Και να που έπεσα σε ένα άρθρο πολύ γνωστού ειδησεογραφικού σάιτ, εκατοντάδων χιλιάδων αναγνωστών, το οποίο πολύ συνοπτικά και ψυχρά και ουσιαστικά …ακυρώνει την αστεγία ως μάστιγα της εποχής και δηλώνει πως «δεν υπάρχουν νεοάστεγοι, οι νεοάστεγοι είναι προϊόν φαντασίας».

Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Τάδε στο άρθρο λοιπόν, «δεν υπάρχουν νεοάστεγοι …φυσιολογικοί. Οι άστεγοι αυξάνονται επειδή αυξάνονται οι αλκοολικοί, οι τοξικομανείς και οι πρόσφυγες. Ο …υγιής «άτυχος» – άνεργος θα πάει στη μάνα του, στον πατέρα του, στον αδερφό του. ΔΕΝ θα βγει στο δρόμο.»

Ειλικρινά για λίγο πίστεψα ότι διάβαζα κάποια κάφρικη τρολιά, μια φάρσα.

Αν υπάρχουν άνθρωποι – επιστήμονες, οι οποίοι βγαίνουν στους δρόμους για να «αγκαλιάσουν» τον άστεγο και δηλώνουν τα παραπάνω, τότε πόσο πιο διαστρεβλωμένη μπορεί να είναι η πραγματικότητα; Πόσο χειρότερα άραγε είναι τα πράγματα; Πόσο μεγαλύτερα είναι τα νούμερα από όσο ξέρουμε και νομίζουμε;

Συχνά οι εθελοντές της ομάδας στην οποία ανήκει ο παραπάνω ψυχίατρος, αντιμετωπίζουν – λέει – θυμό. Όμως του είναι αδύνατον να καταλάβει το γιατί. Όταν έρχεται αντιμέτωπος με κάποιον πρώην έγκλειστο σε φυλακή, μπορεί να καταλάβει το θυμό. Όταν όμως βλέπει έναν μη τοξικομανή, μη αλκοολικό, μη πρώην φυλακόβιο, μη πρώην εγκληματία και μη άστεγο από λόξα (ναι, υπάρχουν και αυτοί, πάσο), όταν βλέπει έναν καθ’ όλα φυσιολογικότατο πρώην επιχειρηματία, πρώην εργαζόμενο, πρώην οικογενειάρχη, πρώην πατέρα, θείο, αδερφό, εργοδότη, υπάλληλο, γονιό με το παιδί του δίπλα, άστεγο κι αυτό, στο δρόμο, απλά …δεν μπορεί να καταλάβει προς τι ο θυμός.

Έλα μου ντε. Προς τι ο θυμός;

Το εντυπωσιακότερο δε – κατά τον ίδιο – με τους άστεγους, είναι το τρομερά δυνατό τους ανοσοποιητικό. «Οι άνθρωποι αυτοί, απλά δεν αρρωσταίνουν! Οι κακουχίες τους έκαναν να αναπτύξουν ένα καλό αμυντικό σύστημα.»

«Η κρίση» – λέει και κάπου εδώ επιτέλους τελειώνει, «αύξησε τη φτώχεια όμως όχι και τους άστεγους. Οι άστεγοι αυξήθηκαν επειδή αυξήθηκε η χρήση ναρκωτικών ουσιών.»

Το ξέρουμε πια, το έχουμε καταλάβει, η Ελλάδα δεν είχε ποτέ ένα αξιόπιστο και λειτουργικό κοινωνικό κράτος. Ως ένα βαθμό έφταιγαν/φταίνε οι ίδιοι οι νόμοι και οι προϋποθέσεις , στο μεγαλύτερο βαθμό όμως έφταιγαν/φταίνε αυτοί που καλούνται να εφαρμόσουν τους νόμους και τις προϋποθέσεις αυτές. Γιατί δε δώσαμε ποτέ τη σημασία που πρέπει στο κομμάτι αυτό της λειτουργίας της χώρας;

Γιατί το κενό του κοινωνικού κράτους το γέμιζε η οικογένεια. Βολευόμασταν, κάναμε τη δουλειά μας, γλιτώναμε ταλαιπωρία, το θέμα έκλεινε.

