γράφουν η Κατερίνα Χαρίση και  ο Θάνος Καλαμίδας.

 

Εκείνη

Πώς να μαγειρέψετε έναν φασισμό

Αν υποθέσουμε ότι μπορούμε να φτιάξουμε έναν φασισμό στη κουζίνα μας τότε θα χρειαστούμε και μια συνταγή. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές – όπως στις μακαρονάδες ή το ζυμωτό ψωμί, οπότε υπάρχουν και κάποια βασικά συστατικά. Αρχικά, κάνουμε μια μικρή προετοιμασία. Για το προζύμι, θα χρειαστούμε:

-Δυσαρέσκεια
-Πολιτική διαφθορά
-Ατομικισμό
-Μανία για ιδιώτευση
– Κοινωνική ανισότητα
-Υψηλά ποσοστά ανεργίας
-Αβέβαιο μέλλον
-Φόβο για το διαφορετικό

Αναμιγνύουμε τα υλικά κι αφήνουμε το προζύμι μας να φουσκώσει καλά, για όσο χρειαστεί. Ύστερα προετοιμάζουμε το φούρνο να κάψει. Βάζουμε το προζύμι σε βαθιά λεκάνη.

Προσθέτουμε έναν κοινό σκοπό, μια ομοιόμορφη εμφάνιση, έναν πιασάρικο χαιρετισμό, μπόλικο έλεγχο μέσα από το μεγάλο βάζο της πειθαρχίας και ζυμώνουμε καλά. Δεν ξεχνάμε τον ικανό ρήτορα που θα απογειώσει τη συνταγή μας γευστικά. Μερικές πρέζες “καλών” πράξεων θα βοηθήσουν τη ζύμη να δέσει καλά και να μην σκιστεί στο ψήσιμο. 

Βάζουμε το ταψί στο φούρνο.

Μόλις πάρει χρώμα, βγάζουμε το ταψί και σερβίρουμε πριν κρυώσει με ένα χαρακτηριστικό πικάντικο λογότυπο για τις αγαπημένες βούτες. Απομονώνουμε με κάθε τρόπο τον κάθε ηλίθιο που δε βρίσκει τη συνταγή μας τέλεια.

Δεν είναι καθόλου δύσκολο.

Και λίγα μυστικά για σίγουρη επιτυχία: Όσο πιο αδύναμα, αφελή, χωρίς ταυτότητα, ανεκπαίδευτα, (ή νεαρά), χωρίς όραμα κι ελπίδα τα άτομα, τόσο πιο εύκολα θα φουσκώσει η ζύμη. Όμως ο χρόνος δεν έχει και τόση σημασία. Με τα κατάλληλα συστατικά και τη σωστή προετοιμασία, στο τέλος πάντα θα φουσκώσει. (Μη νομίσετε ότι στους κύκλους των ναζί υπήρχαν μόνο αμόρφωτα βόδια ας πούμε. Τις σημαντικότερες θέσεις κατείχαν άνθρωποι με πανεπιστημιακή μόρφωση, κάρο τα πτυχία, οικογενειάρχες και θρησκευόμενοι.)

Με τον κοινό σκοπό/ κοινή ιδεολογία αποκτάται ομαδικότητα και συνοχή (παρατηρείται πολύ συχνά και ο ενθουσιασμός)

Με την ομοιομορφία στην εμφάνιση εξαφανίζεται η κοινωνική ανισότητα και κανείς δε νιώθει μειονεξία ή ανωτερότητα απέναντι στους υπόλοιπους. (Το ούγκανο νιώθει *τέλεια* παρέα με τον άνεργο καθηγητή στην τοποθεσία #Ταψί_του_Φασισμού.)

Ο ικανός ρήτορας δίνει τον παλμό κι εμπνέει το σεβασμό μέσα από την πειθαρχία και τις στομφώδεις ομιλίες που στοχεύουν στα κοινά χαρακτηριστικά της μάζας που καθοδηγεί, όπως ο πατριωτισμός, η ανησυχία για το αύριο, ο φόβος για τη διαφορετικότητα, η ανάγκη για αποδοχή.

*Ο φασισμός ασκεί μια παράξενη γοητεία στον απελπισμένο άνθρωπο- ίσως γιατί ο άνθρωπος είναι πάνω απ’ όλα ζώον αγελαίον – κι είναι πολύ ευκολότερο να υποκύψει κανείς από όσο ίσως νομίζει. Όλα τα προαναφερθέντα συστατικά κατακερματίζουν τις κοινωνίες τόσο, που κάποια στιγμή το κενό είναι τεράστιο και κάποιος “-ισμός” θα φουσκώσει αρκετά ώστε να μπει στο φούρνο.

Μια ιδεολογία, ένα πάθος για αλλαγή, μια ανάγκη για ταυτότητα, όταν δε βρίσκουν ανταπόκριση, πολύ συχνά είναι κίνδυνος.

*Αν το καλοσκεφτεί κανείς, πολλά από τα πράγματα που γνωρίζουμε ανήκουν σε κάποιον ”-ισμό”. Συνήθως το καταλαβαίνουμε όταν αρχίζουμε να αμφισβητούμε ορισμένες σταθερές και κάνουμε ερωτήσεις, και μαζί μ’ αυτά έρχεται σιγά σιγά και ο αποκλεισμός – ακόμα κι από ανθρώπους του στενού μας οικογενειακού μας κύκλου. Τόλμα να είσαι διαφορετικός, να σκέφτεσαι διαφορετικά, να νιώθεις διαφορετικά, να θέλεις διαφορετικά, να ονειρεύεσαι διαφορετικά, κι αυτομάτως γίνεσαι εχθρός. Για πολλούς – αν όχι για τους περισσότερους, ο πρώτος φασισμός της ζωής τους ξεκινάει από το σπίτι την ημέρα που γεννιούνται.

