γράφει ο Νίκος Γκίκας.
Η αγορά ζεστάθηκε τις ημέρες των εορτών, ωστόσο η κατανάλωση δεν κινήθηκε στα επιθυμητά επίπεδα. Το σενάριο του ΄19 που ήθελε ανάπτυξη στηριζόμενη στην άνοδο της κατανάλωσης δεν ευσταθούσε. Η κατανάλωση παρέμεινε υποτονική.
Η αποκλιμάκωση της ανεργίας, η αύξηση του τουρισμού, αλλά και η βελτίωση της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και τις προοπτικές της οικονομίας, οδήγησαν σε αύξηση του διαθέσιμου ρευστού και σημαντική εισροή χρημάτων στις καταθέσεις κυρίως, παρά στην κατανάλωση σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ. Ακόμη και η μείωση των επιτοκίων κάτω του 0,5% δεν εμπόδισε την αύξηση των καταθέσεων.
Στην τελευταία “Ενδιάμεση Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2019” η ΤτΕ εκτίμησε πως η καταναλωτική δαπάνη θα αυξηθεί οριακά. Παρά το γεγονός του ότι οι λόγοι για ύφεση και πολιτική αβεβαιότητα δεν υφίστανται σήμερα, η κρίση εμπιστοσύνης που πέρασε η ελληνική κοινωνία, οδηγεί σε ορθολογικότερη διαχείριση των διαθεσίμων, είτε σε αναμονή καλύτερων ευκαιριών για κατανάλωση προϊόντων και υπηρεσιών, στην παιδεία ή την υγεία συμπεριλαμβανομένων, είτε στην προνομιακότερη εξόφληση των οφειλών.
Παρά τη διάχυτη αισιοδοξία, οι πολίτες είναι “σφιχτοί” στις δαπάνες. Το χρήμα ξοδεύεται στενά σε προϊόντα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. Το πρότερο συλλογικό ασυνείδητο της απληστίας και των διακοποδανείων αποτελεί πλέον μια ορθολογική τροχοπέδη. Επιπλέον, η αρπαγή της εναπομείνασας κοινωνικής ικμάδας από το ΄15 και μετά, που κατέστη εφικτή με την πολιτική εξαπάτηση, τον άκρατο λαϊκισμό και την κολακεία αξιοπρέπειας, τρομάζει τους πολίτες. Σήμερα ο εύκολος δανεισμός και κύρια το εφήμερο ημερομίσθιο είναι δυσεύρετα και επομένως οι πολίτες ενστικτωδώς κινούνται στην εξοικονόμηση προφύλαξης. Αντιδρούν λοιπόν στην αυξημένη ρευστότητα εύρεσης και διατήρησης εισοδήματος, αναβάλλοντας την κατανάλωση δια της αποταμίευσης, ως ένα δυνητικά μελλοντικό έσοδο. Άλλωστε η κατανάλωση σύμφωνα με τον M. Friedman σχετίζεται περισσότερο με το σταθερό εισόδημα παρά με το τρέχον.
Συνέπεια αυτών, η κατανάλωση να παραμένει αναιμική και χωρίς δυναμική, μια σειρά προϊόντων που θα “τρώγανε” την αποταμίευση να μην ικανοποιούν και επιπλέον μια σειρά θέσεων εργασίας να καθυστερούν να υλοποιηθούν. Ούτε οι 120 δόσεις φταίνε, ούτε η ανεπαρκής ρευστότητα, ούτε χρειάζονται συνεχείς εκπτώσεις για να καταναλώσει ο κόσμος. Το διαδίκτυο άλλωστε προσφέρει ευκαιρίες.
Ο δρόμος της εμπιστοσύνης είναι μακρύς. Η ανάγκη διαφοροποίησης των πρότερων ασκούμενων πολιτικών και υπηρεσιών είναι φανερή. Δομικές μεταρρυθμίσεις στο κράτος, στη δικαιοσύνη, στη φορολογία και πολλές δόσεις αξιοπιστίας, σοβαρότητας και συνέπειας είναι τα κύρια συστατικά προκειμένου να αυξηθεί και πάλι η κατανάλωση.
