γράφει ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
Συνηθίζουμε να λέμε ότι τους Βουλευτές μας πρέπει να τους διαλέγουμε με βάση την εμπειρία ή τις απόψεις ή το βιογραφικό τους. Συνηθίζουμε επίσης, σε αντίθεση με αυτά που λέμε, να τους ψηφίζουμε τελικά με βάση την δημοφιλία, το ρουσφέτι ή επειδή απλά «τα λέει ωραία». Προφανώς τα κριτήριά μας είναι στην καλύτερη περίπτωση προβληματικά και μη λειτουργικά. Γιατί λοιπόν να μη σκεφτείτε και έναν ακόμα παράγοντα προτού ψηφίσετε την επόμενη φορά;
Ας εξηγήσω λοιπόν τι ονομάζω «ανταλλαξιμότητα» στους Βουλευτές. Ας υποθέσουμε ότι ένας Βουλευτής βρίσκεται σε ένα κόμμα, για παράδειγμα ο Παπαμητσόπουλος, ένα εντελώς φανταστικό πρόσωπο, στο ΠΑΣΟΚ. Προφανώς για να είναι στο ΠΑΣΟΚ είχε κάποιες σοσιαλιστικές απόψεις και κάπου συμφωνούσε με κάποιον Παπανδρέου ή με τον Σημίτη. Μετά όμως αυτός ο πολιτικός βρέθηκε στην Νέα Δημοκρατία, οπότε κάπου συμφωνούσε με κάποιον Καραμανλή ή με κάποιον Μητσοτάκη ή με τον Σαμαρά. Μετά ας πούμε ότι αποχώρησε και από τη ΝΔ για χάρη των ΑΝΕΛ, οπότε κάπου συμφωνούσε με τον Πάνο Καμμένο και τελικά κατέληξε στον ΣΥΡΙΖΑ, οπότε κάπου οι απόψεις του ταυτίζονται με αυτές του Αλέξη Τσίπρα. Μπορεί να σας ακούγεται οικείο, αλλά είναι εντελώς φανταστικό πρόσωπο. Μη το γκουγκλάρετε.
Αυτός ο άνθρωπος, τι πιστεύει; Ποια είναι η νοοτροπία του; Για να σας προλάβω, πιστεύω ότι όλοι μας έχουμε το δικαίωμα να εξελιχθούμε. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης για παράδειγμα κατέληξε να είναι από τους μεγαλύτερους επικριτές του ΚΚΕ και δεν μπορεί να ισχυριστεί κανένας ότι δεν είχε ατσάλινη νοοτροπία. Ποια είναι όμως η νοοτροπία του φανταστικού και σε καμία περίπτωση πραγματικού προσώπου Παπαμητσόπουλου;
Ας κάνουμε μια παρένθεση. Το μπέιζμπολ είναι το κατεξοχήν άθλημα που μελετάει στατιστικά για να κρίνει την απόδοση των παικτών, σε σημείο που μερικές φορές υπάρχει τεράστια κόντρα μεταξύ παραγόντων και αθλητών επειδή οι πρώτοι ξεχνάνε ότι οι δέυτεροι είναι κανονικοί άνθρωποι και όχι απλά αριθμοί. Ένα από τα πιο ωμά στατιστικά είναι το WAR, που σημαίνει Wins Above Replacement. Δηλαδή αν στη θέση ενός παίχτη βάζαμε την απόλυτη μετριότητα, αυτόν που προκύπτει από τον μέσο όρο όλων των υπολοίπων, πόσο καλύτερος ή χειρότερος θα ήταν; Πόσες νίκες έχει φέρει ή έχει κοστίσει στην ομάδα αυτός ο παίκτης σε σύγκριση με κάποιον μέσο παίκτη; Φανταστικά χρήσιμο στατιστικό για να μετρηθεί η αξία κάποιου και εκπληκτικός ο τρόπος που μειώνει ταυτόχρονα όλους τους παίκτες ενός πρωταθλήματος σε έναν απλό αριθμό. Μπορεί κάποιος να κάνει υπερπροσπάθεια, κάποιος άλλος να είναι «παλτό» και κάποιος να έχει μοιρασμένες απίστευτα καλές και κακές ημέρες και τελικά όλοι αυτοί να έχουν WAR κοντά στο μηδέν: συνολικά, ούτε κόστισαν κάποια νίκη στην ομάδα, ούτε έφεραν κάποια με την αξία τους.
