Αλλά γιατί να οιμωγούμε; Το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν είναι κάτι νέο. Ούτε άρχισε τώρα, από τη χώρα μας και λόγω του μνημονίου, ούτε είμαστε και οι μόνοι. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζει ο Ιρλανδός δημοδσιογράφος Fintan O’Τoole, στη New York Times, από την αρχή της οικονομικής κρίσης, η Ιρλανδία των 4.5 εκατομμυρίων, το 2008, μετανάστευσαν μέχρι σήμερα 400.000 νέοι άνθρωποι για την Ευρώπη και την Αμερική. Δηλαδή, το 9% του πληθυσμού της. Με ποιο δικαίωμα μπορεί μια κυβέρνηση ή οποιοσδήποτε άλλος παράγοντας να σταματήσει ένα νέο άνθρωπο να αναζητήσει καλύτερες συθήκες ζωής για τον εαυτό του και τα παιδιά του; Η μετανάστευση είναι φυσική ροπή του ανθρώπου από τη εμφάνισή του στη γη, ενστικτωδώς ζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, καλύτερα λειβάδια, καλύτερο καιρό, καθαρότερο νερό,ασφαλέστερο περιβάλλον, από τη κεντρική Αφρική, που λένε ότι πρωτοεμφανίστηκε. Από κει πέρασε στην Ασία στην Ευρώπη και εποίκησε ολόκληρη την υδρόγειο. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης είναι η πρωτογονική δύναμη που, όσο και αν εκπολιτιστούμε, θα παραμένει καθοριστικός παράγοντας στη προσπάθεια του ανθρώπου για μια πιο άνετη επιβίωση.
Και για να ξαναγυρίσουμε στη πατρίδα μας, το φαινόμενο της φυγής των πτυχιούχων, δεν φαίνεται ότι στο εγγύς μέλλον θα σταματήσει, αφού δεν πρόκειται να αλλάξει προς το καλύτερο η σχέση μεταξύ παραγωγής πτυχιούχων και θέσεων εργασίας. Και τούτο, για δύο βασικά λόγους. Πρώτον, γιατί η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θεωρείται «δικαίωμα» και είναι δωρεάν και δεύτερον, γιατί ο φοιτητής που δεν περνά τα μαθήματα και δεν παίρνει το πτυχίο του στο προκαθωρισμένο χρόνο, έχει το δικαίωμα να εξακολουθεί να φοιτά για όσα χρόνια θέλει μέχρι να πάρει το πτυχίο του. Αυτό που λέμε «αιώνιοι φοιτητές», που αν δεν τους επετρέπετο να παρακολουθήσουν σπουδές στα πανεπιστήμια, θα στρέφονταν σε παραγωγικά επαγγέλματα πρωτογενούς παραγωγής, που τόσο έχει ανάγκη η χώρα. Και είναι τόσο πολλοί αυτοί που κάνουν χρήση αυτού του δικαιώματος, που ο αριθμός τους υπερβαίνει κατά πολύ τον αριθμό των κανονικών φοιτητών που παίρνουν το πτυχίο τους εγκαίρως. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος, αν πάρουμε τους αριθμούς από το Κρατικό Προϋπολογισμό του 2010, ο Έλληνας φορολογούμενος ξόδεψε για τη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση 60% παραπάνω, επειδή από τους 600.000 χιλιάδες φοιτητές, οι 360.000 ήσαν «αιώνιοι». Αποτελεί κοινή πρακτική ότι οι φοιτητές που κατοικούν σε έδρες πανεπιστημίων, εφόσον διαμένουν με τους γονείς τους, δεν χρειάζεται να βιαστούν. Δηλαδή, η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση έχει γίνει μέρος του διεφθαρμένου πελατειακού συστήματος της σχέσης κυβέρνησης-ψηφοφόρου. Δεν ξέρω τί γίνεται σε άλλα μέρη του κόσμου, αλλά στην Αμερική, και μάλιστα στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, που ο φοιτητής πληρώνει 30 και 40. 000 δολλάρια δίδακτρα, αν δεν περάσει τα μαθήματα, δεν γίνεται δεκτός στο Πανεπιστήμιο τον επόμενο χρόνο, όσο και αν πληρώσει. Ο ανταγωνισμός στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, απαιτεί τη καλή μαρτυρία για τη προσέλκυση των αρίστων.
