Ιράν:
Το Ιράν προέβη σε σημαντικό συμβιβασμό με τις «έξι συν μία» δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Κίνα, Γερμανία, συν ΕΕ) με την αποδοχή της λύσης για περιορισμό του πυρηνικού του προγράμματος. Το Ιράν αποφάσισε με την εκλογή νέου ηγέτη, του πρόεδρου Χασάν Ροχάνι να ακολουθήσει μια πιο ρεαλιστική πολιτική. Ο συμβιβασμός της 14ης Ιουλίου 2015 άνοιξε μια νέα εποχή στις σχέσεις της με το παγκόσμιο σύστημα. Το «Βήμα» στις 2 Οκτωβρίου 2015 γράφει ότι «τρεις στους τέσσερις Ιρανούς υποστηρίζουν τη συμφωνία και πιστώνουν την επίτευξή της στον πρόεδρο Χασάν Ροχάνι. Η συμφωνία ισχυροποίησε τον Ροχάνι καθώς το 89% των Ιρανών εκφράζεται σήμερα θετικά για τον πρόεδρο….».
Ένας συμβιβασμός είναι ικανός να εκτοξεύσει τη δημοτικότητα ενός πολιτικού. Πλέον η Τεχεράνη προσφέρει καλύτερες ευκαιρίες ανάπτυξης, δίνει ρόλο στο διάλογο και τη συνεννόηση, γιατί η πολιτική ηγεσία γνώριζε πού ήθελε να οδηγήσει τα πράγματα, και εξήγησε στην κοινή γνώμη τα ωφέλη από τη συμφωνία.
Κολομβία:
Η κυβέρνηση Σάντος και το ανταρτικό κίνημα FARC γνώριζαν ότι στο πολιτικό ταγκό της ειρήνης χρειάζονται δύο. Σάντος και FARC έκαναν τους αναγκαίους συμβιβασμούς. Δεν βγήκαν οι δύο πλευρές για να νικούν η μια την άλλη στα τηλεοπτικά κανάλια, δεν έκαναν την καμπάνια στα δύο, βγήκαν από κοινού για να μιλήσουν για το μέλλον και να κινητοποιήσουν τους πολίτες πάνω σε μια μεγάλη πολιτική αλλαγή. Νέες μεγάλες αξίες: ανοχή, διάλογος, πολιτική μάχη με τους αναγκαίους συμβιβασμούς, αυτούς που αλλάξουν τη μοίρα της πατρίδας τους. Οι διαπραγματευτές αξιοποίησαν τη διεθνή εμπειρία, ερεύνησαν την εμπειρία από τη Β. Ιρλανδία και την Ν. Αφρική για «έμπνευση». Οι διαπραγματευτές μίλησαν με τον Πάπα Φραγκίσκο και τον ΓΓ του ΟΗΕ Μπα κι Μουν για να βοηθήσουν στη διαδικασία. Η γραμμή του Προέδρου Σάντος νίκησε: «σήμερα μπορώ να πω από τα βάθη της ψυχής μου ότι εκπλήρωσα την αποστολή που μου αναθέσατε». Ο διαπραγματευτής του FARC Ιβάν Μαρκές σημειώνει ότι «κερδίσαμε την ομορφότερη από όλες τις μάχες».
Κούβα:
Στις 20 Μαρτίου 2016, ο Μ. Ομπάμα πήγε για επίσημη επίσκεψη στην Αβάνα. Το δίλημμα Ομπάμα ήταν πλήρες: διατήρηση της παλαιάς πολιτικής, πίεση στην Αβάνα, εμπάρκο, καμμιά επικοινωνία. Ή να αλλάξει πολιτική: επαφή ανάμεσα στους πολίτες, εμπορικές σχέσεις, βάρος στο μέλλον, επένδυση στο χρόνο και στις αλλαγές που συντελούνται στην παγκόσμια σκηνή.
