γράφει ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
Θεωρώ τον Γιάνη Βαρουφάκη ένα από τα πιο μοιραία άτομα, με γιγαντιαίες ευθύνες για την τετράχρονη κατρακύλα της χώρας μας. Προς τιμή του, είναι ο μόνος από εκείνη την εποχή που έχει αναλάβει ανοιχτά κάποιες από τις ευθύνες του, σε αντίθεση με τα περισσότερα άτομα της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ που βρήκαν στο πρόσωπό του έναν αποδιοπομπαίο τράγο για όλα τα στραβά του 2015. Παρόλα αυτά η εκτίμησή μου στο πρόσωπό του είναι τόσο χαμηλή που όταν λέει κάτι όντως σωστό ξαφνιάζομαι σαν να έσκασε δίπλα μου μπαλόνι.
Ένα από τα θέματα που δεν συζητήθηκαν όσο θα έπρεπε στις εκλογές ήταν η λειτουργία της Δημοκρατίας. Σίγουρα υπήρξε ένας διάλογος σχετικά με την απλή αναλογική που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ, την αδυναμία κυβερνησιμότητας στους Δήμους και στις Περιφέρειες και την κατάργησή της από τη ΝΔ αλλά ως εκεί. Αντίθετα, η λειτουργία της Δημοκρατίας ήταν ένα από τα βασικά θέματα της Μέρα25, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Από την Ολιγαρχία στην Δημοκρατία».
Ήδη, από τον τίτλο και μόνο, έχω την πρώτη μου ένσταση. Όχι επειδή το ΜέΡΑ25 ισχυρίζεται ότι δεν έχουμε Δημοκρατία -έχω γράψει βιβλίο με ακριβώς αυτόν τον τίτλο και μπορείτε να το διαβάσετε δωρεάν εδώ– αλλά επειδή ισχυρίζεται ότι έχουμε Ολιγαρχία. Το πολίτευμά μας είναι μια κακή μορφή Ρεπουμπλικανισμού («Πολιτείας» στα ελληνικά και, ναι, ξέρω ότι το όνομα δεν πολυβοηθάει). Άτομα με περιορισμένους πόρους και χωρίς την υποστήριξη των «ολιγαρχών» έχουν την δυνατότητα να ανελιχθούν στην εξουσία, αν οι πολίτες το αποφασίσουν. Η παντοδυναμία των πολιτικών που υποστηρίζονται από «ολιγαρχικά» συμφέροντα είναι συνειδητή επιλογή των πολιτών. Το πρόβλημά μας λοιπόν δεν είναι στη βάση του συστημικό αλλά πρόβλημα στην νοοτροπία των ίδιων των πολιτών και αυτό μας φέρνει στη δεύτερη και ουσιαστικότερη διαφωνία που έχω με το πρόγραμμα του κόμματος του Βαρουφάκη.
Στον προαναφερθέντα τομέα «Από την Ολιγαρχία στην Δημοκρατία» αναφέρει: «Το ΜέΡΑ25 θα νομοθετήσει Συμμετοχικά Εθνικά, Περιφερειακά και Τοπικά Συμβούλια […] τα οποία συνδυάζουν την κλήρωση με την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και δημιουργούν θεσμούς λήψης συλλογικών αποφάσεων που η ολιγαρχία δεν θα μπορέσει ποτέ να ελέγξει και τα οποία δίνουν την δυνατότητα ακομμάτιστου κοινωνικού ελέγχου…«
Θα έπρεπε να είναι προφανές ότι τέτοιου είδους συμβούλια είναι μη λειτουργικά αλλά και μη δημοκρατικά. Η βάση τους παρόλα αυτά είναι σωστή: μόνο αν υπάρχει νομιμοποίηση από όλους τους πολίτες μπορεί μια απόφαση να θεωρηθεί απόλυτα δημοκρατική. Γι’ αυτό στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν όργανα όπου συμμετείχαν μόνο πολίτες μετά από κλήρωση, για να έχει η τελική απόφαση την υποστήριξη ολόκληρης της πολιτείας. Μπορεί σε κάποιους αυτό να φαίνεται περίεργο, αλλά ακριβώς το ίδιο συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε πολλές χώρες μέσω των σωμάτων ενόρκων, όπου πολίτες μετά από κλήρωση καλούνται να πάρουν την τελική απόφαση, όχι μόνο σε δίκες αλλά σε πολλές περιπτώσεις και σε θέματα όπου η πολιτεία αδυνατεί να πάρει αμερόληπτη απόφαση. Για παράδειγμα, το που θα κατασκευαστεί ο χώρος συσσώρευσης των απορριμάτων είναι μονίμως ένα θέμα πολιτικής εκμετάλλευσης αφού όποιος Δήμαρχος αποδεχτεί κάτι τέτοιο στην περιοχή του θα έχει σημαντική πολιτική ζημιά (ή, σε πολλές περιπτώσεις, σημαντικό οικονομικό όφελος). Όμως ένα σώμα τυχαία επιλεγμένων ενόρκων μπορεί να πάρει αυτήν την απόφαση αμερόληπτα, χωρίς να έχει τα ίδια προβλήματα με τους αιρετούς άρχοντες του τόπου.
