Και δεν είναι μόνο ο Εντρογάν. Μαδούρο, Κιμ Γιονκ-Ουν και Πούτιν είναι μόνο μερικές από τις περιπτώσεις ατόμων που έχουν απόλυτη εξουσία πάνω στις χώρες τους. Αν συνυπολογίσει κάποιος πόσες χώρες της Αφρικής, της πρώην ΕΣΣΔ και της Μέσης Ανατολής έχουν δικτατορία, βλέπουμε ότι υπάρχει μία παγκόσμια τάση συγκέντρωσης της εξουσίας κάθε τόπου σε ένα μόνο άτομο. Ακόμα και στις ΗΠΑ που υπάρχουν τα διάσημα “Checks and Balances” -δηλαδή οι έλεγχοι και οι ισορροπίες ανάμεσα στα σώματα εξουσίας- η προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ να “καπελώσει” τα υπόλοιπα σώματα και να απαξιώσει όποιον άλλον έχει εξουσία είναι εμφανής σε όλο τον πλανήτη.
Το εντυπωσιακότερο όμως είναι η άνεση με την οποία εγκαθιρδύονται δικτατορίες, αλλά και η άνεση με την οποία παραμένουν για δεκαετίες, απλά και μόνο με το πρόσχημα της δημοκρατίας. Ο Πούτιν είναι “δημοκρατικά” εκλεγμένος, ο Ερντογάν το ίδιο, ο Μαδούρο, ο Κάστρο, ακόμα και ο Κιμ, όλοι είναι εκλεγμένοι και όλοι τους για κάποιο λόγο δεν πρόκειται να χάσουν ποτέ εκλογές.
Παρενθετικά, εδώ είναι μία μεγάλη διαφορά της Αμερικής. Μπορεί να τους κοροϊδεύουμε –και να έχουμε δίκιο- που ο νικιτής των εκλογών δεν έχει πάντα τις περισσότερες ψήφους, αλλά παρ’ όλο που εξέλεξαν έναν εγωμανή φασίστα έχουν τη σιγουριά ότι δεν θα παραμείνει στη θέση του με το ζόρι μετά τη λήξη της θητείας του. Οι Αμερικάνοι έχουν εμπιστοσύνη και υπερηφάνια για το σύστημά τους και, κρίνοντας από το πώς έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να μπαλώσουν αρκετές από τις καφρίλες του Ντόναλντ Τραμπ, πολύ καλά κάνουν. Εμείς όμως, ποια εμπιστοσύνη έχουμε στο σύστημά μας; Ποιος ελέγχει τον Πρωθυπουργό μας; Η Βουλή, τα ΜΜΕ, η Δικαιοσύνη ή μήπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας; Προφανώς κανένας δεν έχει αρκετό έλεγχο επάνω στον Πρωθυπουργό. Βρίσκει και τα κάνει ο Τσίπρας και ο κάθε Τσίπρας, όπως βρήκε πρόσφορο έδαφος ο Πούτιν, ο Ερντογάν, ο Κιμ, κ.ο.κ.
Υπάρχει μία εξουσία όμως που όσο καλός δικτάτορας και αν είσαι, δεν πρόκειται ποτέ να την νικήσεις: ο θάνατος. Όπως έλεγε και ο Τσάρλι Τσάπλιν στον «Μεγάλο Δικτάτορα», “so long as men die, liberty will never perish”, δηλαδή όσο πεθαίνουν οι άνθρωποι, η ελευθερία δεν θα σταματήσει να υπάρχει. Θα έρθει λοιπόν η στιγμή που ο Πούτιν, ο Κιμ, ο Ερντογάν και όλοι αυτοί θα πεθάνουν. Μπορεί, όπως στην περίπτωση του Κάστρο ή του πατέρα του Κιμ, να είναι αρκετά έξυπνοι για να έχουν ετοιμάσει τον διάδοχό τους και να του έχουν ήδη παραδώσει την εξουσία. Πόσο ρεαλιστικό όμως βλέπετε ο Ερντογάν ή ο Πούτιν να παραδίδουν την εξουσία σε κάποιον άλλο πριν τον θάνατό τους; Δεν είναι κάτι το εντελώς απίθανο, αλλά είναι κάτι το εξαιρετικά μη πιθανό.
Μπορεί όλη αυτή η συζήτηση να φαίνεται κάτι το αχρείαστο αυτή τη στιγμή, αλλά είναι σημαντικό να βλέπουμε τα καλά και τα λάθη των άλλων για να βελτιώνουμε τον εαυτό μας. Μπορεί να μην ελέγχει κάποιος τον Τσίπρα αυτή τη στιγμή, αλλά του είναι σχεδόν αδύνατο να κάτσει στην εξουσία για πάντα. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε ένα τελείως κατεστραμένο σύστημα σαν της Τουρκίας ή της Ρωσσίας, αλλά δεν έχουμε ένα ασφαλές όπως των ΗΠΑ. Πρέπει λοιπόν να ξεκινήσει ο διάλογος –όχι οι βιαστικές αποφάσεις αλλά ο διάλογος- για να ενισχύσουμε σιγά-σιγά το σύστημά μας, με ασφαλιστικές δικλείδες, με τα δικά μας «checks and balances». Το μεγάλο κατόρθωμα βέβαια για την Ελλάδα θα είναι αν ένας τέτοιος διάλογος καρποφορήσει και τελικά αυτοί οι έλεγχοι καταφέρουν να λειτουργήσουν, αλλά και αυτό είναι μία άλλη συζήτηση.
Για να διαβάσετε δωρεάν το βιβλίο του Δημήτρη Κοντογιάννη «Δεν έχουμε Δημοκρατία: Μια κάπως μποέμ απόδειξη για κάτι που όλοι λίγο-πολύ γνωρίζαμε», πατήστε εδώ!