Μπορεί να υπάρξει κάποιο στατιστικό που να μετράει την «αξία» ενός πολιτικού για την «ομάδα» του; Ίσως τα πράγματα να είναι πιο περίεργα στην πολιτική επειδή δεν παλεύουν μεταξύ τους ισάριθμες ομάδες. Εκεί, ακόμα και η μετριότητα είναι μια προσθήκη. Πρέπει κάποιος να έχει πολύ περίεργη ιστορία ή απόψεις ώστε η προσθήκη του να ζημιώσει ένα κόμμα. Σκεφτείτε για παράδειγμα να πήγαινε στη ΝΔ ή τον ΣΥΡΙΖΑ ο Κασιδιάρης. Όσο και να κατηγορούνται οι ηγεσίες των δύο κομμάτων για συνεργασίες με την Χ.Α., είναι απόλυτα βέβαιο ότι θα αποχωρούσαν δεκάδες αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόροι απο αμφότερα τα κόμματα με μια τέτοια συνεργασία. Αν από την άλλη ο Κασιδιάρης συνεργαζόταν με το κόμμα του Βελόπουλου ή του Κρανιδιώτη μπορεί να έδιωχνε αρκετούς, αλλά μάλλον θα αύξανε τελικά τις ψήφους του κόμματος.
Άρα η προσπάθειά μας για να βρούμε ένα αντίστοιχο WAR στους πολιτικούς πρέπει να έχει και έναν ακόμα παράγοντα: μιλάμε για κόμματα εξουσίας ή όχι; Γιατί στο παράδειγμα που προαναφέραμε με το φανταστικό και ανύπαρκτο Παπαμητσόπουλο ένας είναι ο κοινός παρονομαστής: τα κόμματα αυτά ήταν ή είχαν προοπτικές για να γίνουν κυβέρνηση. Φαντάζεστε ποτέ τον Παπαμητσόπουλο να πήγαινε στο ΚΚΕ; Προφανώς όχι. Χρειάζεται είτε να εκλέγονται πολλά άτομα για να μπορέσει να χωρέσει ανάμεσα σε αυτούς που εκλέγονται, ή να είναι όλοι παρόμοιας εμβέλειας στελέχη –με χαμηλό WAR- ώστε να μπορέσει να αναδειχτεί με κάποιον τρόπο ενώ ταυτόχρονα οι γνωριμίες που κάνει να πιάνουν τόπο.
Έστω λοιπόν ότι ο Παπαμητσόπουλος έχει WAR μηδέν, ότι είναι ο μέσος πολιτικός, η προσωποποίηση της μετριότητας ή του μέσου όρου. Για να μετρήσουμε πόσο χρήσιμος είναι ένας πολιτικός στην ομάδα του λοιπόν μετράμε πόσο περισσότερο ή λιγότερο προσφέρει σε σχέση με τον Παπαμητσόπουλο.
Πήρε μεταγραφή ο Ραγκούσης για τον ΣΥΡΙΖΑ. Προσέφερε περισσότερο αυτή η κίνηση από τον Παπαμητσόπουλο; Μάλλον όχι, άρα αρνητικό WAR ο Ραγκούσης. Μάλλον ζημιά κάνει με άλλα λόγια η μεταγραφή Ραγκούση παρά βοηθάει. Ο Θεοχαρόπουλος μάλλον βοηθάει περισσότερο από τον Παπαμητσόπουλο, οπότε μάλλον θα έχει κάπως θετικό WAR. Έτσι, έχοντας τον Παπαμητσόπουλο για μπούσουλα, μπορούμε να δούμε κατά πόσο μια μετακίνηση βοηθάει ή κάνει ζημιά σε ένα κόμμα. Σκεφτείτε για παράδειγμα: τι WAR έχει ο Τζουμάκας; Προφανώς αρνητικό, άρα μάλλον κακό έκανε στον ΣΥΡΙΖΑ.
