Εκείνος
Με μια μεγάλη δόση ειρωνείας, αύριο είναι η επέτειος γέννησης της Ιταλίδας παιδαγωγού Μαρίας Μοντεσσόρι, γεννήθηκε στις 31 Αυγούστου του 1980. Αδιάφορα με τους κατά περιόδους κριτικούς της δουλειάς της και του μοντεσσοριανού παιδαγωγικού συστήματος, η Μαρία Μοντεσσόρι και η συνολική της δουλειά για την εκπαίδευση δεν πάυει να είναι πρωτοπόρος ακόμα και σήμερα σε μια νοσηρή κατάσταση που δεν περιορίζεται στα ελληνικά σύνορα αλλά είναι θέμα στις περισσότερες χώρες του κόσμου.
Το δάσος, το παγόβουνο – όπως θέλετε το ονομάζετε – για μένα, στο θέμα παιδεία σε όλες τις χώρες του κόσμου, είναι τι εξυπηρετεί ή καλύτερα τι υπηρετεί αυτή η παιδεία. Ενώ θεωρητικά το σχολείο θα έπρεπε να είναι το κέντρο μόρφωσης, κοινωνικοποίησης και έκφρασης. Αυτό είναι το ιδεατό, η ουτοπία, το ακαδημαϊκό. Θα συγχωρέσετε λοιπόν τον κυνισμό μου αλλά το σημερινό σχολείο είναι μια κρεατομηχανή κατασκευής υπάκουων εργατών σε διάφορες κλίμακες παραγωγής. Μην αμφιβάλετε ότι και οι «καλοί» επιστήμονες γίνονται καλοί και υπάκουοι εργάτες. Συν ότι οι κοινωνία έτσι που είναι στημένη σε συνεργασία με ένα κράτος καθρέφτη της δίνει το περιθώριο εξέλιξης μόνο σε αυτούς που έχουν λεφτά ή τις κατάλληλες γνωριμίες.
Και για τους γοητευμένους με το Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα τους πληροφορώ ότι ειδικά στη Φιλανδία το σχολείο είναι στημένο έτσι ώστε να δημιουργεί υπάκουους εκπαιδευμένους εργάτες για τη κάθε ΝΟΚΙΑ και τίποτα λιγότερο ή περισσότερο. Εδώ πια η κρεατομηχανή δουλεύει με απόλυτη ωμότητα και καθαρότητα οδηγώντας από τα 16 τους τα περισσότερα παιδιά στη παραγωγή, εφοδιάζοντας τα με μια τεχνική εκπαίδευση που τελείως παραπλανητικά αποκαλούν κολέγιο και στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα τεχνικό λύκειο.
Αυτά για να τελειώνουμε με αυτό το μύθο περί Φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και το αλλά είναι μεγάλο, στη Φινλανδία ακόμα και με αυτό το τρόπο έχουν κάποιο σκοπό, έχουν κάποιο, όσο στρεβλό κι είναι, σχέδιο για την παιδεία τους. Στην Ελλάδα η παιδεία είναι καυτή πατάτα για όποια κυβέρνηση ή εξουσία. Αυτό το λέω με την εμπειρία κάποιου που γνώρισε από πρώτο χέρι την εκπαίδευση στην Ελλάδα το καιρό της δικτατορίας και στην αρχή της μεταπολίτευσης και συνεχίζει να την παρακολουθεί όλα αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν.
