Κατά τη διάρκεια αυτής της τρίτης ανάγνωσης σκεφτόμουν ότι άνετα ένα παιδί (ή κι ένας μεγάλος που έχει αποφασίσει να πάρει τη ζωή αλλιώς) θα μπορούσε να έχει ως μοναδικό του εφόδιο αυτό το βιβλίο και να πορευτεί στη ζωή του μια χαρά: Όσα πραγματικά χρειάζεται να ξέρεις, τα έμαθες ήδη στο νηπιαγωγείο. Και στα θυμίζει με άλλο τρόπο η Μόμο.
Όταν το ζωντανό έργο τέχνης του Έρικ Εμάνουελ Σμιτ αντικρίζει τον παλιό του εαυτό στον πίνακα ενός τυφλού ζωγράφου, συγκλονίζεται. Όλη του τη ζωή μισούσε αυτό που ήταν ή δεν κατάφερε ποτέ να αγαπήσει αυτό που ήταν – τόσο, που αποφάσισε να αυτοκτονήσει κι ύστερα να παραδωθεί ολοκληρωτικά στον Ευεργέτη-καλλιτέχνη του που θα τον ανάπλαθε ως έργο τέχνης ζωντανό μεν, αλλά χωρίς καμία βούληση.
Ο τυφλός ζωγράφος όμως είδε με τα μάτια της ψυχής του την πραγματικότητα και την αποτύπωσε στον καμβά.
«Θα πρέπει να είδατε κάποια παλιά μου φωτογραφία, από πριν…»
«Μα ο μπαμπάς είναι τυφλός.»
Τελικά δεν ήταν και τόσο άσχημος. Κι είχε αρχίσει να μετανιώνει για τη συμφωνία που έκανε με τον Ευεργέτη. Αφέθηκε να μεταμορφωθεί σε ένα ζωντανό έκτρωμα, μόνο για να προκαλέσει κάποια αντίδραση, μόνο για να είναι το κέντρο της προσοχής.
Το πιο συγκλονιστικό όμως ήταν, ότι αυτό το έκτρωμα, που εσωτερικά ήταν ακόμα όσα ακριβώς ήταν και πριν, βρέθηκε κάποια να το αγαπήσει αληθινά.
Αν υποθέσουμε ότι δεν κοιτάς για μεγάλο χρονικό διάστημα στον καθρέφτη και δεν έχεις καμιά φωτογραφία σου σε κοινή θέα, κάποια στιγμή που θα κοιταχτείς θα καταλάβεις πως όλα όσα υπήρξες δεν ήταν τελικά και τόσο άσχημα. Όχι τόσο που να ξοδέψεις τη ζωή σου προσπαθώντας ασταμάτητα να αλλάξεις.
Τρέχουμε συνεχώς, κυνηγάμε την πιο βελτιωμένη έκδοση του εαυτού και της ζωής μας, βάζουμε από μικρά και τα παιδιά μας να τρέχουν.
Δεν αφήνουμε κάνενα λεπτό να πάει χαμένο, γιατί κάθε ελεύθερο λεπτό είναι ένα χαμένο λεπτό αν δεν το αξιοποιήσεις κάνοντας κάτι: Διαβάζοντας, κάνοντας δουλειές, μαθαίνοντας κάτι καινούργιο, κάνοντας γυμναστική, δουλεύοντας παραπάνω γιατί αυτό σημαίνει περισσότερα λεφτά και άρα περισσότερες επιλογές να ξοδευτούν σε κάτι που θα βαφτίσεις απαραίτητο προκειμένου να το αγοράσεις και να έχει νόημα όλο αυτό το τρέξιμο.
Κάποια στιγμή (κι είσαι τυχερός αν το καταλάβεις πριν να είναι αργά), καταλαβαίνεις ότι όσο περισσότερο χρόνο προσπαθείς να εξοικονομίσεις κάνοντας όλο και περισσότερα όλο και πιο γρήγορα, μη σταματώντας στιγμή να απολαύσεις τη …στιγμή και αυτό που πραγματικά είσαι, τόσα περισσότερα έχεις χάσει: Το σύντροφό σου, γιατί γεράσατε μαζί αλλά δεν κατάλαβε κανείς σας το πώς, ούτε γιατί δεν προλάβατε να χαρείτε τίποτα μαζί.