Εκτός των ανωτέρω, στην επαρχία, ο συνδυασμός των γεναιόδωρων επιδοτήσεων της Ε.Ε. και της δωρεάν τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εκμαυλίζει τη νεολαία της επαρχίας και προτιμάει τα πανεπιστημιακά επαγγέλματα υπηρεσιών, αντί να μείνει και, με μοντέρνες μεθόδους, να ασχοληθεί με τη πρωτοβάθμια παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Αποτέλεσμα, σήμερα να παράγουμε και να εξάγουμε πτυχιούχους και να εισάγουμε στοιχειώδη αγροτικά προϊόντα. Με κανένα τρόπο δεν υποστηρίζω ότι το παιδί του αγρότη πρέπει να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του και να μείνει στα χωράφια και μόνο το παιδί του φαρμακοποιού να μπορεί να γίνει φαρμακοποιός. Πιστεύω απόλυτα πως κάθε νέος πρέπει να μπορεί να ακολουθήσει το επάγγελμα που προτιμά, ως βασικό δικαίωμα, αλλά δεν πιστεύω ότι ο φορολογούμενος πρέπει να χρηματοδοτεί την επαγγελματική του κατάρτιση, είτε αυτός προέρχεται από την επαρχία είτε από τη πόλη.
Φοβάμαι ότι θα θεωρηθώ ότι εισάγω καινά δαιμόνια, αλλά η διαμονή μου στην Αμερική, μου παρέσχε τη δυνατότητα να συγκρίνω καταστάσεις και συστήματα και να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι πρέπει να αλλάξουν πολλά πράγματα στη πατρίδα μας και ένα από αυτά είναι η χρηματοδότηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Για να σταματήσουμε να παράγουμε περισσότερους πτυχιούχους από όσους χρειαζόμαστε,η Πανεπιστημιακή μόρφωση πρέπει να χαρακτηριστεί και να καθιερωθεί σαν αυτή που πραγματικά είναι, «επαγγελματική κατάρτιση» και όχι «παιδεία», όπως θεωρείται τώρα. Και θα έπρεπε να υπαχθεί στη δικαιοδοσία, όχι του Υπουργείου Παιδείας, αλλά του Υπουργείου Ανάπτυξης. Το Υπουργείο που θα πρέπει να συντονίζει τη παραγωγή των πτυχιούχων με τις ανάγκες της οικονομίας χωρίς την οικονομική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Η Επαγγελματική Κατάρτιση πρέπει να θεωρηθεί αυτό που πραγματικά είναι, «αγαθόν», που πουλιέται και αγοράζεται. Όταν προσφέρεται, όπως τώρα, δωρεάν, όχι μόνον δεν εκτιμάται, αλλά, θεωρούμενη σαν δικαίωμα, γίνεται και καταχρηστική. «Παιδεία» είναι ό,τι έχει να κάνει με τη στοιχειώδη μόρφωση του «παιδιού», Δημοτικό Γυμνάσιο, και όχι για να εφοδιάσει κάποιον με γνώσεις για ένα ορισμένο βιοποριστικό επάγγελμα. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να επενδύσει τα δικά του κεφάλαια και όχι του φορολογουμένου. Φυσικά, πρέπει να δημιουργηθούν συνθήκες διευκόλυνσης των απόρων φοιτητών να επιδιώξουν την επίτευξη του ονείρου τους, αν αποφασίσουν να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο, αλλά αυτοί που έχουν τη δύναμη να διαθέσουν τους δικούς τους πόρους, πρέπει να μην επιβαρύνουν το φορολογούμενο.