Σκεφτείτε λιγάκι τους ηλικιωμένους, τους άνεργους, τους άεργους νέους. Ποιος βρισκόταν πάντα γι αυτούς όταν δεν υπήρχε αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει – το κράτος;

Βρισκόταν η οικογένεια. Τα παιδιά που γηροκομούν τους γονείς τους, οι γονείς που φιλοξενούν τα άνεργα, ενήλικα παιδιά τους, οι παππούδες που μεγαλώνουν τα εγγόνια τους, οι γονείς που κρατούν τα τριαντάχρονα, σαραντάχρονα παιδιά τους σπίτι, στο ίδιο το παιδικό τους δωμάτιο, επειδή δεν έχουν δουλειά. Η σύνταξη που θα πληρώσει το λογαριασμό του ρεύματος, το πετρέλαιο, τη δόση του αυτοκινήτου, τα ρούχα και τα παπούτσια του παιδιού, το φροντιστήριο. Η ελληνική οικογένεια υπήρξε πάντα το δίχτυ ασφαλείας μας – εκεί που την ασφάλεια έπρεπε να την παρέχει το κράτος.

Οπότε ναι, κάποτε, ο …άτυχος, πήγαινε στη μάνα του!

Ο νέος που δεν είχε βρει ακόμα δουλειά μετά τις σπουδές του – ή έκανε δουλειές του ποδαριού σποραδικά μέχρι να βρει κάτι στο αντικείμενό του και μόνιμο, είχε την οικογένεια να τον υποστηρίξει όσο χρειαστεί. Αυτός που έμενε ξαφνικά χωρίς δουλειά. Αυτός που χρεοκόπησε, αυτός που καταστράφηκε.

Μα τώρα κάτι έχει αλλάξει.

Κάτι έχει αλλάξει και σκορπά τον τρόμο: Η οικογένεια δεν μπορεί άλλο να στηρίξει τα αδύναμα μέλη της. Δεν έχει. Όταν όλο και περισσότεροι γονείς μένουν χωρίς δουλειά ή βλέπουν τις συντάξεις τους να κατακρεουργούνται, όλο και πιο γρήγορα η οικογένεια οδηγείται στη φτώχεια και την αδυναμία να ανταπεξέλθει. Η οικονομική κρίση δε δημιούργησε τα κενά στους μηχανισμούς ασφαλείας του κράτους· αυτά προϋπήρχαν. Κάποτε όμως βγήκαν στην επιφάνεια σαν τεράστια παγόβουνα. Κι ύστερα, άρχισαν απλά να μεγαλώνουν. Να τροφοδοτούνται από την ίδια την αδυναμία του κράτους.

Και οι άνθρωποι, δεν έχουν πού να γυρίσουν. Και τότε ναι, βγαίνουν στο δρόμο με δυο κουβέρτες. Αυτό κάνουν, ηλίθιε, γιατί δεν έχουν τίποτα άλλο να κάνουν!

Βέβαια, κάποιοι από αυτούς πηδάνε κι από τις ταράτσες.

Η Ελλάδα ήταν πάντα μια χώρα αντιθέσεων και ανισοτήτων. Αυτό από μόνο του δεν αποτελεί έκπληξη ή μυστήριο· παντού, σε όλες τις χώρες υπάρχουν αντιθέσεις και ανισότητες. Όμως σε περιόδους κρίσης πάντα οι αντιθέσεις εκτινάσσονται προς τις απέναντι κατευθύνσεις και απομακρύνονται, ώσπου η μια πλευρά δε βλέπει καθόλου την άλλη. Οι ανισότητες μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο· γιγαντώνονται. Φτάνοντας τελικά σε σημείο, μετά από καιρό, οι μεν να αρνούνται την ύπαρξη των δε. Κατά πώς φαίνεται, ακόμα κι αυτοί που ζουν ανάμεσά τους.