Τα παιδιά σου, που τα έχωσες στο ολοήμερο σχολείο για να έχεις περισσότερο χρόνο να κάνεις περισσότερα πράγματα ώστε να αλλάξεις περισσότερο τη ζωή σου σύμφωνα με τα εκάστοτε πρότυπα της ιδανικής/σωστής ζωής, που τα φόρτωσες δραστηριότητες για να μαθαίνουν από μικρά αλλά μάλλον γιατί στην πραγματικότητα δεν έχεις ιδέα τι να κάνεις μαζί τους όταν …δεν έχεις κάπου να τρέξεις.
Κι ύστερα απλά έχουν μεγαλώσει αρκετά και δεν πρόλαβες καν να παίξεις μαζί τους όσο ήθελες.
Τον εαυτό σου, γιατί τόσο καιρό κυνηγούσες το κορμί μιας φωτογραφίας από περιοδικό, την αψεγάδιαστη εμφάνιστη, τη μοναδική τρίχα που δε πετάει ποτέ στο κεφάλι σου, την καριέρα που απλώς θα σου επέτρεπε να βγάζεις κάτι παραπάνω για να το ξοδέψεις σε κάτι ακόμα, το μεγαλύτερο σαλόνι, την καλύτερη θέα από το μπαλκόνι σου, κι ας μην ήσουν τελικά και ποτέ στο σπίτι για να σε απασχολεί πραγματικά.
Τους χειμώνες σκεπάζεις με νάιλον τις καρέκλες στις οποίες ποτέ δεν προλαβαίνεις να κάτσεις, ενώ τα καλοκαίρια τις καίει ο ήλιος …άδειες.
Κι εκεί που θυμάσαι έναν παλιό στίχο να σου λέει μην πετάξεις τη ζωή σου στα σκυλιά, κοιτάς πίσω και βλέπεις ότι τίποτα από όσα ήθελες να κάνεις πραγματικά δεν πρόλαβες να κάνεις.
Παρέδωσες τη ζωή σου στα σκυλιά του Παυλίδη, ή στα χέρια ενός Ευεργέτη/καλλιτέχνη που σε μεταμόρφωσε σε ζωντανό έκτρωμα, ή στους γκρίζους κυρίους του Χρονοταμιευτηρίου του Έντε.
Όμως όσα πραγματικά πρέπει να ξέρεις στη ζωή σου, τα έχεις μάθει ήδη στο νηπιαγωγείο, στα βουναλάκια από άμμο:
Να μοιράζεσαι τα πάντα.
Να παίζεις τίμια.
Να μη χτυπάς τους άλλους.
Να βάζεις τα πράγματα πάλι εκεί που τα βρήκες.
Να καθαρίζεις τις τσαπατσουλιές σου.
Να μην παίρνεις τα πράγματα που δεν είναι δικά σου.
Να λες συγγνώμη, όταν πληγώνεις κάποιον.
Να πλένεις τα χέρια σου πριν από το φαγητό.
Να κοκκινίζεις.
Ζεστά κουλουράκια και κρύο γάλα κάνουν καλό.
Να ζεις μια ισορροπημένη ζωή· να μαθαίνεις λίγο, να σκέπτεσαι λίγο, να σχεδιάζεις, να ζωγραφίζεις, να τραγουδάς, να χορεύεις, να παίζεις και να εργάζεσαι κάθε μέρα από λίγο.
Να παίρνεις έναν υπνάκο το απόγευμα. Όταν βγαίνεις έξω στον κόσμο, να προσέχεις την κίνηση, να κρατιέσαι από το χέρι και να μένεις μαζί με τους άλλους.
Να αντιλαμβάνεσαι τα θαύματα. Όλα όσα πρέπει να ξέρετε βρίσκονται κάπου εδώ μέσα.
& Εκείνος
«Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα», έτσι δεν λέει η παροιμία; Πριν από μερικές μέρες μια φίλη έγραψε σε ένα από τα κοινωνικά δίκτυα: «πόσο θα ήθελα να ζω σε ένα μικρό σπίτι στο λιβάδι», αναφορά στην κλασσική τηλεοπτική σειρά αλλά και στην εικόνα ειρήνης και ηρεμίας που προβάλει η πρόταση: το μικρό σπίτι στο λιβάδι.
