& Εκείνος
Χτες ήταν η παγκόσμια ημέρα προσφύγων. Έτσι σε μια ένδειξη πολιτικής ορθότητας ακόμα και τα πιο ξενοφοβικά ΜΜΕ, μπλόγκς και κοινωνικά δίκτυα, είχαν αναφορές σε προσφυγές με εφιαλτικούς αριθμούς και εικόνες που κάλυπταν από τουμπαρισμένες βάρκες στο Αιγαίο μέχρι στρατόπεδα και καταυλισμούς στην Ειδομένη.
Εικόνες τραγικές, πολλές με παιδικά ματάκια στο κέντρο τους. Σύριοι, Αφγανοί, Ιρακινοί, Πακιστανοί, Νιγηριανοί, Σομαλοί. Από όλες τις γωνιές της δυστυχίας. Χιλιάδες απεγνωσμένα μάτια. Εμένα όμως, θα με συγχωρέσετε, αλλά η κάθε εικόνα με Συριανά ή Ιρακινά παιδικά ματάκια, ήταν αναφορά στα μάτια ενός δωδεκάχρονου κοριτσιού που δεν είναι σε καμία φωτογραφία.
Η Αίγυπτος τότε ζούσε μια ακόμα εθνικιστική εξέγερση, παρόλη την φιλοδυτική και φιλελεύθερη υποτίθεται εξουσία που ασκούσε ο βασιλιάς Φαρούκ. Όπως συνήθως, αυτές οι εξεγέρσεις έχουν θύματα θρησκευτικές μειονότητες που κατηγορούνται για σειρά από συνομωσίες με σκοπό, υποτίθεται, να φθείρουν τις παραδόσεις και να εκμεταλλευτούν οικονομικά τους ντόπιους. Οι Έλληνες της Αιγύπτου εκείνη την εποχή έφταναν τους 200,000.
Από αυτούς τους 200,000 πολλοί ήταν μορφωμένοι, ευρηματικοί και κάποιοι – είπαμε 200,000 ήταν, ένας μεγάλος και πολυσυλλεκτικός πληθυσμός εκ των πραγμάτων – διαόλου κάλτσα έμποροι, που κατάφεραν να πετύχουν σε μια χώρα με παράδοση ελληνικής παρουσίας από αιώνες. Το μεγάλο συν τους, η σχέση τους με την ναυτιλιακή Ελλάδα που κυριολεκτικά είχε κατακτήσει τις πέντε θάλασσες εκείνη την εποχή. Έτσι σταδιακά τομείς της Αιγυπτιακής οικονομίας, όπως η ναυσιπλοΐα, η υφαντουργεία και ο καπνός, αποκτούν μια έντονη ελληνική παρουσία. Αυτό εξελίσσεται και στον τραπεζιτικό τομέα αλλά όχι σε τόσο μεγάλες διαστάσεις. Αλλά αρκετά μεγάλες ώστε να γεννηθεί ο μύθος των Ελλήνων που ελέγχουν και εκμεταλλεύονται τους Αιγυπτίους.
Και δεν φτάνει αυτό. Είπαμε πολλοί Έλληνες ήταν μορφωμένοι πάνω από το μέτριο, με κάποιους να έχουν επί πλέον μόρφωση από Γαλλία ή Βρετανία, τέτοια ώστε να βρεθούν σε υψηλές κυβερνητικές θέσεις.
Ο πατέρας του κοριτσιού ήταν στην υφαντουργεία. Ξεκίνησε μόνος του με ένα βοηθό στα είκοσι του και στα σαράντα είχε πια ένα χώρο αρκετών τετραγωνικών με αποθήκες και πάνω από 50 εργάτες. Καλοπαντρεύτηκε κι όλας με υφασματέμπορα κόρη και γρήγορα οι επιχειρήσεις ενωθήκαν. Ακολουθήσαν εξαγωγές σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Σαουδική Αραβία με τα υφάσματα του να αποκτούν όνομα και ζήτηση. Είχε και δυο κόρες. Όπως ακριβώς το φαντάζεστε. Με τα γαλλικά τους και το πιάνο τους. Με νταντά και το ελληνικό σχολείο θηλέων της Αλεξάνδρειας.
Τώρα όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια κι ένα κομμάτι του πληθυσμού φανατίζεται αφενός με τους μύθους των Ελλήνων που ελέγχουν τα λεφτά και τους έχουν κάνει σκλάβους, αφ’ ετέρου από την θρησκεία που πάντα είναι ένα καλό άλλοθι για εγκλήματα. Μέσα σε ένα βράδυ γίνεται χαμός στην Αλεξάνδρεια και σε μερικές βδομάδες οι 200,000 Έλληνες της πόλης γίνονται με δυσκολία 90,000. Ιστορίες πόνου και θανάτου παντού. Ο πατέρας δολοφονείται μέσα στο εργοστάσιο από έναν από τους εργάτες – έτσι το θέλει η ιστορία, η αλήθεια παραμένει άγνωστη – και τα κορίτσια με τη μανά σώζονται από μία γειτόνισσα Αιγύπτια που τις κρύβει παρόλο ότι τις ψάχνουν για μέρες.