Η αξία μιας κοινωνίας φαίνεται από το πώς φροντίζει τους πιο αδύναμους πολίτες της.

Εμείς όχι μόνο δεν τους φροντίζουμε, αλλά αρχίσαμε πια να αρνούμαστε και την ύπαρξή τους. Φαντάσματα βλέπουμε όλοι μας! Φαντασιόπληκτοι γίναμε έτσι για να ‘χουμε να λέμε. Πόσο πιο χαμηλά θα πέσεις, Νεοέλληνα;

Τα συμπεράσματα δικά σας. Άντε και καλή μας χρονιά!

& Εκείνος

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ήταν που πρωτοπαρουσιαστήκαν μαζικά άστεγοι στο Λονδίνο και ήταν τότε που έγιναν θέμα πρωτοσέλιδο και συζήτηση στη Βουλή. Ήμουν εκεί και μαρτυράς όλης της υστερίας που προηγήθηκε άλλα και αυτής που …ακολούθησε. Η αλαζονεία της παλιάς αυτοκρατορίας που κυριαρχούσε με τις κανονιοφόρους της σε ηπείρους δεν άφηνε τους Βρετανούς να πιστέψουν ότι υπήρχαν άστεγοι στην Βρετανία και ειδικά στη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, το Λονδίνο.

Έτσι αφού πέρασαν από τους …μετανάστες (για τους αδαείς, η Βρετανία γνωρίζει τι σημαίνει κύματα μεταναστών από τον 17^ο αιώνα) και αφού ανακάλυψαν τελικά ότι αυτοί που κοιμόντουσαν στα πεζοδρόμια δεν ήταν υποχρεωτικά μετανάστες αλλά στη πλειονότητα βρετανοί, με το τόσο προσφιλές Βρετανικό ύφος κατηγόρησαν τους …Γάλλους!

Δυστυχώς δεν είναι καθόλου αστείο και για το θέμα υπήρξε και σύγκρουση στη Βουλή που έμπλεξε ακόμα και τον τότε υπουργό εξωτερικών που αν θυμάμαι καλά, τότε ήταν ο Ντέιβιντ Όουεν που αργότερα αποχώρησε από τους Εργατικούς και δημιούργησε το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Λεπτομέρειες της πολιτικής ιστορίας αλλά ταυτόχρονα σημαντικές γιατί τόσο ο πρωθυπουργός Κάλαχαν τόσο και η κυβέρνηση των εργατικών είχαν μια προτεραιότητα τότε, να βοηθήσουν τους φτωχούς και τους απόρους. Και να που στη μέση της θητείας τους αντιμετώπιζαν …αστέγους.

Τώρα θα μου πείτε πως βόλεψαν σε αυτό τους Γάλλους που γνωστή η αντιπάθεια που τους έχουν οι Εγγλέζοι. Κάποιοι Γάλλοι συγγραφείς και ειδικά κάποιοι ποιητές τους 18^ου αιώνα παρουσίασαν την ρομαντική εικόνα του αστέγου από …επιλογή. Αυτού που ζει την …περιπέτεια του πεζοδρομίου, του περίφημου κλωσάρ. Και όπως ήταν φυσιολογικό οι του 20^ου αιώνα πολιτευτές στόλισαν αυτούς τους βρετανούς …κλωσάρ με τζιν και μακριά μαλλιά, του βάλανε να ακούνε και αποκλειστικά Ρόλινγκ Στόουνς (οι Μπίτλς ήταν …καλά παιδιά) και …αυτό ήταν. Δεν υπάρχουν άστεγοι στη Βρετανία.