Στην Ελλάδα το πρώτο που έκανε κάθε κυβέρνηση ήταν να κάνει αλλαγές σύμφωνα με όσα της υπαγορεύαν οι ιδεοληψίες της και τα επιμέρους συμφέροντα που υπηρετούσε. Ένα απλό παράδειγμα. Στη δικτατορία η ιστορία ξαναγράφτηκε για να τονίσει ότι όλα οδηγούσαν στον Παπαδόπουλο και στα τανκς, ακόμα και οι 300 του Λεωνίδα τον φοίνικα βλέπανε στον ύπνο τους. Στη μεταπολίτευση η ιστορία ξαναγράφτηκε και άρχισε να εμφανίζεται η αντίσταση στους ναζί και επι πρασινοφρουρών όλα γίνανε πράσινα. Ακολούθησε ο political correct Σημίτης που η ιστορία ξαναγράφτηκε στη Σμύρνη και τώρα τα Τσιπράκια προσπαθούν πάλι να αλλάξουν την ιστορία μιλώντας για τον Συριζαίο Αριστοτέλη και Περικλή. Αν παρατηρήσατε δεν έγραψα τίποτα για τη περίοδο Σαμαρά-Βενιζέλου. Αυτοί δεν πρόσθεσαν και δεν αφαίρεσαν τίποτα, απλά κατάστρεψαν τα πάντα.
Μίλησα για συμφέροντα αλλά είναι τραγικό ότι ποτέ δεν κοιτάμε πόση διαφθορά υπάρχει στο χώρο τα παιδείας. Είναι σαν να μπαίνει η φωτογραφία ενός παιδιού μπροστά και να καλύπτει τα πάντα. Από τα σχολικά κτίρια, στον εξοπλισμό μέχρι το τύπωμα των σχολικών βιβλίων γίνεται το έλα να δεις του νταβατζή, κι όλο αυτό γίνεται χωρίς κανένα στοιχειώδη έλεγχο πάντα στο όνομα των παιδιών μας. Ένα πολύ απλό έως γελοίο παράδειγμα. Οι κουρτίνες σε όλα τα σχολεία, για τις αίθουσες και τα γραφεία πρέπει να πληρούν κάποιες συγκεκριμένες και νομοθετημένες από την ΕΕ προδιάγραφες, για παράδειγμα πρέπει να είναι αντιπυριτικές κλπ. Αυτές τις κουρτίνες στην Ελλάδα τις προσφέρουν συγκεκριμένες εταιρίες αντιπρόσωποι ξένων κατασκευαστών από Ελβετία (μάλιστα Ελβετία) Γερμανία, Γαλλία κλπ. Αυτοί λοιπόν οι συγκεκριμένοι και περιορισμένοι έχουν δημιουργήσει καρτέλ τιμών που διαφέρουν σε μερικά σεντς ενώ μιλάμε για κέρδη που αγγίζουν το 800 και 1000%.
Θα μου πείτε, σιγά με κουρτίνες ασχολείσαι. Ναι γιατί δεν θέλω να ασχοληθώ με τα θρανία, τα γραφεία, τις καρέκλες και ειδικά τις εκδόσεις. Σημειωτέων ότι μέχρι στιγμής μιλάω μόνο για τη πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Όχι για γυμνάσια, λύκεια και πανεπιστήμια. Εκεί γίνεται της ποτάσας του νταβατζή. Ειδικά στις εκδόσεις με νταβατζήδες ακόμα και γνωστούς ψυχάκιδες και μη νταβατζήδες μπακαλαοεκδότες.
Αυτά σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα με ανεκπαίδευτους εκπαιδευτικούς και πολλές φορές ακατάλληλους ανθρώπους για να διδάξουν ακόμα και να μπουν σε μια αίθουσα με παιδιά. Αλλά κι εκεί δεν υπάρχει έλεγχος. Φανταστείτε είναι σαν να δίνεις σε ένα τελειόφοιτο της ιατρικής το νυστέρι για να κάνει εγχείρηση ανοιχτής καρδίας. Κάπως έτσι είναι και πολλοί από τους Έλληνες εκπαιδευτικούς. Οι λίγοι, αυτοί με το μεράκι μαθαίνουν στη τριβή τους με τα παιδιά μας, οι πολλοί απλά ζουν για την ημερομηνία που θα πάρουν το μισθό τους απολαβαίνοντας μικρές εργασιακά ημέρες και μεγάλες διακοπές. Και πάλι ζητάω συγνώμη αλλά οι προσωπικές μου εμπειρίες από το ελληνικό σχολείο είναι γεμάτες από ανίκανους έως άθλιους «εκπαιδευτικούς» που επιβάλανε το σεβασμό με το χάρακα.
Αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα και αυτοί οι εκπαιδευτικοί, έχουν οδηγήσει και στην εκπόρνευση της ελληνικής παιδείας σε φροντιστήρια (σε πια χώρα είναι δεδομένη η εξωσχολική βοήθεια ακόμα και σε παιδιά του δημοτικού;) και ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, που τις περισσότερες φορές είναι σε συνθήκες χειρότερες από τα δημόσια και μάλιστα έχουν για εκπαιδευτικούς τους ίδιους ακριβώς που αποτυγχάνουν στο δημόσιο. Η καλύτερη απόδειξη; Πρωτοσέλιδο ότι μια μαθήτρια πέρασε πρώτη σε σχολή της Αθήνας …χωρίς φροντιστήριο! Σε ποιον να το πεις εδώ και να το καταλάβει!
Και μέσα σε όλα υπάρχει και ο συνδικαλισμός των εκπαιδευτικών. Ένα όργανο σε κομματάκια ανάλογα με το σημαιάκι που κουνάνε, που εξυπηρετεί σταθερά κομματικά συμφέροντα και χρησιμοποιεί παιδιά και γονείς σαν μοχλό εκβιασμού για να αυξήσει το μισθό τους. Να χέσω λειτουργούς δηλαδή.
Αλλά μη στεναχωριέστε, ήδη η κυβέρνηση ανακοίνωσε τις ημερομηνίες που ανοίγουν τα σχολεία και τις επόμενες μέρες θα ασχολούμαστε με το πόσες κενές θέσεις εκπαιδευτικών υπάρχουν, αν υπάρχουν βιβλία να δοθούν στους μαθητές κι αν τα σχολικά βιβλία γράφουν για την καταστροφή της Σμύρνης ή όχι. Α, θα κάνει και επερώτηση ο Βορίδης με τον Κασιδιάρη για τον εμφύλιο στα βιβλία της ιστορίας. Έτσι θα αδιαφορήσουμε – με τη συνείδηση μας ήσυχη – ότι ναι μεν τα παιδιά μας δεν πάνε σε ένα σχολείο κρεατομηχανή που φτιάχνει εργάτες για τη ΝΟΚΙΑ όπως στη Φινλανδία αλλά πάνε σε ένα σχολείο που φτιάχνει αμόρφωτους και αντικοινωνικούς πολίτες με μόνο μέλλον την ανεργία όχι μόνο γιατί η ανεργία είναι τεράστια στην Ελλάδα – αυτό συμβαίνει τώρα κι όχι όλες τις δεκαετίες που μιζεριάζει η ελληνική εκπαίδευση – αλλά και γιατί κανένας δεν τους προετοιμάζει για να μπουν σε αυτή τη κοινωνία.
& Εκείνη
Μ’ αρέσει ο σημερινός τίτλος: «Παιδεύονται για την παιδεία». Εάν άφηνα τα χέρια στο πληκτρολόγιο να γράψουν ελεύθερα, θα είχα μια λίστα αριθμημένα προβλήματα της ελληνικής παιδείας σε λιγότερο από τρία λεπτά. Για να δω…
1. Γιατί η μουσική, η ζωγραφική, η γυμναστική θεωρούνται μαθήματα μηδαμινής σημασίας;
2. Γιατί ακόμα και οι ίδιοι καθηγητές αντιμετωπίζουν τα εξαιρετικότερα μαθήματα με τον τραγικότερα φτωχό τρόπο; (λογοτεχνία, ποίηση)
3. Γιατί τα σχολεία κάνουν τα παιδιά να βαριούνται και να μισούν το διάβασμα;
4. Γιατί τα σχολεία δεν έχουν βιβλιοθήκες;
5. Ποιος θεωρεί ότι σε μια τάξη με +30 παιδιά- οποιασδήποτε ηλικίας- μπορεί να γίνει στοιχειώδες μάθημα;
6. Γιατί οι ξένοι φίλοι μου στο Facebook ξέρουν περισσότερα αρχαία από μένα;
7. Σοβαρά τώρα, ποιος έχει μάθει ιστορία στο σχολείο;;
8. Ποιο παιδί ξέρει τι θέλει να κάνει στη ζωή του …από παιδί; Κοντεύω τα 40 κι ακόμα δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, και ξέρετε γιατί; Γιατί δε θέλω να κάνω μόνο ένα πράγμα στη ζωή μου!
