέρα, και πως πολλοί από τους συμμαθητές μου ζητούσαν την διακοπή της ανάγνωσης κλείνοντας τ’αυτιά τους. Ίσως αναρωτιέστε γιατί η κυρία αυτή υπέβαλε ανήλικους μαθητές σ’αυτή την οδυνηρή διαδικασία, ενώ θα μπορούσε να επιμείνει στη ροή της καθιερωμένης ύλης του μαθήματος… Πιθανόν το ότι το θυμάμαι ακόμα σαν να ταν χθες, και μαζί μ’εμένα, είμαι βέβαιη, και πολλά από εκείνα τα παιδιά, να σας δίνει μια επαρκώς ικανοποιητική απάντηση…
Δυστυχώς, η μαθητική αυτή ανάμνηση δεν είναι η μόνη που κρατά ζωντανές στο νου μου αυτές τις αποτρόπεες εικόνες, μιας και η σκληρή πραγματικότητα του παρόντος δεν ξεχνά να τις υπενθυμίσει. Η κλειτοριδεκτομή δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση της ηρωίδας του βιβλίου εκείνου, αλλά μια μάστιγα που κατακλύζει ένα τεράστιο ποσοστό των αφρικανικών χωρών παγκοσμίως, καθώς συνολικά μέχρι σήμερα 140 εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί αυτόν τον αδιανόητο ακρωτηριασμό ενώ οι αριθμοί τείνουν να αυξάνονται καθημερινά με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Ίσως στο σημείο αυτό, με μια πρώτη ανάγνωση, να εντοπίζεται μιας κάποιας μορφής διχογνωμία. Η μία πλευρά του νομίσματος λέει πως οφείλουμε να είμαστε δεκτικοί και να επιδεικνύουμε την ανάλογη κατανόηση, σεβασμό, ίσως και ανοχή, σε οποιοδήποτε πολιτισμικό και πολιτιστικό στοιχείο, όσο ξένο και παράταιρο κι αν είναι προς εμάς, μα και να υπερασπιζόμαστε κατά το δυνατόν, την ανάγκη κάθε λαού να διαφυλάττει και να διαιωνίζει την εφαρμογή κανόνων και πρακτικών που αντιπροσωπεύουν τους ιδιαίτερους ηθικούς, θρησκευτικούς και εθιμικούς κώδικες που τον αντιπροσωπεύουν.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος ωστόσο, δείχνει πως όλα στη ζωή έχουν ένα όριο, και στην περίπτωση αυτή, έχει όχι απλώς ξεπεραστεί μα πολύ περισσότερο μιλούμε για μία ανεπίτρεπτη, ανηλεή, απάνθρωπη πρακτική που καταστρατηγεί κάθε έννοια δικαιώματος και ελευθερίας στη ζωή, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε πως χιλιάδες κορίτσια πεθαίνουν από μόλυνση ή αιμορραγία κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Και βέβαια η σωματική κακοποίηση είναι μόνο μία από τις οδυνηρές επιπτώσεις αυτού του κεκαλυμμένου από τη θρησκευτική και οικογενειακή ηθική εγκλήματος, καθώς η ψυχολογική επιβάρυνση είναι παραπάνω από αφόρητη, συχνά και αξεπέραστη. Κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, καταγωγής, σε όποιο Θεό κι αν πιστεύει και ότι ιερούς κώδικες κι αν προσκυνά, είναι μοναδική και ισότιμη, με αναφαίρετο το θεμελιώδες δικαίωμά της να ορίζει ελεύθερα και ανεμπόδιστα το σώμα και το πνεύμα της. Οποιαδήποτε παρέμβαση που ξεπερνά ή παραγκωνίζει την παραπάνω παραδοχή, ακόμη κι αν είναι ευφυώς επενδυμένη με παγιωμένα θρησκευτικά πρέπει και μη, είναι αδιακρίτως καταδικαστέα.
Για το λόγο αυτό, η πολιτεία διεθνώς οφείλει να μεριμνήσει και να παρέμβει δυναμικά απαιτώντας την εξάλειψη της κλειτοριδεκτομής. Αναμφίβολα, κρίνεται ως εξαιρετικά δύσκολο να εναντιωθεί κανείς σε ένα φαινόμενο με χαρακτήρα ιεροτελεστίας, που πραγματοποιείται με φανατισμό εδώ και εκατοντάδες χρόνια, σε χώρες που βιώνουν πολιτισμικό μεσαίωνα σε επίπεδο ατομικής και κοινωνικής απελευθέρωσης. Πολλώ μάλλον δε όταν η πρακτική αυτή αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της θρησκευτικής παράδοσης και της συλλογικής ταυτότητας των λαών αυτών, μα και των όσων προβλέπονται για τη θέση του παιδιού και της γυναίκας στην κοινωνική ιεραρχία.
Παραταύτα, η δυσκολία του εγχειρήματος δεν πρέπει να είναι αποτρεπτική της προσπάθειας, ιδιαίτερα δεδομένης της έντονης κινητοποίησης της διεθνούς κοινής γνώμης και ικανού αριθμού Μη Κυβερνητικών Οργανισμών που στοχεύουν στην εξάλειψη του φαινομένου. Ήδη ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών κήρυξε την 6η Φεβρουαρίου «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κλειτοριδεκτομής», επιδιώκοντας την παγκόσμια ευαισθητοποίηση όλων των κοινωνικών ομάδων, με αισιόδοξη συνέπεια την ποινικοποίηση της πρακτικής αυτής σε μεγάλο αριθμό αφρικανικών χωρών.
Στα πλαίσια ανάλογων διεθνών δράσεων δημιουργήθηκε το ντοκιμαντέρ ‘Excision’, το οποίο μεταφέρει δραματουργικά στη μεγάλη οθόνη τις διαστάσεις αυτής της εγκληματικής πρακτικής, κάνοντας με τον δικό της τρόπο, παγκόσμια έκκληση για την αποτροπή της. Η Action Aid, εν όψει του αγώνα της για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών, ανέλαβε την πρωτοβουλιά της προβολής αυτού του ντοκιμαντέρ και στη χώρα μας, το οποίο και θα προβληθεί στις 13 Μαρτίου, στις 20:00 το βράδυ στον κινηματογράφο Odeon Όπερα, ενώ τα χρήματα της αξίας των εισιτηρίων θα διατεθούν για το σπουδαίο αυτό σκοπό. [1]
Είναι μια καλή ευκαιρία για την Τέχνη να δείξει τη δυναμική της, για χάρη όλων αυτών των γυναικών που υποφέρουν μα η φωνή τους, πνιγμένη απ’τις ωδίνες, δε φτάνει να ηχήσει σθεναρά, να διαμαρτυρηθεί και να ζητήσει βοήθεια. Ας υποστηρίξουμε το έργο τους, είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε για να επιδείξουμε την ανθρωπιά μας, το μόνο αγαθό που δεν κατάφερε να μας αποστερήσει η κρίση…