γράφει ο Λουκάς Γεωργιάδης.
Ο μαζικός τουρισμός θα υποστεί φέτος τεράστιο πλήγμα σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι αερομεταφορές αποτελούν το «κυκλοφορικό σύστημα» του τουρισμού, το οποίο δυστυχώς είναι πολύ προβληματικό και θα αργήσει να επανέλθει σε στοιχειώδη ισορροπία.
Σχεδόν ολόκληρος ο πλανήτης αναθεωρεί σχέδια και προωθεί νέες επιλογές. Δισεκατομμύρια πολίτες θέτουν νέες προτεραιότητες και ανησυχούν για το αύριο σε σχέση με τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Η ευκολία με την οποία ταξίδευε κάποιος, αποτελεί ζητούμενο φέτος και πιθανότατα θα αποτελέσει και του χρόνου. Ακόμη και η ανακάλυψη φαρμάκων ή εμβολίου για την… κατάρα του κορωνοϊού, θα απαιτήσει σημαντικό χρόνο ωρίμανσης και εφαρμογής, έτσι ώστε ο κόσμος να σταματήσει να αισθάνεται ανασφαλής. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή τη στιγμή αισθανόμαστε και υγειονομικά και οικονομικά ανασφαλείς έως και φοβισμένοι.
Η Ελλάδα είναι από τους μεγάλους χαμένους καθώς είχε εναποθέσει φέτος τις ελπίδες για ανάπτυξη άνω του 3%, στα 36 εκατομμύρια τουρίστες, με αναμενόμενες ταξιδιωτικές εισπράξεις περί τα 20 δισ. ευρώ. και συνολικό τζίρο 40 δισ. ευρώ στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Το ελληνικό ΑΕΠ, άμεσα και έμμεσα, εξαρτάται σε ποσοστό 60% από τον τουρισμό. Μιλάμε για μια «πίτα» περίπου 120 δισ. ευρώ που έχει… άρωμα τουρισμού. Αντιλαμβανόμαστε όλοι τη σπουδαιότητα του τουριστικού προϊόντος για την ελληνική οικονομία. Δυστυχώς, ήρθε ο κορωνοϊός για να μας προσγειώσει ανώμαλα και να μας αναγκάσειι να προχωρήσουμε σε επανασχεδιασμό της οικονομίας, με νέα προτεραιοποίηση στους κλάδους αιχμής και εντελώς νέα προσέγγιση στην ανασυγκρότηση του τουριστικού κλάδου.
Η λογική της «αρπαχτής» των 5-15 εβδομάδων στα νησιά και στις τουριστικές περιοχές, δεν… παίζει φέτος και θα είναι εξαιρετικά αμφίβολη η επανάληψη αυτού του φαινομένου έτσι όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα. Όλοι γνωρίζουμε ότι χιλιάδες μικρές οικογενειακές, μικρομεσαίες και μεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις έβγαζαν τους απαιτούμενους πόρους της χρονιάς στο διάστημα των 3-4 μηνών της θερινής σαιζόν. Επιπλέον, τα ξενοδοχεία δωδεκάμηνης λειτουργίας αλλά και οι μεγάλες τουριστικές μονάδες σε νησιωτικές και τουριστικές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, θα πρέπει να κάνουν νέους σχεδιασμούς, λόγω περιορισμένης πελατείας και διαφοροποιημένων επιλογών, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Η νέα… κορωνοϊκή πραγματικότητα απαιτεί έκτακτες αποφάσεις. Ελάχιστα πράγματα θα είιναι ίδια όπως χθες. Εντάξει, η Ακρόπολη θα είναι στη θέση της, οι όμορφες παραλίες της χώρας δεν θα… φύγουν, ο ελληνικός ήλιος δεν θα… σβήσει. Ωστόσο, αυτά τα «δώρα» του brand Ελλάδα, σχετίζονται με τη μετουσίωση τους σε ουσιαστικό οικονομικό αποτέλεσμα. Και όπως είναι γνωστό και αυτονόητο, το οικονομικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τις ανθρώπινες μονάδες. Άλλο το οικονομικό αποτέλεσμα σε ένα έτος για μία χώρα που περίμενε 36 εκατ. τουρίστες με αναλογία 3,4 τουρίστες προς 1 κάτοικο και άλλο πράγμα να έλθουν 7-8 εκατ.. Άλλο να περιμένεις άμεσες εισπράξεις 20 δισ. και άλλο να εισπράξεις περί τα 4-5 δισ. ευρώ.