Οι ταραχές κρατάνε αλλά με τη βοήθεια Αιγυπτίων φίλων του πατέρα και κάποιων Ελλήνων ναυτικών, οι τρεις τους καταφέρνουν να μπουν σε ένα πλοίο με προορισμό την Ελλάδα. Το εργοστάσιο έχει καεί ολοσχερώς, αλλά – έτσι είπαν μάρτυρες αργότερα – όλες οι μηχανές, τα εμπορεύματα κι ότι είχε αξία, έχουν κλαπεί πριν τη φωτιά. Το σπίτι έχει λεηλατηθεί και μάλιστα πριν φύγουν έχουν δει με τα μάτια τους, πίσω από τις κουρτίνες της γειτόνισσας, καινούργιους ιδιοκτήτες να μετακομίζουν στο σπίτι τους, αναγνωρίζοντας την οικογένεια του αρχιεργάτη του πατέρα τους. Καταθέσεις κλπ. έχουν μυστήρια κατασχεθεί η εξαφανιστεί.
Η μάνα – φαντάζομαι σε μια πράξη αυτοσυντήρησης – αναμεσά στα λίγα ρούχα που κατάφερε να αρπάξει με τη βοήθεια της γειτόνισσας κατά το φευγιό, έχει πάρει μαζί της κοσμήματα, μερικές λίρες που ήταν κρυμμένες στο σπίτι και δυο κούκλες. Από μια κάθε κοριτσιού.
Η πρώτη λίρα πάει σε κάποιον γνωστό που θα τις βοηθούσε να βρουν καράβι, η δεύτερη σε αυτόν που ήταν φίλος και θα βοηθούσε στη μεταφορά μέχρι το λιμάνι κι επόμενες πέντε στον καπετάνιο που θα τις μετέφερε. Ένα δαχτυλίδι έμεινε με την γειτόνισσα. Μια λίρα στη διαδρομή τους εξασφάλισε ξεχωριστό χώρο να κοιμηθούν γιατί αλλιώς θα κοιμόντουσαν με το πλήρωμα, οι μισοί Αιγύπτιοι. Η συμφωνία είναι για Πειραιά που η μάνα έχει κάποιους συγγενείς.
Μετά από 48 περίπου ώρες μέσα στη θάλασσα και ξημερώματα, τις ξυπνάει ο καπετάνιος και τις κατεβάζει σε μια βάρκα λέγοντας τους ότι φτάσανε και θα μπούνε με βάρκα στο λιμάνι. Στο δίχτυ που κατεβαίνανε για τη βάρκα, ο καπετάνιος παίρνει από τα χέρια του μεγαλύτερου κοριτσιού την κούκλα λέγοντάς της γελώντας ότι εκεί που πάνε δεν θα τη χρειαστούν. Φορτώνονται σε μια βάρκα μαζί με καμιά δεκαριά άλλους στην ιδιά μοίρα και δυο ναύτες να κωπηλατούν. Η βάρκα είναι μικρή και οι άντρες βουτάνε στο νερό γιατί έτσι που πήγαιναν θα τουμπάρανε. Με χίλιους κόπους φτάνουν στην ακτή και η βάρκα γυρίζει στο καράβι. Λιμάνι πουθενά. Βράχια και κάπου στο βάθος ένας γέρος καβάλα σε ένα γαϊδουράκι να τους κοιτάζει έντρομος.
Ελλάδα ήταν, Πειραιάς δεν ήταν. Σε νησί τους είχε παρατήσει ο καπετάνιος, σε νησί που δεν ήξεραν κανέναν. Μήνες έζησαν εκεί μέχρι να τους αναγνωρίσουν ότι είναι Ελληνίδες και μήνες περάσανε μέχρι να βρουν το δρόμο τους προς το Πειραιά. Στο μεταξύ οι λίρες φαγωθήκαν, γιατί ακόμα και το ποτήρι το νερό το πληρώνανε χρυσό …μιας και όλοι αυτοί από την Αίγυπτο είναι λεφτάδες, και από καμαρωτές Ελληνίδες της Αλεξάνδρειας στην πατρίδα γίνανε Αιγύπτιες πουτάνες, αντροχωρίστρες.
Η μικρή η κόρη ήταν η γιαγιά μου. Μια ζωή τυραννισμένη και ποτέ δεν κατάφερε να πάρει ανάσα. Κάθε φορά που έλεγε δόξα το Θεό, ακολουθούσε το Παναγιά βοήθα. Πόλεμος, εμφύλιος, δικτατορία, μια ζωή να αποδείξει ότι δεν είναι Αιγύπτια. Όλοι βρίσκαν λόγο να της το θυμίζουν. Και να σκεφτείς ότι στην Αίγυπτο είχαν σκοτώσει τον πατέρα της και παραλίγο εκείνη γιατί ήταν Ελληνίδα. Είχε και την ατυχία να παντρευτεί πρόσφυγα «τουρκόσπορο», από την Πόλη και όλα ήταν στραβά συνέχεια. Γι’ αυτόν και το «τουρκόσπορος» θα σας πω άλλη φορά.
Πριν από μερικές μέρες άκουσα μια ομιλία και ο ομιλών, καθηγητής ανθρωπολογίας από το Λίβερπουλ, είπε ότι όλοι μας έχουμε μέσα μας αίμα προσφύγων. Από την εποχή των παγετώνων και τον παλαιολιθικό άνθρωπο, στη πραγματικότητα όλοι μας έχουμε τη προσφυγιά στο DNA μας. Κι εμείς οι Έλληνες ρε γαμώτο, πόσο αδικούμε τον εαυτό μας όταν δείχνουμε ρατσισμό και ξενοφοβία, αφού έχουμε προσφυγιά που φτάνει μέχρι τις ημέρες μας, στους καταυλισμούς της Κύπρου. Τόση προσφυγιά και τόσο πόνο, που θα έπρεπε για τους Έλληνες η κάθε μέρα να είναι ημέρα των προσφύγων.
