γράφει ο Νίκος Γκίκας.
Η κρίση ενεργειακής φτώχειας πλήττει εκατομμύρια νοικοκυριά στην Ευρώπη. Η ενεργειακή κρίση επιτείνει το πρόβλημα, δείχνοντας πως η πορεία μετάβασης θα έχει δραματικούς κλυδωνισμούς, ενώ η πανδημία το επιταχύνει, εξαιτίας της αλματώδους αύξησης των τιμών των ορυκτών καυσίμων, συνέπεια της παγκόσμιας επανεκκίνησης.
Παράλληλα οι ΑΠΕ στέκουν ακόμη ανώριμες και αδύναμες να παράξουν σταθερή και φθηνή εναλλακτική λύση. Πρωτοβουλίες για τον περιορισμό της κλιματικής κρίσης, αποκλειστικά διαμέσου των ΑΠΕ, φαίνεται να έχουν αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο στα χαμηλά εισοδήματα, ενισχύοντας την ενεργειακή ανισότητα και φτώχεια. Οι συνέπειες μάλιστα της ενεργειακής φτώχειας στην υγεία είναι αδιαμφισβήτητες. (https://www.london.gov.uk/fuel poverty action plan.pdf.)
Θεωρώντας το άτυπο 10% του εισοδήματος ως μέγιστη ενεργειακή δαπάνη, σχεδόν το 35% των πολιτών βρίσκεται στο κατώφλι της ενεργειακής φτώχειας. Ενίοτε ακούγονται σοφιολογήματα για τον εκδημοκρατισμό του ενεργειακού συστήματος, την εμβάθυνση της ενεργειακής δημοκρατίας και την ενίσχυση της κοινωνικής και ενεργειακής δικαιοσύνης. Παρόλες, που θυμίζουν περισσότερο την αριστερή δίκαιη ανάπτυξη και κοινωνική δικαιοσύνη, καθώς οι λογής κρατικοί ΑΔΜΗΕ-ΔΕΔΔΗΕ, ΕΤΜΕΑΡ, ΕΦΚ, ΕΡΤ, ΕΔΑ, ΕΣΦΑ, τέλη ΑΠΕ, διάφορα ειδικά τέλη, τέλη αποχέτευσης, συντήρησης, παροχών κ.τ.λ. απομυζούν σταθερά τα χαμηλότερα εισοδήματα. (ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ 31/1/21. Το άχθος των παγίων).
Προφανώς υπάρχει ποικιλία στην ποιότητα της ενεργειακής φτώχειας, αλλά η εκπαίδευση ενεργειακών συμβουλών, ενεργειακής απόδοσης συσκευών και εξοικονόμησης ενέργειας στοχεύουν κύρια στον περιορισμό της και σε μια στατιστική μείωση της ενεργειακής φτώχειας, αυξάνοντας έμμεσα το εισόδημα. Μακροπρόθεσμα ωστόσο είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων, καθώς δεν αφορά τα ακίνητα αλλά τα άτομα, τη διαβίωση, τη βελτίωση στέγασης.
Οι στρατηγικές θα πρέπει να περιλαμβάνουν ενεργότερα την τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτή πιθανά θα έκανε προτιμητέους προμηθευτές ενέργειας κάποιους με κοινωνικότερη τοπική δράση. Θα μπορούσε η Δημοτική Αρχή να ενσωματώσει δράσεις ενάντια στην ενεργειακή φτώχεια των δημοτών, αξιοποιώντας το θεσμικό πλαίσιο (Ν.4513/2018) για αυτοπαραγωγή ή virtual net metering. Στόχος δεν είναι η αρπαγή της δόξας από περιφερειακούς φορείς ούτε η παροχή πρόσθετων εξουσιών, παρά η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας των δημοτών.
Δεν αρκεί λοιπόν να σβήνουμε τη λάμπα. Απαιτούνται δράσεις κατά το στεγαστικό πρότυπο της Πορτογαλίας με ενσωματωμένη ενεργειακή πολιτική, στοχευμένα προγράμματα «εξοικονομώ», περιστολή των λογής τελών και διαφορετικές ενεργειακές πολιτικές. Πρώτιστα όμως αναπτυξιακές. Διότι τα χαμηλά εισοδήματα, ως βασική πηγή κάθε είδους φτώχειας, παραμένουν ανέγγιχτα και βέβαια δεν αλλάζουν με ένα νόμο και ένα άρθρο.
Η ενεργειακή φτώχεια είναι συνέπεια της εισοδηματικής φτώχειας, όσο και αν ορισμένοι τη διαχωρίζουν και προτεσταντικά την μετακυλούν στην ατομική ευθύνη. Είναι αποτέλεσμα της ανεργίας και των χαμηλών εισοδημάτων και η αντιμετώπισή της απαιτεί πολλά περισσότερα από επιδόματα και οριζόντιες χρηματοδοτήσεις ενέργειας.