Τι κάνουμε από δω και πέρα; Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή η μεγάλη «χασούρα» από τον τουρισμό δεν μπορεί να αναπληρωθεί σε 1 ή 2 χρόνια. Αναμφίβολα θα πρέπει να υπάρξει ένας νέος σχεδιασμός ώστε το μελλοντικό ΑΕΠ να έχει μικρότερο βαθμό εξάρτησης από το «ευαίσθητο» τουριστικό προϊόν και μεγαλύτερο από την Τεχνολογία, τη Βιομηχανία-Μεταποίηση, την Ενέργεια, τα Logistics και τον Πρωτογενή Τομέα. Και όλα αυτά πρέπει να «κουμπώσουν» με τις ιδιωτικοποιήσεις κρίσιμων τομέων (π.χ. λιμάνια) αλλά και με την επιτάχυνση της κατασκευής έργων υποδομών. Πρέπει να γίνουμε μια χώρα εξαγωγών, αφού φέτος θα φάμε… σφαλιάρα στο σκέλος των τουριστικών εισροών. Πρέπει να προσελκύσουμε με ταχύτατους ρυθμούς επενδύσεις για να αντισταθμίσουμε τις απώλειες από τα… σίγουρα λεφτά των τουριστών. Άλλο να επενδύεις στην τεχνολογία και τη βιομηχανία και άλλο σε… μπιτσόμπαρα, καφετερίες κλπ.
Το τουριστικό μοντέλο της χώρας εκ των πραγμάτων πρέπει να διαφοροποιηθεί από τη μαζικότητα που το χαρακτήριζε. Ο αριθμός αυτών που θα θέλουν να είναι… μακριά από άλλους ανθρώπους, εκ των πραγμάτων θα είναι θεαματικά αυξημένος σε παγκόσμιο επίπεδο. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό για τη χώρα μας; Οφείλουμε να τελειώσουμε με τη γραφειοκρατική… τρέλα που «φρενάρει» τις επενδύσεις σε όλα τα επίπεδα και ταυτόχρονα να δημιουργηθεί από το μηδέν ένα νέο χωροταξικό και οργανωτικό σχέδιο για τον Τουρισμό.
Τα επόμενα χρόνια θα χρειαστούμε περισσότερες εκτάσεις για οργανωμένες τουριστικές μονάδες, οι οποίες θα εξασφαλίζουν… αποστάσεις μεταξύ των πελατών. Μάλιστα, αυτές οι εγκαταστάσεις, πρέπει να αξιοποιούν ταυτόχρονα και τις σύγχρονες «καθαρές» μορφές ενέργειας, αφήνοντας θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα αλλά και διαμορφώνοντας νέες σύγχρονες τεχνικές εξοικονόμησης υδάτων και επεξεργασίας των λυμάτων.
Η Ελλάδα πρέπει να αποδείξει σε παγκόσμιο επίπεδο, ότι μπορεί να εξασφαλίσει μια άλλη ποιότητα διακοπών, προσελκύοντας περισσότερους οικογενειάρχες και λεφτάδες και λιγότερους… «χωριατοσαλατάκηδες» και… ξενύχτηδες των κλαμπ! Η Ελλάδα πρέπει να προσελκύσει περισσότερους πλούσιους τουρίστες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να πούμε όχι στη «μαρίδα». Απλά, ας έχουμε υπόψιν μας ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της «μαρίδας» αντιμετωπίζει πλέον και οικονομική ανασφάλεια, θέτοντας άλλες προτεραιότητες. Όλους τους θέλουμε και όσο περισσότεροι έρχονται τόσο το καλύτερο. Ωστόσο, ο συγχρωτισμός και ο συνωστισμός αποτελούν στοιχεία προβληματισμού για τους περισσότερους παγκόσμιους πολίτες, οι οποίοι θα καθορίσουν αναλόγως τις κινήσεις τους. Τουλάχιστον μέχρι να υπάρξουν αποδεδειγμένα αποτελέσματα από την εφαρμογή θεραπειών και εμβολίου για την αντιμετώπιση του κορωνοϊιού.
Το τουριστικό real estate σε ήσυχες περιοχές όπου υπάρχει… άπλα, θα αποτελέσει ένα από τα μεγάλα στοιχήματα για το νέο οικονομικό μοντέλο, συμβάλλοντας έτσι και στην ουσιαστική αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας. Τα έργα υποδομής και η οικοδομή έχουν τους υψηλότερους πολλαπλασιαστές στην οικονομία σε επίπεδο επενδύσεων, ΑΕΠ και απασχόλησης. Πρέπει να προσελκύσουμε περισσότερους ξένους που θα μένουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα και θα τους…. πουλάμε ασφάλεια, υγειονομική περίθαλψη, ποιότητα ζωής και το ισχυρό brand της ελληνικής και μεσογειακής διατροφής. Ευχής έργο είναι να έχουμε περισσότερους μόνιμους κατοίκους από τις πλέον προηγμένες χώρες του δυτικού κόσμου και όχι μόνο. Μπορούμε να εξασφαλίσουμε ένα διαφορετικό πρότυπο στην ποιότητα ζωής και να τους κάνουμε όλους… Έλληνες! Μάλιστα, απευχόμαστε να τους κάνουμε να σκέφτονται ως… Νεοέλληνες!