9. Γιατί σε κανένα σχολείο δεν υπάρχει γιατρός; Ψυχολόγος; Σύμβουλος; Κάτι…;
10. Γιατί το να μάθεις πράγματα ουσιώδη, όπως το να προσφέρεις πρώτες βοήθειες, είναι τόσο ασήμαντο για να διδαχτεί;
11. Και γιατί δηλαδή να μην είναι το σχολείο λίγο πιο exciting ρε παιδί μου;
12. Επιτρέπεται στο 2016 να μην υπάρχουν σε όλα τα σχολεία υπολογιστές, δυνατότητα προβολής ντοκιμαντέρ και ταινιών;
13. Γιατί είπαμε δεν υπάρχουν σε όλα τα σχολεία βιβλιοθήκες;
14. Είναι τόσο κακό τα παιδιά να φροντίζουν μόνα τους το χώρο στον οποίο περνάνε τη μισή τους μέρα; (Κανείς δεν έπαθε τίποτα πιάνοντας κανένα ξεσκονόπανο κάπου- κάπου)
15. Και γιατί να υπάρχει ΚΨΜ με κρουασάν και κατεψυγμένα σφολιατοειδή; Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να υπάρχει κάτι καλύτερο για κολατσιό; (Ακόμα καλύτερο: Να το φτιάχνουν τα παιδιά μόνα τους, εκεί, επιτόπου)
16. Τι γίνονται τα παιδιά με ειδικές ανάγκες;
17. Γιατί τα παιδιά δε μαθαίνουν ποτέ- ποτέ όμως- να λύνουν τις διαφορές τους σωστά- ομαλά, όπως θέλετε πέστε το;
18. Γιατί πρέπει να υπάρχουν κλίκες, σπασίκλες, κάγκουρες, φλώροι, χοντροί, γκαβούλιακες και όλα αυτά που όταν τα βλέπουμε στις αμερικάνικες ταινίες είναι διασκεδαστικά, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας ακόμα λόγος για να μισούν τα παιδιά το σχολείο;
19. Τελικά τα βιβλία μας τα δίνουν, ή τα αγοράζουμε;
Στην τετάρτη δημοτικού είχαμε δυο καινούργιες μαθήτριες στο σχολείο, η μία στην τάξη μου. Τα κορίτσια ήταν η Joanna και Rebecca Greathead, δυο κατάξανθα γαλανομάτικα κοκκινομαγουλίστικα αγγλιδάκια, που χαμογελούσαν συνεχώς, είχαν όμορφα κοτσίδια από δω κι από κει στους ώμους, και φυσικά δε μιλούσαν λέξη ελληνικά. Ο τότε διευθυντής και όπως ίσως όριζε το σαβουάρ βιβρ (;) ήρθε με το σκαρπίνι και τη γραβάτα του στην τάξη μας για να καλωσορίσει τη Ρεβέκκα- Μπέκυ όπως μου είπε αργότερα που γίναμε αυτοκόλλητες φιλενάδες. (Και με την αδερφή της. Μέναμε πολύ κοντά). Πιάνοντας το κοριτσάκι από τους ώμους και στήνοντάς το όρθιο μπροστά μας (ήμασταν καμιά 30αριά), ο ΗΛΙΘΙΟΣ είπε (το θυμάμαι σα χθες, δεν κάνω πλάκα): «Πείτε γεια στη Ρεβέκκα ….εμ… Μεγάλη Κεφαλή».
