από τον Αντύπα Τζανέτο
MSc Διοίκηση της Υγείας
Κοινωνικός Λειτουργός
Πρόεδρος ΔΣ της ΜΚΟ PRAKSIS
Η οικονομική κρίση, πρόκληση για μια σύγχρονη ΕΚΕ αποτελεσματικών δράσεων και συνεργιών
Η νέα τάξη πραγμάτων
Η συγκυρία της οικονομικής κρίσης που επικρατεί (εφέτος μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό) τόσο στην Ελλάδα (οπού ζει δύσκολες στιγμές και αντιμετωπίζει Κινδύνους και Προκλήσεις που έχουν φέρει στην Ελληνική Αγορά η Περιβαλλοντική και κυρίως η Χρηματοπιστωτική Κρίση) όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο καθώς και τα νέα – και ίσως πρωτόγνωρα για τα τελευταία 35 χρόνια– κοινωνικοοικονομικά δεδομένα που έχουν κύριο χαρακτηριστικό την οικονομική στενότητα καθώς και την έλλειψη ρευστότητας, αγγίζουν και επηρεάζουν τη λειτουργία και ανάπτυξη των κοινωνικών ομάδων.
Είναι σαφές μάλιστα ότι το υπάρχον οικονομικό πολιτικό οικοδόμημα αποδείχθηκε ανεπαρκές αφού βασίστηκε σε ένα αξιακό σύστημα το οποίο, προφανώς και εκ του αποτελέσματος, δεν αποδείχθηκε παραγωγικό αφού παραγκώνισε τον παράγοντα άνθρωπο.
Όλη αυτή η οικονομική ανατρεπτική συγκυρία υπό το πρίσμα μάλιστα των ολοένα αυξανόμενων δυσοίωνων προβλέψεων καθιστά σχεδόν αδύνατη την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων οι οποίες μάλιστα έχουν επιδοθεί σε έναν μαραθώνιο εξοικονόμησης πόρων και μείωσης δαπανών οι οποιές μέχρι σήμερα θεωρούνταν ζωτικές για το κοινωνικό ισοζύγιο.
Η καθημερινή ενασχόληση της PRAKSIS με το ζωτικό κομμάτι της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης των επιχειρήσεων που παραδοσιακά επένδυαν σε αυτή την κοινωνική αναδιανομή μας οδηγεί σε ένα βασικό συμπέρασμα: ότι δυστυχώς υπάρχουν πολλοί επιχειρηματίες στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό οι οποίοι συζητούν για μείωση του προϋπολογισμού τους σε ενέργειες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ).
Προφανώς αναφέρονται κυρίως σε δράσεις φιλανθρωπικού χαρακτήρα και σχετικές ενέργειες χορηγικού χαρακτήρα από τις οποίες ποτέ δεν κατάφεραν να μετρήσουν την προστιθέμενη αξία προς την επιχείρησή τους. Είναι όμως αυτή η πραγματική, η σύγχρονη ΕΚΕ; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι.
Ζητείται μια σύγχρονη ΕΚΕ αντίδοτο στην Κρίση
Η σύγχρονη ΕΚΕ έτσι όπως οι εξελίξεις επιβάλλουν, θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από συγκροτημένες και διαχρονικές ενέργειες προς το περιβάλλον, την κοινωνία, τους πελάτες και τους εργαζομένους, και με στόχο την προστιθέμενη αξία τόσο στην επιχείρηση όσο και στους εμπλεκόμενους (stakeholders), στους οποίους απευθύνονται αυτές οι δράσεις.