Ο Μ. Ομπάμα αγνόησε τους θερμοκέφαλους στο Ρεπουπλικανικό Κόμμα, αντιμετώπισε με θάρρος εκείνους στις ΗΠΑ που τρέφονται από τις παλαιές έριδες, μίλησε στους ρεβανσιστές κουβανούς εξόριστους τη γλώσσα του ρεαλισμού. Αν και πρωταγωνίστησε ο Μ. Ομπάμα, δεν ενήργησε μόνος. Μαζί του είναι ο κουβανός πρόεδρος Ρ. Κάστρο, ο οποίος είδε την προσέγγιση με τον Ομπάμα ως μια ευκαιρία για τη χώρα του να κάνει βήματα στον σύγχρονο κόσμο. Αυτό δείχνει ότι μια νέα, πιο ανοικτή αντίληψη στις διεθνείς σχέσεις μπορεί να αποδώσει περισσότερα και πιο χειροπιαστά αποτελέσματα. Συνεργασία, κατανομή ρόλων, συλλογική διαχείριση ενός επιτυχούς διπλωματικού συμφώνου.
Κύπρος:
Μπορεί η Κύπρος να ακολουθήσει τα πιο πάνω παραδείγματα; Δύσκολη απάντηση, οι ελπίδες για επίλυση παραμένουν, αν και ολοφάνερα η διαπραγμάτευση σκοντάφτει σε παγιωμένες πρακτικές, σε διστακτικότητα ή στη διαρκή αμφιβολία για τις προθέσεις της άλλης πλευράς. Η παραπομπή της διαπραγμάτευσης μέσα στο χρόνο, εμφανίζεται ως «ανάγκη» για να ληφθεί μια δύσκολη απόφαση «πιο ύστερα», γεγονός που μεταφέρει τα ζητήματα διαρκώς «αργότερα» και καθιστά την διαδικασία επίλυσης πιο πολύπλοκη.
Η εμπειρία με τη Γενεύη δείχνει πόσο δύσκολο είναι να αλλάξουν κλασσικές μορφές στη διαχείριση του κυπριακού. Για παράδειγμα, δεν πας σε μια σύνοδο για την Κύπρο με παρόντες τον ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτιέρες και τον Πρόεδρο της Επιτροπής Ζιαν Κλοντ Γιούνκερ και να ζητάς «παράταση» σε συνομιλίες που εξελίσσονται εδώ δύο χρόνια ή δεν καταφεύγεις σε τεχνικές επιτροπές για να θέσουν ερωτήματα και να διαμορφώσουν σενάρια. Αυτά προηγούνται με εξαντλητικό τρόπο σε τεχνοκρατικό επίπεδο και, υπό το φως των πορισμάτων τους, έπεται η Σύνοδος για την Κύπρο με τα ηγετικά χαρακτηριστικά της στο πιο ψηλό επίπεδο.
Η πολιτική του ζικ-ζακ σε κυπριακούς ρυθμούς παράγει πρόοδο. Αυτό βεβαιώνει η συνάντηση τεχνοκρατών στο Μόντ Πελεράν την τρέχουσα εβδομάδα γύρω από το κεφάλαιο της ασφάλειας: η επιτυχής ολοκλήρωση του έργου που έχουν αναλάβει (να θέσουν τα ζητήματα, να καταγράψουν τις προσεγγίσεις κάθε πλευράς και πιθανές φόρμουλες που οδηγούν σε συγκλίσεις), δείχνει ότι έχουν προετοιμάσει επαρκώς το αναγκαίο «τεχνικό» υλικό, αυτό που θα τύχει πολιτικής επεξεργασίας στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο τις επόμενες δύο εβδομάδες.
Λύνονται μεγάλα προβλήματα όπως το κυπριακό; Ασφαλώς επιλύονται! Χρειάζεται στρατηγική αντίληψη για το μέλλον, θάρρος, ηγετικότητα, κοινωνική κινητοποίηση. Η επίλυση απαιτεί συμβιβαστικές συμπεριφορές, ενταγμένες μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και ικανές να διαμορφώσουν πλειοψηφικούς συνασπισμούς και στις δύο κοινότητες υπέρ της αλλαγής. Έτσι που να μπορούν οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων στη νήσο να επαναλάβουν τη φράση του Χουάν Μανουέλ Σάντος: «σήμερα μπορώ να πω από τα βάθη της ψυχής μου, ότι εκπλήρωσα την αποστολή που μου αναθέσατε»!