Για να επανέλθουμε όμως σιγά σιγά στο κυρίως θέμα του άρθρου, μπορείτε να φανταστείτε τον Βαγγέλη Βενιζέλο να μετακινείται στον ΣΥΡΙΖΑ; Εννοείται όχι! Τον Ευκλείδη Τσακαλώτο στο ΠΑΣΟΚ; Πολύ δύσκολο. Τη Ζωή Κωνσταντοπούλου στη ΝΔ; Σε καμία περίπτωση! Τον Αντώνη Σαμαρά στο ΚΚΕ ή την Αλέκα Παπαρήγα στη ΝΔ; Μόνο σε ανέκδοτο. Τι διαφορετικό έχουν αυτοί από τους προηγούμενους που μπορούσαν να γίνουν κομμάτι μιας μεταγραφής;
Η απάντηση είναι στο στατιστικό που χρησιμοποιήσαμε, στο R από το WAR. Η Κωνσταντοπούλου, ο Τσακαλώτος, ο Σαμαράς δεν είναι “Replacement”. Είναι τόσο ταυτισμένοι με κάποιες απόψεις και θέσεις που δεν μπορούμε να τους φανταστούμε να τις αλλάζουν τελείως για να προσαρμοστούν σε αυτές του νέου τους κόμματος. Αυτό δεν σημαίνει ότι εκ προοιμίου είναι καλές ή κακές οι απόψεις τους, αλλά ότι είναι δικές τους και όχι φορετές από το κόμμα.
Το αντίθετο από αυτό είναι ο ανταλλάξιμος πολιτικός: αυτός που οι απόψεις του θα αλλάξουν για να προσαρμοστούν σε αυτές του κόμματος για όσο καιρό σκοπεύει να παραμείνει στο συγκεκριμένο κόμμα.
Αυτό λοιπόν είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα της σημερινής πολιτικής ζωής: υπάρχουν πολλοί ανταλλάξιμοι πολιτικοί. Γιατί είναι αυτό κακό; Γιατί η εκάστοτε ηγεσία του κάθε κόμματος μπορεί να περάσει ανενόχλητη τις δικές της θέσεις ως γραμμή όλου του κόμματος. Από ποιον θα βρει αντίσταση; Από αυτούς που άλλαξαν στο παρελθόν πέντε-έξι κόμματα και που η πολιτική τους αξία είναι αυτή του μέσου όρου;
Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει διάλογος και σύνθεση απόψεων, όπως θα ήθελε να έχει μια κοινωνία που λειτουργεί κανονικά, αλλά μόνο η γραμμή του αρχηγού, άντε και των μεγαλοστελεχών και των βαρώνων.
Μιας και πλησιάζουν εκλογές, ποιος λέτε να φταίει για όλους αυτούς τους ανταλλάξιμους πολιτικούς; Σωστά. Άρα τι πρέπει να κάνουμε στις επόμενες εκλογές, ανεξάρτητα από το κόμμα που θα επιλέξουμε να ψηφίσουμε; Ακριβώς. Αν λοιπόν προσέξουμε ποιον σταυρώνουμε, ίσως στην επόμενη Βουλή να μη ξαναλέμε για τρίτη σερί φορά ότι έχουμε «τη χειρότερη σύνθεση κοινοβουλίου στη Μεταπολίτευση».
Υ.Γ. Ξέρω ότι η σωστή μετάφραση του ανταλλάξιμος είναι το interchangeable, αλλά προτιμώ να μη κουράζω με άπειρους ξένους όρους.
Υ.Γ.2. Ένα εντελώς διαφορετικό άτομο στον οποίο δεν έχω αναφερθεί σε καμία περίπτωση σε αυτό το άρθρο, ο κ. Παπαχριστόπουλος που έφυγε πρόσφατα από τους ΑΝΕΛ, μας είχε ζαλίσει το 2015 τις ημέρες του δημοψηφίσματος με το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού του. Όποτε του εξηγούσαν ότι είναι αντιευρωπαϊστής με βάση τα όσα έλεγε αυτός επέμενε ότι ήταν ευρωπαϊστής επειδή έτσι δήλωνε. Κατάφερε ο άνθρωπος να συμπυκνώσει την πορεία των ιδεολογιών στη χώρα μας σε μία μόνο πρόταση. Δείτε τι καλά που εφαρμόζεται σε άλλες περιπτώσεις: οι πράξεις φανερώνουν ακραίο καπιταλιστή, αλλά είναι αριστερός επειδή έτσι δηλώνει. Τα λόγια και οι πράξεις δείχνουν ακροδεξιό ρατσιστή, αλλά αυτός είναι φιλελεύθερος Ευρωπαίος επειδή έτσι δηλώνει. Είναι;
