γράφει η Δήμητρα Καραντζένη.
Πώς μετρά κανείς την ευτυχία; Πολύ περισσότερο, πώς την ορίζει και πώς την αναγνωρίζει;
Γιορτές, γενέθλια, Χριστούγεννα, με κάθε σχεδόν αφορμή, σε κάθε σημαίνουσα περίσταση, μία είναι η ευχή που ξοδεύεται με αμετροέπεια, που ξεχύνεται και πετά από στόμα σε στόμα, σαν καλός οιωνός. «Κάθε ευτυχία.» Μετά την Υγεία φυσικά, για την οποία όλοι συμφωνούν ότι υπερέχει όλων κι έτσι σπεύδουν προνοητικά να διευκρινίσουν, από φόβο μήπως παρεξηγηθούν οι προτεραιότητές τους στα σπουδαία αυτού του κόσμου.
Ευτυχία. Είναι το ίδιο πράγμα για όλους ή παίρνει δική της μορφή για τον καθένα χωριστά; Υπολογίζεται με κριτήρια αντικειμενικά, βασίζεται σε παραδοχές ή είναι γεμάτη υποκειμενισμό και σχετικότητες;
Υπάρχει στ’ αλήθεια, ή αποτελεί μια παγκόσμια πλάνη, μια επινόηση του ανθρώπινου μυαλού που στοχεύει να δώσει νόημα και προοπτική στον αδιάκοπο αγώνα της επιβίωσης, στη ζωή πριν το θάνατο;
Ίσως εξαρτάται από το τί έχει ο καθένας ονειρευτεί, τί είδους πληρότητα λαχταρά να γευτεί, ποια απ’ όλες τις ανάγκες του υπερτερεί και πρωτοστατεί στην προσωπική του ιεραρχία.
Σπουδές, διάκριση, χρήματα και επαγγελματική καταξίωση;
Οικογένεια, παιδιά και φίλοι, σε ένα μεγάλο, πολύβουο σπίτι που θυμίζει μελίσσι;
Ταξίδια, περιπέτεια, εξερεύνηση, αναζητήσεις και συλλογή εμπειριών;
Μήπως όλα αυτά μαζί ή τίποτα από τα παραπάνω;
Αδιάκοπη, ατέρμονη η αναζήτηση της ευτυχίας. Συχνά δυσδιάκριτη, άπιαστο όνειρο που ξεγλιστρά ή προλαβαίνει και αλλάζει μορφές, απομακρύνεται κάθε που νομίζεις ότι την προσεγγίζεις, σε ξεγελά, σχεδόν παίζει μαζί σου.
Κι όλο μετράς, κι όλο ζυγίζεις.. Κι όλο κάτι λείπει. Διεκδικείς και ανταγωνίζεσαι, κάνεις απολογισμό, αλλάζεις προτεραιότητες, επαναπροσδιορίζεσαι και κάθε που μετατοπίζεσαι, πάλι αναζητάς το κέντρο σου.
Συχνά οι μέρες μάς προσπερνούν, οι μήνες, τα χρόνια, κι αυτή η αναρώτηση χάνεται μες στη ρουτίνα και την επανάληψη. Κι ίσως ένα τυχαίο γεγονός να πυροδοτήσει τη δαιδαλώδη αυτή σκέψη που οδηγεί στα μύχια της ψυχής, περιμένοντας μια απτή, ειλικρινή απάντηση.
Πρόσφατα άκουσα ότι ευτυχία είναι, όταν δεν χρειάζεται πια, να μετράς και να κερδίζεις. Χρειάστηκα λίγο χρόνο να επεξεργαστώ αυτή την απόδοση. Αν δεν μετράς, σκέφτηκα, είναι γιατί ξέρεις πόσα έχεις, χωρίς αβεβαιότητα και δεύτερες σκέψεις. Αν δεν μετράς είναι γιατί δε νιώθεις την αμηχανία και το άγχος, μήπως όσα έχεις δε σου φτάσουν για να πορευτείς ως το τέλος της διαδρομής. Αν δεν μετράς, είναι γιατί κάπου έχασες το μέτρημα, ανάμεσα σε αυθόρμητα χαμόγελα και αγκαλιές, αναπάντεχα συναισθήματα που έφτασαν στον αποδέκτη τους, λιακάδες που φώτισαν όλα τα σκοτάδια σου..
Κι αν δε σε νοιάζει να κερδίζεις, να ξεπερνάς και να ανταγωνίζεσαι είναι γιατί έχεις πάψει να συγκρίνεις, αφού όσα έχεις δεν συγκρίνονται, δεν εξαγοράζονται, ούτε ανταλλάσσονται. Ευτυχισμένος είσαι, μάλλον, όταν μπορείς να καθίσεις στην άκρη και να κοιτάξεις τον κόσμο με το γενναιόδωρο βλέμμα της πληρότητας, όταν όσα οι άλλοι κυνηγούν να φτάσουν εσένα πια δε σε αφορούν, γιατί όσα ήθελες τα αξίωσες, τα διεκδίκησες και τα ‘χεις ήδη.
Λένε πως η ευτυχία είναι στιγμές, μια φευγαλέα κατάσταση, σαν πυροτέχνημα. Κρατούν λίγο, περνούν γρήγορα και τις γεύεσαι μόνο αν σταθείς και τις αναγνωρίσεις. Άλλοι πάλι την αντιλαμβάνονται σαν ένα συνολικό αίσθημα ικανοποίησης και ευγνωμοσύνης απέναντι στα καλά που υποδέχτηκαν και τα δεινά που απέφυγαν, μια παρατεταμένη ευδαιμονία.
Εκατοντάδες ορισμοί, χιλιάδες προσεγγίσεις φωτισμένων ανθρώπων στο πέρασμα τόσων χρόνων και κανείς δεν μπόρεσε να στοιχειοθετήσει μία άποψη, γενικά και απόλυτα παραδεκτή. Σαν το πορτραίτο μιας θείας οντότητας, που σε όσες αναφορές κι αν βασιστείς δε θα μπορέσεις ποτέ πιστά να αναπαραστήσεις. Θα τολμήσω να πω ότι ξέρω σίγουρα τί δεν είναι. Δεν είναι ένα δώρο, δεν είναι κατόρθωμα, δεν είναι καταξίωση, δεν είναι ύλη, ούτε κρυφό προνόμιο λίγων. Κι αυτό που σίγουρα δεν ειναι η ευτυχία σου, ειναι η ευτυχία των Άλλων. Θα κρατήσω ένα μόνο, που ζωγραφίζει την ευτυχία σαν ένα κάλεσμα σε ξέγνοιαστο περίπατο, στο κατώφλι μιας σκληρά απαιτητικής και εξαντλητικής ημέρας.
«Δεν υπάρχει στη ζωή πιο μεγάλη απόλαυση ούτε πιο μεγάλη ευτυχία από το να μην έχεις συνείδηση ότι ζεις.» (Giacomo Leopardi, Η Θεωρία της Ηδονής)