Βέβαια η πραγματική ζωή της Λόρα Ίνγκαλς – της συγγραφέας, αφηγήτριας και κεντρικής ηρωίδας των βιβλίων και της σειράς – μόνο ειδυλλιακή, ειρηνική και ήρεμη δεν ήταν. Μάλιστα στην πρώτη της προσπάθεια να εκδώσει την προσωπική της ιστορία από το μικρό σπίτι στο λιβάδι με τα πραγματικά γεγονότα όλοι οι εκδότες της εποχής την απορρίψανε σαν υπερβολικά σκληρή και μόνο όταν «γλύκανε» πολλά γεγονότα και «ξέχασε» συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των ηρώων της βρήκε έκδοτη και γνώρισε την επιτυχία που γνώρισε. Παραφράζοντας γνωστή παροιμία πάλι, οι πολλοί εκδότες της είπαν: «τα εν οίκω μη εν δήμω», μην ξεφτιλιζόμαστε κι όλας.
Η ζωή είναι συνδυασμός και των δυο. Είναι εύκολο να λες – όπως κάνει η φίλη μου κι εγώ πολλές φορές – ότι αυτά που θέλεις από τη ζωή μπορούν να χωρέσουν ακόμα και σε ένα δωμάτιο κι έχουν να κάνουν περισσότερο με ανθρώπους παρά με υλικά αγαθά, όταν κοντεύεις να τσαλαπατήσεις και την πέμπτη σου δεκαετία, έχεις φάει ό,τι έχεις φάει, έχεις πιεί ό,τι έχεις πιεί και έχεις κάνει ό,τι έχεις κάνει, σωστό ή λάθος αδιάφορο. Και μάλιστα πολλές φορές με δόσεις αλαζονείας λες κι όλας: αν ήταν να ξαναζήσω από την αρχή, τα ίδια λάθη θα έκανα!
Την ίδια στιγμή πόσο εύκολο είναι να λες σε ένα πατέρα ότι δε περνάει αρκετό «ποιοτικό» χρόνο με τα παιδιά του, όταν για να φάνε και να ντυθούν αυτά τα παιδιά, αυτός ο πατέρας, πρέπει να κάνει δυο και τρεις δουλειές και ο λίγος χρόνος που του περισσεύει ίσα που του αρκεί για να ξεκουραστεί. Συν ότι η αλήθεια είναι ότι τις περισσότερες φορές δεν ξέρεις τι πραγματικά συμβαίνει στο κάθε σπίτι και στην κάθε οικογένεια, τον κάθε ένα ξεχωριστά, τις ανάγκες τους και τις απαιτήσεις της ζωής από αυτούς, γιατί ….γιατί τα εν οίκω μη εν δήμω.
Η ζωή είναι σκληρή και ωμη με πολλές και διαφορετικές ανάγκες, (έκτος φυσικά αν είσαι ο κύριος φατσοβιβλίο και δεν ξέρεις τι να κάνεις με τα λεφτά σου και τον χρόνο σου) και τις περισσότερες φορές – εδώ θα χρησιμοποιήσω μια έκφραση της γιαγιάς μου – ο καθένας ξεχωριστά και από μόνος του ξέρει τον σταυρό που κουβαλάει και κανένας άλλος.
Όσο για αυτά που πραγματικά ήθελες να κάνεις και ποτέ δεν έκανες, Κατερίνα θα μου επιτρέψεις ένα προσωπικό πιστεύω: το σημαντικό είναι να ξέρεις τι ΔΕΝ θέλεις, όχι τι θέλεις, γιατί τα θέλω σου προσαρμόζονται στις περιστάσεις, τις καταστάσεις και την ηλικία. Άρα το να μετανιώνεις γι αυτά που έκανες ή δεν έκανες μετά από είκοσι και τριάντα χρόνια είναι μάταιο και άδικο προς τον νεώτερο εαυτό σου. Αυτή είναι μια αρχή που έχω κρατήσει τα τελευταία τουλάχιστον τριάντα χρόνια και πολλές φορές η υπενθύμιση της στον ίδιο μου τον εαυτό έχει λειτουργήσει συμβουλευτικά. Αλλά για να μάθεις αυτά που ΔΕΝ θέλεις πρέπει να κινηθείς, να λειτουργήσεις, να αποκτήσεις γνώση και εμπειρία, να κάνεις λάθη, να δοκιμάσεις αυτά που ΔΕΝ θέλεις. Πράγματα που δεν στα δίνει το νηπιαγωγείο. Το νηπιαγωγείο απλά σου κάνει τα πρώτα βήματα κοινωνικοποίησης ή και μερικές φορές ανάλογα με την κοινωνία, τα πρώτα βήματα ρομποτοποίησης οπότε …αυτά που έμαθες στο νηπιαγωγείο μάλλον …κατευθυνόμενα ήταν για να σε κάνουν «καλό» μαθητή πρώτα και «καλό» πολίτη μετά.