Γελάτε; Δεν είναι καθόλου αστείο. Η Ρεβέκκα δεν κατάλαβε τι είπε ο διευθυντής (τρομάρα του), αλλά στα δυο χρόνια που έμεινε στην Ελλάδα και στο σχολείο μας, δεν έπαψε ποτέ να είναι η Ρεβέκκα η Μεγαλοκεφαλή, Μοσχαροκεφαλή, Χοντροκεφαλή και ό,τι άλλο σκαρφίζονταν τα παιδιά. Ποτέ μου δεν κατάφερα να χωνέψω την ηλιθιότητα αυτού του ανθρώπου που υποτίθεται ήταν εκεί για να διευθύνει ολόκληρο δημοτικό σχολείο. Για ένα παιδάκι, το παραμικρό σχόλιο, το παραμικρό κάτι διαφορετικό πάνω του μπορεί να είναι η αιτία της δυστυχίας του για όλα του τα σχολικά χρόνια, θυμάστε ή πάνε τόσα πολλά χρόνια που ξεχάσατε; Και μη μου πείτε ότι δεν υπήρξατε θύμα, ποτέ. Δε θα το πιστέψω.
Υπάρχει μια εξαιρετική ταινία που λέγεται «Το Κύμα» και που πραγματικά αξίζει να αναζητήσετε και να δείτε. Ένας καθηγητής Λυκείου με πρωτοποριακές ιδέες, προκειμένου να κάνει το μάθημά του πιο ενδιαφέρον σκαρφίζεται ένα παιχνίδι ρόλων. Ο ίδιος αναλαμβάνει το ρόλο του ηγέτη και οι μαθητές το ρόλο των ακόλουθων. Πειθαρχούν σε μια σειρά από κανόνες συμπεριφοράς, δίνουν όνομα στην ομάδα τους, φορούν όλοι την ίδια στολή κι επινοούν έναν κοινό χαιρετισμό. Τώρα, η ταινία βασίζεται σε βιβλίο το οποίο βασίστηκε σε αληθινό πείραμα και το κεντρικό της θέμα είναι μια απάντηση στο σχόλιο μαθητή της ίδιας της ταινίας: «Δεν μπορεί να υπάρξει ξανά φασισμός». Δεν αναφέρομαι στο Κύμα για αυτό το θέμα του- αν και η ταινία θίγει πάρα πολλά ερωτήματα και δίνει απίστευτη τροφή για σκέψη- αλλά για τα πρώτα αποτελέσματα που έδειξε το πείραμα του καθηγητή:
Ο γιος της διαλυμένης οικογένειας με τα τσαλακωμένα ρούχα, είναι επιτέλους ίσος (ίδιος;) με τον πλούσιο συμμαθητή του. Η ντροπαλή μαθήτρια που κάθεται πάντα στο τελευταίο θρανίο, βρίσκει θάρρος μέσα από την ασφάλεια της ενιαίας στολής της και νιώθει ίση με τις δημοφιλέστερες συμμαθήτριές της. Ο πανέξυπνος αληταμπουράκος βρίσκει κι αυτός μια θέση μες την ομάδα, και η ανωνυμία της στολής του είναι αυτό που κάνει τους υπόλοιπους να δουν βαθύτερα από το «κλεφτρόνι». Ο Τούρκος μαθητής είναι απόλυτα ίσος με το Γερμανό συμμαθητή του. Δεν είναι πια ούτε ο Τούρκος, ούτε ο μαύρος.
«Τα παιδιά σήμερα δεν έχουν τίποτα ουσιαστικό που να τους ενθουσιάζει», είπε ο σκηνοθέτης. «Στις δεκαετίες που μεγάλωσα υπήρχαν χιλιάδες ρεύματα και τάσεις, μα καμία ουσιαστική κατεύθυνση. Μου έλειπε το πάθος, η ζωντάνια, η όρεξη να κάνω κάτι για να αλλάξω τον κόσμο».
