Για να προλάβουμε τον εύκολο αντίλογο: Ναι, οι φυσικές καταστροφές είναι τα τελευταία χρόνια έντονες λόγω της κλιματικής αλλαγής. Πλην, όμως, που αλλού στην Ευρώπη (που επίσης δοκιμάζεται από ακραία καιρικά φαινόμενα) συναντά κανείς σωρευτικά:
Α) Ένα περίπλοκο ρυθμιστικό πλαίσιο στο οποίο ισχύουν σωρευτικά 29 ρυθμίσεις εκ των οποίων:
- 9 καταγεγραμμένες αρμοδιότητες για την πρόληψη, οι οποίες κατανέμονται μεταξύ 45 εμπλεκόμενων φορέων,
- 16 αρμοδιότητες και για την καταστολή που κατανέμονται σε 20 διαφορετικούς εμπλεκόμενους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας νόμος που ψηφίστηκε προ δεκαπενταετίας, ο 3013/2002 αποτελεί, ό,τι πιο σύγχρονο διαθέτουμε στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Μαζί με μια εγκύκλιο που εξειδικεύει τον «Ξενοκράτη» αποτελούν όλο κι όλο το εργαλειοστάσιο αντιμετώπισης καταστροφών σε μια χώρα που είναι έκθετη πανταχόθεν. Σε σύνολο 262 χωρών η Ελλάδα κατατάσσεται ως προς την ευπάθειά της έναντι των κινδύνων και των καταστροφών στη θέση 114.
Β) Σύγχυση και επικάλυψη αρμοδιοτήτων σε κάθε φάση της πολιτικής. Για παράδειγμα, στον σχεδιασμό πολιτικής για τις δασικές πυρκαγιές εμπλέκονται:
- Η διυπουργική επιτροπή πολιτικής προστασίας
- Το κεντρικό συντονιστικό όργανο πολιτικής προστασίας
- Η Γενική Γραμματεία πολιτικής προστασίας
- Τα Υπουργεία που οφείλουν να καταρτίσουν ειδικά σχέδια δράσης, και
- Οι Περιφέρειες και οι αποκεντρωμένες διοικήσεις που οφείλουν να καταρτίζουν σχέδια δράσης στη βάση των αντίστοιχων σχεδίων δράσης των Υπουργείων.
Στην αντιπυρική προστασία δασών εμπλέκονται:
- Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
- Οι διευθύνσεις δασών των Περιφερειών.
- Οι διευθύνσεις δασών των αποκεντρωμένων διοικήσεων.
- Ο περιφερειακός διοικητής πυροσβεστικής
- Τα συντονιστικά των ΟΤΑ.
Οπότε, οι 11 αρμοδιότητες που συν-ασκούνται μόνον από 17 φορείς κατά τη φάση της καταστολής φαντάζουν, ομολογουμένως, λίγες!
Ο δομικός πληθωρισμός εξυπηρετεί πελατειακές και συντεχνιακές ανάγκες κι όχι πραγματικές. Οι Περιφέρειες είναι ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, αφού λειτουργούν περισσότερο ως μεσίτες, ψάχνοντας να βρουν κάποιο γκρέηντερ ή υδροφόρα και λιγότερο ως επίπεδο διοίκησης με αποφασιστική αρμοδιότητα.
Γ) Παροιμιώδη ανικανότητα στην απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, που έχουν παρασχεθεί αφειδώς στην Ελλάδα. Εδώ και 15 χρόνια, εκχωρούνται στη χώρα μας πόροι οι οποίοι, εάν είχαν στοιχειωδώς αξιοποιηθεί, δεν θα αντιμετωπίζαμε τα σημερινά προβλήματα. Για του λόγου το αληθές, χρηματοδοτήσεις έχουν παρασχεθεί και μέσω των μηχανισμών υποβοηθητικών παρεμβάσεων αλλά και μέσω ειδικών κοινοτικών προγραμμάτων δράσης για την πολιτική προστασία, και μάλιστα όχι μια ή δύο αλλά τρεις φορές: Το πρώτον, κατά την περίοδο 1998 – 1999, το δεύτερον κατά την περίοδο 2000-2004 και, το τρίτο, που χορηγήθηκε μετά τις πυρκαγιές του 2007, το «ειδικό πρόγραμμα για την χρηματοδότηση δράσεων για την πολιτική προστασία», ενός εκατομμυρίου ευρώ, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ (2007-2013), το οποίο έμεινε αναπορρόφητο.
Όσο δεν συνειδητοποιείται ότι η διαχείριση των καταστροφών είναι πολιτική και η αντιμετώπισή της δεν πρέπει να επαφίεται στα στοιχεία της φύσης, τότε σε κάθε καταστροφή θα περιμένουμε την επόμενη.