Το τουριστικό προϊόν της χώρας μας μπορεί να γίνει ακόμη πιο ανταγωνιστικό και μάλιστα να διαφοροποιηθεί σημαντικά για να καλύψει τη… χασούρα. Ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η ραγδαία ανάπτυξη των μαρινών και του δικτύου υδροπλάνων. Θέλουμε περισσότερους «σκαφάτους» και ταυτόχρονα την ασφάλεια της γρήγορης και έγκαιρης μετακίνησης από ένα νησιωτικό σύμπλεγμα προς ένα μητροπολιτικό κέντρο τοπικής ή περιφερειακής ή εθνικής εμβέλειας. Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρξει επιθετικό μάρκετινγκ για την ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού. Αγροτουρισμός, καταδύσεις, ορειβασία, ιτρικός τουρισμός, ιαματικός τουρισμός, καλούνται περισσότερο από ποτέ να διαδραματίσουν έναν νέο ρόλο, προσελκύοντας νέους πελάτες που θα βάλουν την Ελλάδα στα πλάνα τους λόγω του θετικού υγειονομικού brand. Αρκεί αυτό το brand να μην το… αχρηστεύσουμε, λειτουργώντας ανεύθυντα και ξεχνώντας την ύπαρξη ενός ύπουλου «εχθρού» που ήρθε… απρόσκλητα στη ζωή μας.
Όλα τα παραπάνω πρέπει να λειτουργήσουν σε ένα ψηφιακό κράτος, όπου οι επενδύσεις θα εγκρίνονται μέσα σε χρόνο ρεκόρ, μέσα από ένα ευέλικτο πλαίσιο έκτακτης ανάγκης που θα διαμορφώσει μόνιμες και αποδοτικές δομές. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν χωρούν ανούσιες συναρμοδιότητες και καθυστερήσεις και δεν μπορούν να γίνουν δεκτές πρακτικές κρατικής ασυνέπειας, ανευθυνότητας και διαφθοράς. Τα πάντα ψηφιοποιημένα, απλουστευμένα και… νοικοκυρεμένα! Έχουμε ίσως μια τελευταία ευκαιρία μέσα στην… ατυχία μας, έτσι ώστε να βάλουμε μυαλό και να «θεραπεύσουμε» τις παθογένειες δεκαετιών, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό παρέμειναν ακόμη και μετά τη δεκαετή δοκιμασία των μνημονίων.
Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027 και τα λεφτά του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων αποτελούν ένα «μπαζούκας» τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ έως το 2027. Μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, πρέπει να διαρθρώσουμε την οικονομία μας κατά τέτοιο τρόπο ώστε να καταστεί ανθεκτική σε διεθνείς κρίσεις και αναταράξεις. Το ζητούμενο είναι να διορθώσουμε τα λάθη του παρελθόντος και να οικοδομήσουμε το τουριστικό προϊόν και πολλούς άλλους κλάδους της οικονομίας πάνω σε υγιείς βάσεις. Κύριο ζητούμενο είναι η αυτοτροφοδούμενη ανάπτυξη. Για να γίνει πρέπει να βελτιώσουμε την ανταγωνιστικότητα μας και να δημιουργήσουμε μια υγιή παραγωγική βάση.
Ο τελικός στόχος για την Ελλάδα του μέλλοντος πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός μοντέλου αυξημένων εξαγωγών, μειωμένης εξάρτησης από τις εισαγωγές, προσέλκυσης πακτωλού επενδύσεων, αυξημένων εισροών και δημιουργίας προστιθέμενων αξιών σε όλους τους τομείς. Η κρίση του κορωνοϊού και τα 10 χρόνια των μνημονίων, μας δίδαξαν τι έχουμε κάνει λάθος και τι πρέπει να διορθώσουμε. Η συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα το 2021, πρέπει να αποτελέσει τη νέα αφετηρία για να απαλλαγούμε από τα… δεσμά της κακοδαιμονίας, της μιζέριας, της στενοκεφαλιάς, της αριστερίλας και της ανοησίας μας.
Η νέα Ελλάδα πρέπει να λειτουργήσει με όρους μέλλοντος, απαλλαγμένη από τον κακό εαυτό του παρελθόντος. Αν δεν αλλάξουμε σε όλα τα επίπεδα, απλά θα βουλιάξουμε! Και δεν ξέρουμε αν θα υπάρχουν… κυβερνητικές οργανώσεις για να μας σώσουν όταν η βάρκα μας θα… μπάζει νερά! Αν δεν θέλουμε να σωθούμε εμείς οι ίδιοι, τότε όλα είναι μάταια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι γι αυτά που περνάμε δεν φταίνε πρωτίστως οι ξένοι, όπως θέλουν να πιστεύουν οι περισσότεροι. Όταν έχεις προβλήματα στο σπίτι σου, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν φταίει κυρίως ο… κακός γείτονας σου! Ας το έχουμε υπόψιν, μπας και μπορέσουμε να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει θετικά, δημιουργικά και παραγωγικά και όχι αρνητικά, παρασιτικά και αυτοκαταστροφικά…