Η πρόταση όμως του Βαρουφάκη λέει κάτι αρκετά διαφορετικό, αφού μιλάει για σώματα που «συνδυάζουν την κλήρωση με την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση«. Δηλαδή μέσα σε ένα αγνό και μη κομματικό όργανο να τοποθετηθούν αυτοί που ο ίδιος ο Βαρουφάκης θεωρεί εκπροσώπους των Ολιγαρχών και οι οποίοι βρέθηκαν σε αυτή τη θέση λόγω του ταλέντου τους στο να επηρεάζουν τους πολίτες. Το λάθος σε αυτή την πρόταση θα έπρεπε να είναι προφανές.
Υπάρχει και ένα δεύτερο σημείο στο οποίο διαφωνώ: αυτά τα σώματα θα έπρεπε μόνο να λαμβάνουν τις τελικές αποφάσεις σε κάποια θέματα, αφού η κάθε πλευρά παρουσιάσει τα επιχειρήματά της, όπως για παράδειγμα συμβαίνει σε μία δίκη. Δεν μπορούν αυτά τα σώματα να έχουν μόνιμη λειτουργία, αλλιώς ο ένορκος σταματάει να είναι ανεξάρτητος και αδιάβλητος, όχι απαραίτητα επειδή θα τον χρηματίσουν, αλλά επειδή θα προσπαθήσουν σε βάθος χρόνου όλα τα κόμματα να τον προσηλυτίσουν. Χώρια φυσικά από το πρακτικό κομμάτι: δεν μπορείς να ζητάς από κάποιον να πάψει την καθημερινή του ασχολία για να γίνει ένορκος για ένα, δύο ή περισσότερα χρόνια και μετά να τον ξαναπετάς στην κοινωνία περιμένοντας αυτός ο άνθρωπος να βρει δουλειά. Άρα θα καταλήξουν μόνο συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες να συμμετέχουν ως ένορκοι, άρα παύει το σύστημα να είναι αδιάβλητο.
Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως είναι ότι δεν μπορείς να περιμένεις από άτομα χωρίς την κατάλληλη παιδεία να καταλάβουν τη σημασία αυτού του σώματος και να πάρουν τις κατάλληλες αποφάσεις. Πώς γνωρίζω ότι δεν έχουν την κατάλληλη παιδεία; Μα το ίδιο το ΜέΡΑ25 αποδέχεται ότι οι ίδιοι πολίτες εκλέγουν εκπροσώπους ολιγαρχικών συμφερόντων σε θέσεις εξουσίας!
Αυτό που θα ήθελα να ακούσω από όλα τα κόμματα είναι οι εφαρμόσιμες θέσεις τους για το πώς θα εκπαιδευτούν οι επόμενες γενιές πολιτών για να είναι καλύτερες από εμάς. Για να γίνει αυτό πρέπει να αποδεχτούμε ότι εμείς δεν έχουμε την κατάλληλη πολιτική παιδεία. Δεν μπορούμε να προσπαθούμε να κάνουμε τους επόμενους πολίτες σαν εμάς ενώ ταυτόχρονα αποδεχόμαστε ότι οι ίδιοι δεν είμαστε αυτοί που θα θέλαμε. Αυτό θα ήθελα να ακούσω και, δυστυχώς, δεν το άκουσα από κανένα κόμμα.
