του Μιχάλη Μπεκίρη
Επί δεκαετίες η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις στην παιδεία και πιο συγκεκριμένα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στην ουσία πραγματική μεταρρύθμιση δεν υπήρξε ποτέ. Η Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια ήταν και εξακολουθεί να είναι ουραγός στις διεθνείς εξελίξεις. Σε αρκετές περιπτώσεις τα ελληνικά πανεπιστήμια λειτουργούσαν μέσα σε ένα καθεστώς πολυπλοκότητας και πολυνομίας που τελικά κατέληγε σε αδράνεια των υγειών δυνάμεων.
Παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς έρχονται στην Ελλάδα να διδάξουν έλληνες καθηγητές του εξωτερικού, με πλούσια επιστημονικό έργο και σπουδαία καριέρα, δεν έχουν καταφέρει, κυρίως λόγω της εγκατεστημένης νοοτροπίας και των διαφόρων συμφερόντων, να μεταλαμπαδεύσουν την εμπειρία τους και τις γνώσεις τους προς όφελος του ελληνικού πανεπιστημίου. Σε αρκετές περιπτώσεις δε συμβαίνει και το ακριβώς αντίθετο, οι πανεπιστημιακοί αυτοί να χάνουν την όρεξή τους και να ενσωματώνονται στο ισχύον σύστημα.
Δυστυχώς η ανομία που κυριάρχησε τις τελευταίες δεκαετίες οδήγησε το ελληνικό πανεπιστήμιο στην παρακμή. Καθηγητές που δεν εμφανίζονταν στο αμφιθέατρο, φοιτητές που πήγαιναν στο πανεπιστήμιο μόνο στην εξεταστική, τρομακτική ενδυνάμωση του συνδικαλιστικού κινήματος, αδιαφάνεια στη διαχείριση των χρημάτων, αδυναμία προσέλκυσης των άριστων, σπατάλες, πολυδιάσπαση κ.α. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η απουσία των ελληνικών ιδρυμάτων από τις λίστες των καλύτερων πανεπιστημίων της Ευρώπης και του κόσμου. Παράλληλα στις σχετικές κατατάξεις της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ η Ελλάδα πάντοτε εμφανίζεται στις τελευταίες θέσεις.
Η σημερινή κρίση, οικονομική και πολιτική, μπορεί να αποτελέσει και την μεγάλη ευκαιρία έτσι ώστε να πραγματοποιηθούν αλλαγές που σε διαφορετικές συνθήκες θα ήταν ουτοπικές. Ανεξάρτητα από τις προβλέψεις του νομοθέτη θα ήθελα να εκφράσω τις απόψεις μου στα πιο σημαντικά θέματα της μεταρρύθμισης.
Ιδιωτικά ΑΕΙ. Χάσαμε την ευκαιρία στην προηγούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος να μην χάσουμε και την επόμενη.
Φοιτητικές Παρατάξεις. Να μειωθεί, εάν όχι να μηδενιστεί η δύναμη των κομμάτων μέσα στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Δεν είναι δυνατόν για την εκλογή του πρύτανη και των προέδρων των τμημάτων να γίνεται συναλλαγή μεταξύ των καθηγητών και των φοιτητών.
Αιώνιοι φοιτητές. Τα ιδρύματα να αναλάβουν την ευθύνη εκκαθάρισης των μητρώων τους και από εκεί και πέρα να ισχύσει το ν+2.
Συγγράμματα. Στην εποχή του διαδικτύου και της απεριόριστης πληροφόρησης είναι τουλάχιστον αφελές να θεωρούμε ότι η γνώση μπορεί να περιοριστεί σε ένα σύγγραμμα που στις περισσότερες των περιπτώσεων έχει γράψει ο ίδιος ο καθηγητής που διδάσκει το μάθημα. Τεράστια σπατάλη χρημάτων με ελάχιστο όφελος. Τα συγγράμματα να είναι ελεύθερα στο διαδίκτυο και οι φοιτητές να μπορούν να κατεβάσουν όποιο κεφάλαιο επιθυμούν από κάθε βιβλίο. Φυσικά απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία στα ιδρύματα μεγάλων και πλούσιων βιβλιοθηκών.
Άσυλο. Πλήρης κατάργηση του ασύλου για τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Είναι αδιανόητο στην εποχή μας να συζητάμε για ελεύθερη διακίνηση ιδεών και να υποστηρίζουμε σοβαρά ότι αυτό γίνεται μόνο μέσα στα ιδρύματα. Γιατί έξω από αυτά τι γίνεται; Ίσως κάποια εποχή είχε πραγματικό νόημα, σήμερα όμως το μόνο που επιτυγχάνει είναι να γίνεται άσυλο ανομίας και καταστροφών.
Συγκέντρωση Ιδρυμάτων. Κάθε πόλη και πανεπιστήμιο και κάθε κωμόπολη και ΤΕΙ. Ένα μοντέλο που απέτυχε. Ιδιαίτερα σήμερα στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες το καθεστώς αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Είναι απαραίτητη η συγκέντρωση, η ενοποίηση και όπου χρειάζεται η κατάργηση τμημάτων. Αλλά και η ενθάρρυνση των εξαιρέσεων που επιβεβαιώνουν τον κανόνα με την παραγωγή ακαδημαϊκού έργου και τη συμμετοχή φοιτητών
Αξιολόγηση-Χρηματοδότηση. Η χρηματοδότηση των ιδρυμάτων ή των τμημάτων να γίνεται με βάση την αξιολόγησή τους. Όποια τμήματα ή πανεπιστήμια εμφανίζουν σημαντικό αριθμό δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά να λαμβάνουν και μεγαλύτερη χρηματοδότηση.
Εκλογή πρύτανη. Θεωρώ ότι οι πρυτάνεις πρέπει να επιλέγονται και να εκλέγονται από τον φυσικό τους χώρο, την ακαδημαϊκή κοινότητα. Από την άλλη πλευρά θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί ο ρόλος του οικονομικού διευθυντή προκειμένου να εποπτεύει τα οικονομικά του ιδρύματος.
Αυτά είναι μεταξύ άλλων κάποια από τα πιο σημαντικά θέματα που κατά την γνώμη μου πρέπει να δώσει έμφαση ο νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλα θέματα, θεωρώ όμως ότι αυτά είναι τα πιο σημαντικά ζητήματα που θα επιτρέψουν στα ιδρύματα να γίνουν ανταγωνιστικά στο απαιτητικό διεθνές περιβάλλον.