Ο άνθρωπος είναι κότα από γεννησιμιού του, αναζητά την ασφάλεια, τη ρουτίνα, τη σταθερότητα, σε όλες τις πτυχές της ζωής του, ακόμα και στον τρόπο που σκέφτεται.

Ο άνθρωπος είναι επίσης ικανός για το καλύτερο αλλά και το χειρότερο. Ανάλογα τις συνθήκες και το μπακράουντ του καθενός. Μην ξανακούσω “δε γίνονται αυτά εδώ!” – Τα πάντα μπορούν να συμβούν και παντού. Να ξανασυμβούν. Ξανασυμβαίνουν ήδη.

Μοναδική θωράκιση σε κάθε είδους ”-ισμό”, είναι η μουσική, τα βιβλία, τα ταξίδια, οι γνωριμίες με ανθρώπους έξω από την καθημερινότητά μας, διαφορετικής ηλικίας, εργασίας, ενδιαφερόντων, χόμπι, πεποιθήσεων, αντιλήψεων, χρώματος, φύλου, θρησκείας, ομάδας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ό,τι διάολο μπορείτε να φανταστείτε, το μόνο μας όπλο απέναντι στον κάθε “-ισμό” είναι η συνεχής επαφή μας με το διαφορετικό. Η καθημερινή τριβή με τη διαφορετικότητα σε κάθε κομμάτι της ζωής μας. Έντονη τριβή και μανία, που να ανάβει φωτιές.

& Εκείνος

Πολλές φορές σε αναφορές μου στη «δημοκρατία», δηλώνω ότι η δημοκρατία δεν είναι απλά ένα πολίτευμα που απαιτεί μια συγκεκριμένη κοινωνική συμπεριφορά αλλά ξεκινάει από την πολύ ατομική μας συμπεριφορά. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το πνεύμα μιας δημοκρατικής ζωής πρέπει η εφαρμογή της να ξεκινάει από εμάς τους ίδιους μέσα στο σπίτι και στον άμεσο κύκλο μας.

Δεν μπορείς να θεωρείς τη γυναίκα σου σκλάβα στη κουζίνα και νταντά των παιδιών σου που αν χρειαστεί της δίνεις και κανένα χαστούκι και μετά να κάνεις μαθήματα δημοκρατίας. Δεν μπορεί να θεωρείς τον εαυτό σου τον ξερόλα κι όλους τους υπολοίπους ηλίθιους που δεν αξίζει ούτε να ανοίγουν το στόμα τους και να λες τον εαυτό σου δημοκράτη. Δεν μπορεί να πιστεύεις ότι η οικογένεια είναι εκεί για να υπηρετεί όλες σου τις επιθυμίες στο σημείο που να πρέπει να τις μαντεύει και να πιστεύεις ότι είσαι δημοκράτης.

Βλέπετε τώρα αν μεταφέρουμε αυτή τη συμπεριφορά στην κοινωνία και στην πολιτική θα την ορίζαμε σαν φασισμό και τον εν λόγω κύριο δικτάτορα ή φύρερ. Πολύ περισσότερο, πώς περιμένετε να συμπεριφερθεί στη συνέχεια που έχει μεγαλώσει με αυτά τα πρότυπα;

Κανένας μας όμως δεν γεννιέται με την κοινωνική συμπεριφορά γραμμένη στον γενετικό του κώδικα. Εκπαιδεύεται. Εκπαιδεύεται πρώτα από την οικογένεια και μετά από την κοινωνία. Το σχολείο και το κράτος έπονται αλλά η οικογένεια και ο στενός οικογενειακός κύκλος είναι το πρώτο σχολείο δημοκρατικής ή δυστυχώς φασιστικής συμπεριφοράς. Ποια πιστεύετε εσείς θα είναι η κοινωνική συμπεριφορά των παιδιών εκείνων των γονέων που αρνήθηκαν να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο που θα φιλοξενούσε και προσφυγάκια; Και γιατί να σταματήσουν στα προσφυγάκια; Υπάρχουν και γυαλάκια, υπάρχουν και βραχάκια και ανάπηρα παιδιά… όλα στον ίδιο κουβά μπαίνουν στο τέλος. Και να πως γεννιέται ένας ρατσιστής φασίστας.

Οι ψυχολόγοι έλεγαν παλαιότερα ότι όταν έρχεται στο γραφείο τους ένα παιδί με προβλήματα το πρώτο πράγμα που κάνουν είναι να εξετάσουν τους γονείς. Τη ρίζα του κακού. Η ανισότητα, ο ατομικισμός, η προκατάληψη, ο ρατσισμός, το ψέμα, η διαφθορά, η αβεβαιότητα και η βία ξεκινάνε μέσα από το σπίτι. Τα παιδιά «παπαγαλίζουν» και στα λόγια και στις πράξεις. Και μετά έρχεται το κράτος, το σχολείο και η κοινωνία για να εντοπίσουν και να προσπαθήσουν να γιατρέψουν όσα λάθη έκανε το σπίτι με την ελπίδα ότι η επομένη γενιά θα έχει θεραπευτεί.

Γιατί όπως έλεγε και η γιαγιά μου, όταν είναι σάπια η ρίζα, σαπίζει και το πιο όμορφο λουλούδι!