Τίποτα στα σχολεία δεν προκαλεί κανένα ενδιαφέρον στα παιδιά. Το ίδιο το σύστημα τροφοδοτεί τις διακρίσεις μεταξύ τους, και τον άρρωστο ανταγωνισμό. Σημασία έχει όχι το να είσαι καλός μαθητής, αλλά καλύτερος από το διπλανό σου. Σημασία έχει όχι το να βρεις αυτό που σου ταιριάζει και να το καλλιεργείς, αλλά το να είσαι καλύτερος από το διπλανό σου. Σημασία δεν έχει το να μάθεις, αλλά το να πετύχεις εσύ (ακόμα και με σκονάκι) και όχι ο διπλανός σου (που του γυρνάς και την πλάτη για να μην αντιγράψει).
Στα χρόνια που πέρασα στα διάφορα σχολεία, είχα μια υπέρβαρη συμμαθήτρια (περίγελο του σχολείου, θωρηκτό όπως την έλεγαν) που τραγουδούσε Σελίν Ντιόν καλύτερα από τη Ντιόν, είχα συμμαθητή με 11 βαθμούς μυωπίας και τόσο χοντρά γυαλιά που τα μάτια του από μέσα έμοιαζαν με μύγες, ο οποίος έγραφε και σχεδίαζε δικά του κόμικς- παρωδίες με τους Fantastic Four (έχω κλάψει από τα γέλια), είχα Αλβανό συμμαθητή που έπαιζε απίστευτη μπάλα (μετά το σχολείο, γιατί δεν τον έπαιρνε κανείς στην ομάδα), είχα και συμμαθήτρια που έγραφε στα μπούτια της ολόκληρα τα μαθήματα, δεν έγραφε τίποτα στις εξετάσεις και περνούσε τις τάξεις με 19 γιατί ήταν η κόρη του Λυκειάρχη, του Γυμνασιάρχη, του Δήμαρχου, κλπ.
Είχα καθηγητές που σχεδόν ποτέ δεν εμφανιζόντουσαν να κάνουν μάθημα, είχα καθηγητές που άνοιγαν μια σελίδα από το βιβλίο κι έβαζαν κάποιον να διαβάζει μέχρι να χτυπήσει το κουδούνι κι εμείς χτυπούσαμε φλέβες, είχα καθηγήτρια που για όλους μας είχε και μια προσφώνηση (εγώ ήμουν «η κόρη του μπάτσου») είχα και καθηγητή που δεν είχε ποτέ το βιβλίο του αντίστοιχου μαθήματος, μα έφερνε δικά του και μας έλεγε ιστορίες. Πολύ περισσότερα έμαθα σε αυτό το μάθημα, θυμάμαι όλες τις ιστορίες που μας έλεγε και κανείς δεν έλειπε ποτέ από την τάξη.
Κουνάω το κεφάλι μου τώρα, γιατί δεν ξέρω τι άλλο να γράψω για το θέμα της παιδείας. Τα έχουν πει τόσες πολλές φορές άλλοι καλύτερα, δεν είδα ποτέ καμία αλλαγή προς το καλύτερο, είναι τόσα μα τόσα πολλά που πρέπει να αλλάξουν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και τόσο σημαντικά που δεν μπορώ καν να αναφέρω κάποιο πρώτο ως σημαντικότερο.
Υ.Γ.1: Έμαθα μόλις χθες από τη διευθύντρια του νηπιαγωγείου μας ότι «να ξέρετε πως στο νηπιαγωγείο δε γίνεται προετοιμασία των παιδιών για το δημοτικό».
Οπότε ΚΑΙ από το νηπιαγωγείο, ξεκινάμε φροντιστήριο. Στην προκειμένη περίπτωση, θα μου στοιχίσει μόνο χρόνο (να χαρώ τώρα;), μιας και θα το κάνω εγώ στο σπίτι.
Υ.Γ.2: Κάτι διάβασα για κουρτίνες. Κουρτίνα εγώ δεν είδα ποτέ μου σε σχολείο, πάντως.