Τι ειρωνεία, ε; Δεν υπάρχουν άστεγοι στην Βρετανία που ο εθνικός των Βρετανών Ντίκενς αφιέρωσε όλο του το έργο σε αστέγους και παιδιά του δρόμου. Δεν υπάρχουν άστεγοι σε μια πόλη που όλοι οι ζωγράφοι του 16 μέχρι τον 18 αιώνα όταν δεν την ζωγράφιζαν με πρίγκιπες και βασιλιάδες την ζωγράφιζαν με …αστέγους. Αλλά μάθανε πικρά οι εγγλέζοι και μάθανε όταν είδαν ανθρώπους της διπλανής πόρτας να χάνουν το σπίτι τους και να κοιμούνται κάτω από γέφυρες στην ίδια τους την γειτονιά για να …μην χάσει το παιδί το σχολείο. Τότε μάθανε. Και καποια στιγμή στα τέλη του ’80 πια, κατάλαβαν ότι στο θέμα των αστέγων δεν υπάρχει πολιτική, δεν υπάρχει ούτε δεξιά ούτε αριστερά. Κατάλαβαν ότι θα έπρεπε να βρουν λύσεις εδώ και τώρα, όλοι μαζί και να τις ακολουθήσουν αδιάφορα με το ποιος είναι στην κυβέρνηση. Έτσι από τους χιλιάδες τις δεκαετίες του ’80 έχουμε φτάσει σε μερικές εκατοντάδες σήμερα και μειώνονται συνεχεία. Αδιάφορα με το ποιος είναι κυβέρνηση. Γιατί δεν δικαιολογείται καμία πολιτισμένη χώρα να έχει αστέγους. Ακόμα και η χρεωκοπημένη.

Η ιδέα των αστέγων με σοκάρει από την αρχή που το διάβασα και με σοκάρει βαθιά. Έγινε τραυματική όταν πια απόκτησα και εικόνα σε ένα από τα ταξίδια μου τα τελευταία χρόνια. Μου φαίνεται αδιανόητο να υπάρχουν άστεγοι στην Ελλάδα. Ίσως και επειδή είναι αδιανόητο για την Ελλάδα να υπάρχουν άστεγοι, οι αίτιοι έχουν και ονοματεπώνυμο συμπεριλαμβανόμενου του Αντώνη Σαμαρά και του Κυριάκου Μητσοτάκη που με τις κανιβαλιστικές πολιτικές τους δημιούργησαν το μεγαλύτερο κύμα αστέγων την εποχή της παντοδυναμίας τους, αυτήν που αναζητούν πάλι.

Ίσως από λόγους καθαρά ρομαντικούς και με την βοήθεια κάποιων στερεοτύπων ενώ δυστυχώς ο άστεγος στην «ψυχρή και αδιάφορη βόρεια κοινωνία» δεν με σοκάρισε, ο άστεγος στην ζέστη φιλότιμη σχεδόν πανοικογενειακή ελληνική κοινωνία με σοκάρει και με τρομάζει. Αν υπάρχουν άστεγοι στην Ελλάδα τι να πουν στην …Γερμανία και στην Γαλλία;

Αλλά επειδή οι ένοχοι τέτοιων εγκλημάτων στην Ελλάδα καταδικάζονται με …πρωθυπουργίες ας γίνει κάτι ακόμα κι από αυτούς τους βαρβάρους. Αιώνες τώρα μιμούνται τους εγγλέζους σε κάθε τι λελέδικο και εγωκεντρικό ας του μιμηθούν και σε κάτι θετικό.

Και πρέπει να γίνει τώρα.

ΤΩΡΑ!

Γιατί για τους αστέγους δεν υπάρχει ΑΥΡΙΟ!

Αν θέλετε να διαβάσετε το «Δέντρο της προσφυγιάς», ένα βιβλίο των Κατερίνας Χαρίση, Gordana Mudri,  Σία Πέρρου και Νατάσα Τσιτσιριδάκη πατήστε εδώ!