Παράλληλα, η σύγχρονη ΕΚΕ θα πρέπει να συνδυάζεται με ενέργειες που περιορίζουν το λειτουργικό κόστος, όπως η μείωση ενέργειας και η εκπομπών ρύπων. Η σύγχρονη ΕΚΕ θα πρέπει για να μπορέσει να αποτελέσει θεμέλιο λίθο μίας νέας τάξης πραγμάτων, να είναι επένδυση με μετρήσιμα αποτελέσματα και όχι απλά προστιθέμενο κόστος.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, η Eταιρική Kοινωνική Eυθύνη (EKE) έρχεται ως εργαλείο τόσο των επιχειρήσεων όσο και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων να δώσουν «φιλί ζωής» στις κοινωνίες και κατ΄ επέκταση στον άνθρωπο. Οι δράσεις και οι ενέργειες ΕΚΕ αυτού του «διπόλου» (ΜΚΟ και επιχειρήσεων) συμβάλλουν στην αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Έτσι, τόσο οι επιχειρήσεις μπορούν να εξακολουθήσουν να είναι ένα κομμάτι της κοινωνίας και η πετυχημένη τους πορεία θα είναι αλληλένδετη με το κοινωνικό σύνολο από το οποίο εξαρτώνται και στο οποίο επιστρέφουν μέσα από το δρόμο της κοινωνικής υπευθυνότητας και με «άρμα» τη συμμετοχή τους σε προγράμματα που εφαρμόζουν ανεξάρτητοι φορείς όπως οι Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις.
Αυτή η αμφίδρομη σχέση επιχείρησης και κοινωνικού συνόλου προσδιορίζεται και καθορίζεται τόσο μέσα από τις συντεταγμένες κάθε εποχής και σε συνδυασμό με τον επιχειρηματικό τομέα όπου δραστηριοποιείται η επιχείρηση όσο και μέσα από τις υπαρκτές ανάγκες μίας κοινωνίας. Οι Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις βοηθούν τις επιχειρήσεις να δουν την ευθύνη τους απέναντι στην κοινωνία με βάση τις αξίες που η ανθρώπινη φύση ορίζει.
Αυτή είναι μία win – win διαδικασία τόσο για τις ίδιες τις επιχειρήσεις όπου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι επιδιώκουν θετικά πρόσημα στους οικονομικούς τους απολογισμούς όσο όμως και για τις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις οι οποίες προσανατολίζουν τις επιχειρήσεις να αναπτύσσουν ανθρωποκεντρικά προγράμματα ΕΚΕ, προωθώντας με αυτό τον τρόπο, την αξιοπρέπεια του ατόμου, βελτιώνοντας τη θέση των εργαζομένων, ενισχύοντας την προστασία του περιβάλλοντος, προωθώντας τον πολιτισμό και αναδεικνύοντας το πολιτιστικό περίγραμμα στο οποίο κινούνται και δρουν οι κοινωνικές ομάδες, συμβάλλοντας εντέλει στη βελτίωση του κοινωνικού αποτελέσματος.
Η ΕΚΕ στην PRAKSIS
Για εμάς, στην PRAKSIS, όταν μιλάμε για εταιρική κοινωνική ευθύνη αναφερόμαστε σε ένα νέο μοντέλο διοίκησης μιας επιχείρησης (και αυτές είναι και οι επιχειρήσεις με τις οποίες θα θέλαμε να συνεργαστούμε σε προγράμματα ΕΚΕ) που προσβλέπει σε μακροχρόνιες επενδύσεις, με διαφάνεια και συνεχή διάλογο για τη δημιουργία συνεργιών. Οι επιχειρήσεις έχουν εισέλθει σε μία νέα εποχή ευθύνης και θα πρέπει να προσανατολίσουν τις δραστηριότητές τους στη λεγόμενη οικονομία του μέλλοντος που έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη. Σε οικονομίες κλίμακας δηλαδή, το ζητούμενο είναι να υπάρξει η μεγιστοποίηση της συμμετοχής με το χαμηλότερο οικονομικό κόστος αλλά με παράλληλη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας για την κοινωνία.
Το ζητούμενο πλέον είναι μέσα σε ένα κλίμα ύφεσης, ανασφάλειας και ανατροπών, οι ΜΚΟ και οι εθελοντικές οργανώσεις, να αναζητήσουν δράσεις που να είναι περισσότερο στοχευμένες, τα αποτελέσματά τους μετρήσιμα, ενώ τα οφέλη για την κοινωνία να είναι χειροπιαστά και άμεσα. Ακατόρθωτο? Και βέβαια όχι.
Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η χρηματοδότηση προγράμματος που εφαρμόζει η PRAKSIS με την ενεργή συμμετοχή και χρηματοδότηση της εταιρίας Gilead και αφορά στην εφαρμογή της καμπάνιας «Πάρε Φόρα Εξετάσου – Κάνε Τώρα το Τεστ για HIV – Μάθε» όπου δίνεται η δυνατότητα σε «εστιασμένα κοινά» και κυρίως στους MSM (men having sex with men) να εξεταστούν (με το σάλιο) για τον Hiv και να έχουν ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα διάγνωσης μέσα σε 20 λεπτά. Ταυτόχρονα μέσα από αυτό το πρόγραμμα (και παράλληλα) λειτουργεί μια δωρεάν τηλεφωνική γραμμή ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης (800 11 11 600) σε θέματα που αφορούν κυρίως την Ηπατίτιδα Β και τον Hiv. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα καθώς και η επιτυχία αυτού το πρωτοποριακού προγράμματος που παρέχει ολιστική κάλυψη σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα για την ατομική αλλά και για την Δημόσια Υγεία (οι δείκτες του 2010 αναφέρουν δύο (2) νέα επίσημα καταγεγραμμένα περιστατικά Hiv σε καθημερινή βάση ενώ αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν 300.000 φορείς Ηπατίτιδας Β που δεν το γνωρίζουν!) οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η εποχή των μεγάλων ποσών που διατίθονταν ad hoc για χορηγίες και φιλανθρωπικές ενέργειες με στόχο την προβολή έχει περάσει.
Συμπερασματικά
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα όλων των ερευνών, η κοινωνία έχει γίνει αυστηρός κριτής, δεν χαρίζεται και δεν πείθεται από αποσπασματικές ενέργειες που έχουν στόχο τον εντυπωσιασμό.
Ταυτόχρονα, τα θέματα που σχετίζονται με την υγεία, παρά την κρίση, εξακολουθούν και έχουν πλέον σταθερή αξία για τον καταναλωτή.
Οι εταιρείες που θα δουν την ΕΚΕ ως επενδυτικό εργαλείο και εργαλείο κοινωνικής διαφοροποίησής τους ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους, είναι σίγουρο ότι θα ανήκουν σ’ αυτές που θα κυριαρχήσουν. Αντίστοιχα, οι εταιρείες που θα δουν την ΕΚΕ ως επένδυση θα περικόψουν περαιτέρω το «περιττό κόστος», με απρόβλεπτες συνέπειες.
Τα προγράμματα ΕΚΕ είναι απαραίτητο να έχουν πολυδιάστατη εφαρμογή και να αναπτύσσονται στον τομέα της κοινωνικής προσφοράς. Είναι εμφανές ότι η σύγχρονη ΕΚΕ διαμορφώνεται και επιβραβεύεται με στόχο την προστιθέμενη αξία τόσο στην ιδιωτική ή δημόσια επιχείρηση όσο και στους αποδέκτες, στους οποίους απευθύνονται τα προγράμματα.
Η ΕΚΕ της νέας δεκαετίας θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από οργανωμένες και κυρίως διαχρονικές ενέργειες προς την κοινωνία, τον πολιτισμό, το περιβάλλον, το καταναλωτικό κοινό, τους μετόχους, τους εργαζομένους, τη λειτουργία της επιχείρησης, την πολιτεία, με στόχο την προστιθέμενη αξία τόσο στην ίδια την εταιρία όσο και στους αποδέκτες, στους οποίους απευθύνονται αυτές οι δράσεις.
Η σύγχρονη ΕΚΕ θα πρέπει να είναι επένδυση με απτά αποτελέσματα και όχι απλά ένα οικονομικό έξοδο.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι ανάγκη οι επιχειρήσεις να προσανατολίζονται στην αφομοίωση του κοινωνικού τους ρόλου προσφέροντας ουσιαστικά στην κοινωνία και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο.
Σε κατάσταση οικονομικής κρίσης η ουσιαστική ΕΚΕ είναι κρίσιμο στοιχείο για την εξασφάλιση επιχειρηματικής αειφορίας και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, εφόσον βέβαια κατανοηθεί και υλοποιηθεί με υπεύθυνο τρόπο.
Και ας μην ξεχνάμε, οι δράσεις ΕΚΕ σχεδιάζονται από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο.
