Η αλήθεια όμως είναι ότι –χωρίς να έχουμε καμία οργανωμένη παρέμβαση ως κράτος ή ως πολίτες- η κρίση μαζί με τα τεράστια αρνητικά της είχε και κάποια θετικά. Για παράδειγμα, όταν μιλάμε για τα μυαλά που φεύγουν στο εξωτερικό, το περίφημο brain drain, πάντα αναφέρουμε την τεράστια ζημιά που γίνεται στην οικονομία. Αυτό που δεν αναφέρουμε είναι ότι, με εξαίρεση τις τελευταίες λίγες δεκαετίες, πάντα υπήρχε brain drain. Πάντα υπήρχαν ομογενείς επιστήμονες που εξάπλωναν τις ιδέες και τις γνώσεις μας και επέστρεφαν με ξένες για εμάς ιδέες και γνώσεις από το εξωτερικό. Μπορεί η ξενιτιά να είναι κάτι βάρβαρο και για τη γενιά μας πρωτόγνωρο, αλλά υπήρχε πάντα και ιστορικά ήταν οι ξενιτεμένοι αυτοί που στήριζαν τη χώρα μας στις δύσκολες στιγμές της πολιτισμικά, οικονομικά και διπλωματικά.
Θετικό είναι ότι επιστρέφει και η τέχνη. Χαρακτηριστικό είναι ότι είχαμε συνηθίσει παλιά να τραγουδάμε νομπελίστες και καταλήξαμε κάποια στιγμή ως λαός να τραγουδάμε μόνο αντιγραφές ξένων επιτυχιών με βιαστικούς ελληνικούς στίχους επειδή φέρνουν εύκολα λεφτά. Πλέον υπάρχει σαφής βελτίωση στην ποιότητα των τραγουδιών που γινονται επιτυχίες, όχι μόνο επειδή άλλαξε η μουσική και οι καλλιτέχνες, αλλάξαμε και εμείς και αναζητάμε διαφορετικά πράγματα.
Ακόμα και επαγγελματικά αλλάξαμε. Πλέον δεν απορρίπτει κάποιος ιατρός ή εκπαιδευτικός τον διορισμό του σε κάποιο ακριτικό νησί. Τώρα πια δεν θέλουν να γίνουν όλοι γιατροί ή δικηγόροι όπως πριν από καμια δεκαριά χρόνια, αλλά ασχολούνται με τον τουρισμό, το εμπόριο και το ίντερνετ. Πλέον αν μας παρουσιάζεται μία ευκαιρία την αρπάζουμε από τα μαλλιά χωρίς να την ψειρίζουμε και πάψαμε να γραφόμαστε μαζικά σε κομματικές νεολαίες μήπως έρθει κάποιος ουρανοκατέβατος διορισμός –οι περισσότεροι από εμάς τουλάχιστον.
Το μεγαλύτερο όμως κέρδος από την κρίση είναι η επιστροφή στην οικογένεια. Λογικό. Όταν ο παππούς με τη σύνταξή του ζει τον εαυτό του, τα παιδιά του και τα εγγόνια του δεν γίνεται να απομακρυνθείς και πάρα πολύ. Όσο και να μη μας αρέσει, ο κύριος λόγος που η Ελλάδα επιβίωσε τόσες χιλιετίες δεν ήταν ούτε η ανώτερη εξυπνάδα που δεν έχουμε, ούτε το ανώτερο DNA που δεν έχουμε, ούτε ότι είμαστε οι εκλεκτοί του Θεού που δεν είμαστε. Ο βασικός λόγος που η Ελλάδα έχει αντέξει πολέμους, πείνα και κατακτητές ήταν πάντα η οικογένεια. Δεν ξέρω αν αυτό που διαβάζετε τώρα σας φαίνεται αυτονόητο, αλλά πριν από μια δεκαετία η κρίση του θεσμού της οικογένειας και των δεσμών της ήταν θέμα σε εφημερίδες, στην τηλεόραση και για έκθεση στις πανελλήνιες. Τώρα αυτή η κρίση μας φαίνεται αστεία.
Πώς αισθανόσασταν πριν από μια δεκαετία σε μία επίσκεψη σε ένα φιλικό σπίτι και πως αισθάνεστε τώρα; Πόσο πιο φιλόξενοι έχουμε γίνει τώρα που δεν έχουμε γεμάτα ψυγεία για να προσφέρουμε τα πάντα με αφθονία στους φιλοξενούμενούς μας; Ε λοιπόν αυτός ο Έλληνας μου αρέσει πολύ περισσότερο από τον κάλπικο Ελληνάρα της προηγούμενης δεκαετίας. Πάντα είχαμε τεράστια προβλήματα ως λαός, αλλά τουλάχιστον τότε είχαμε και την προσωπικότητα να ανταποκριθούμε. Δεν μου αρέσει καθόλου ο τρόπος που αναγκαστήκαμε να ξαναβρούμε τον εαυτό μας και την προσωπικότητά μας, αλλά τουλάχιστον μέσα στην κρίση αρχίσαμε κουτσά-στραβά να ξαναγινόμαστε Έλληνες.
Για να διαβάσετε δωρεάν το βιβλίο του Δημήτρη Κοντογιάννη «Δεν έχουμε Δημοκρατία: Μια κάπως μποέμ απόδειξη για κάτι που όλοι λίγο-πολύ γνωρίζαμε», πατήστε εδώ!