Είναι αλήθεια ότι με τον εκπατρισμό των πτυχιούχων ο φορολογούμενος δεν θα μπορέσει ποτέ να αποσβέσει τη δαπάνη των σπουδών τους, αλλά με κανένα τρόπο δεν πρέπει να θεωρούμε τη «διαρροή των εγκεφάλων» σαν κατάρα. Άλλωστε, αυτό δεν άρχισε τώρα. Πάντα αυτό γινόταν. Τα πανεπιστήμια του κόσμου είναι γεμάτα από Έλληνες επιστήμονες, που, υπο ομαλές συνθήκες, έχουν φύγει για μεταπτυχιακές και δεν ξαναγύρισαν ποτέ. Έτσι, για να είμαστε δίκαιοι μαζί τους, πρέπει να τους αναγνωρίσουμε το δικαίωμα να επιδιώξουν το κατάλληλο περιβάλον που θα τους επιτρέψει, εκεί που τους αναγνωρίζονται τα χαρίσματα και τις ικανότητές τους, να διαπρέψουν έστω και έξω από τα σύνορά μας. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπό τις σημερινές συνθήκες, το φευγιό τους λειτουργεί σαν δικλείδα εκτόνωσης της κοινωνικής απελπισίας, που προκαλεί η ανεργία, που αν συμπιεστεί υπερβολικά, μπορεί να εκραγεί με απρόβλεπτες κοινωνικές συνέπειες.
Η λύση όμως δεν μπορεί να βρεθεί μέσα σε χρόνο αστραπή και όλοι οι πτυχιούχοι να μπορέσουν να βρούν θέση εργασίας στη πατρίδα χωρίς να αναγκαστούν να εκπατριστούν. Η κυβέρνηση, το κράτος, η αρμόδια αρχή, θα πρέπει σχεδιάσει μακροχρόνιους μη βίαιους τρόπους, για να προσελκύσει τους νέους στις θετικές επιστήμες πρωτοβάθμιας παραγωγής, που έχει ανάγκη η χώρα, είτε αναλαμβάνοντας τη δαπάνη, οπως γίνεται σήμερα με τη χρηματοδότηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης για όλους τους τελειόφοιτους γυμνασίου, είτε με τη περικοπή των δαπανών της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Φοβάμαι ότι αυτά που προτείνω παραπάνω, συμπεριλαμβάνονται στη κατηγορία αυτών που χαρακτηρίζονται στην Ελλάδα και συνοψίζονται στη στερεότυπη φράση: Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται στην Ελλάδα. Το ξέρω, το άγνωστο φοβίζει , αλλά είναι ανάγκη να κατανικήσουμε τους φόβους μας και να αναγνωρίσουμε ότι οι καιροί μας επιβάλουν να σταματήσουμε να φοβόμαστε την αλλαγή. Η αλλαγή είναι αναγκαία, είναι επιβεβλημένη, είναι φυσική συνέπεια. Χωρίς αλλαγή δεν υπάρχει εξέλιξη. Και δεδομένου ότι η ιστορία είναι το χρονικό των αλλαγών που συμβαίνουν ανά το κόσμο, συνόρων, πολιτευμάτων, ηγετών κ.α., χωρίς αλλαγή δεν γράφεται ιστορία. Τα πάντα ρει. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να προσαρμοστούμε. Να τρέψουμε την αλλαγή προς όφελός μας. Και ένας τρόπος να προσαρμοστούμε είναι να προετοιμάσουμε και να εκτελέσουμε την αλλαγή εμείς οι ίδιοι στο κατάλληλο χρόνο και με το κατάλληλο τρόπο , γιατί, όπως το ζούμε με τα μνημόνια, τότε θα μας την επιβάλουν οι ξένοι με απρόβλεπτες συνέπειες.
