Ας πάρουμε όμως τα πράγματα λίγο ανάποδα, αρχίζοντας από τον αντίλογο. Μήπως είχε δίκιο ο Δαβάκης σε αυτά που είπε; Αλήθεια δεν είναι ότι στην περιοχή που έκανε την ομιλία του γίνονται πάμπολες ληστείες από Ρομά, μερικές μάλιστα αρκετά βίαιες και κάποιες ακόμα και από μικρά παιδιά; Ναι, αλήθεια είναι. Η λύση όμως, ποια είναι; Το να απομονώσουμε ακόμα περισσότερο τους Αθίγγανους; Μήπως να τους περιορίσουμε σε κάποια αποκλειστικά δική τους περιοχή για να μην έχουν καμία επαφή με τους υπόλοιπους; Μήπως να τους χτίσουμε και κάποιον φράχτη για να είμαστε σίγουροι; Να βάλουμε και μερικούς φύλακες για να μη μένουν χωρίς επιτήρηση; Να κρεμάσουμε και καμια ταμπέλα που να γράφει κάτι που θα τους ωθεί στον σωστό δρόμο, όπως για παράδειγμα «Η εργασία απελευθερώνει» , ξέρετε, όπως έγραφε στο Νταχάου;
Για κάποιους μπορεί αυτός ο φασισμός που έρχεται ως αποτέλεσμα του ρατσισμού να είναι επιλογή. Για ένα κυβερνητικό κόμμα στην Ελλάδα του 2018 αυτό όμως απαγορεύεται. Η μόνη επιλογή θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος αντιμετωπίζοντας τους Ρομά ως ισότιμους πολίτες. Άρα, μόνη δυνατή λύση είναι η αρμονική ένταξή τους στην κοινωνία, όχι η περαιτέρω περιθωριοποίησή τους. Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να παραμερίσεις τον θυμό σου ή το αίσθημα της αδικίας για τη ζημιά που είχες και έμεινε ατιμώρητη, αλλά η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα δύσκολο που απαιτεί από όλους μας θυσίες. Το εύκολο πολίτευμα είναι εκείνο που στοχοποιεί μια κοινωνική ομάδα, την καθιστά μόνη υπεύθυνη για ό,τι κακό συμβαίνει, την απομονώνει και της επιτίθεται.
Έχοντας αυτά κατά νου, που κατατάσσουμε τη συμπεριφορά του Δαβάκη; Όχι μόνο η ομιλία του, αλλά ακόμα και η συγγνώμη του φρόντισαν να περιθωριοποιήσουν τους Αθίγγανους, δείχνοντάς τους ως μόνους υπαίτιους για την κρίση παραβατικότητας στην περιοχή. Η αστυνομία δεν φταίει που δεν έκανε καλά τη δουλειά της; Το κράτος δεν φταίει που υπάρχει χαμηλό μορφωτικό και βιωτικό επίπεδο στην περιθωριοποιημένη αυτή κοινωνική ομάδα; Ο ίδιος δεν φταίει που δεν εξαγγέλει –έστω και ως κενή προεκλογική υπόσχεση- κάποιες κινήσεις ένταξης των Ρομά στο κοινωνικό σύνολο της περιοχής;
Αν σκέφτεστε «Μα καλά, θα πάει κάποιος πολιτικός στους εξαγριωμένους κατοίκους και θα τους πει ότι θα βοηθήσει τους Ρομά που τους έδειραν και τους έκλεψαν και θα περιμένει μετά να ξαναβγει Βουλευτής;» όχι, έχω επίγνωση που ζω και των κανόνων της πολιτικής και δεν είμαι τόσο αισιόδοξος. Περιμένω όμως, τουλάχιστον, μαζί με τις υποσχέσεις για αστυνόμευση και απόδοσης δικαιοσύνης να πει και αυτό. Περιμένω από έναν υπεύθυνο Βουλευτή να συνειδητοποιεί ότι θεσμικά εκπροσωπεί όλη την εκλογική του Περιφέρεια, ακόμα και αυτούς που δεν τον ψήφισαν. Περιμένω να έχει τουλάχιστον μία επαφή με την ηθική μιας δημοκρατικής κοινωνίας.
Πάνω από όλα όμως περιμένω, αν μη τι άλλο, να μη κάνει την κατάσταση χειρότερη. Εδώ λοιπόν είναι που απέτυχε πλήρως ο Θανάσης Δαβάκης, όπως αποτυγχάνει και κάθε πολιτικός τα τελευταία χρόνια όταν αναγκάζεται να ζητήσει συγγνώμη. Διαβάζοντας την δήλωση συγγνώμης του όπου απαριθμεί τους λόγους που, βγάζοντάς τον από τα ρούχα του, τον οδήγησαν σε αυτό το λάθος λείπει κάτι: το βήμα παρακάτω.
Για να καταλάβετε τι εννοώ, ας υποθέσουμε ότι φεύγοντας το πρωί για δουλειά κοπανάω πόρτες, ντουλάπες και συρτάρια με αποτέλεσμα να ξυπνάει η σύζυγός μου. Την πρώτη φορά μου το επισημαίνει, της ζητάω συγγνώμη και είμαστε εντάξει. Τη δεύτερη φορά της ξαναζητάω συγγνώμη και μετά από κάποια ώρα και πάλι είμαστε εντάξει. Την δέκατη πέμπτη φορά όμως, όσα συγγνώμη και να ζητήσω και όσο ειλικρινής και αν είναι η στεναχώρια μου δεν γίνεται να περιμένω από την σύζυγο να πιστέψει ότι το εννοώ. Αυτό εννοούμε όταν λέμε ότι «από τότε που βγήκε η συγγνώμη χάθηκε το φιλότιμο». Τι θα έπρεπε λοιπόν να κάνω; Μαζί με τη συγγνώμη, να δεσμευτώ ότι δεν θα το επαναλάβω. Για να γίνει αυτό θα πρέπει όχι μόνο να κάνω ησυχία το πρωί, αλλά να βάλω και WD-40 ή κάποιο άλλο λάδι στις πόρτες που τρίζουν και να βγάλω τα ρούχα της επόμενης ημέρας από την προηγούμενη για να μην ανοίγω ντουλάπες και συρτάρια.
Αυτή λοιπόν είναι η ουσιαστική συγγνώμη: εκείνη που εντοπίζει το πρόβλημα και περιέχει και μία δέσμευση αντιμετώπισής του. Πώς θα μπορούσε λοιπόν η συγγνώμη του Θανάση Δαβάκη να είναι χρήσιμη και όχι κενή; Το ότι αναγνώρισε το λάθος του είναι κάτι σωστό, αλλά μόνο το μισό μιας ειλικρινούς και χρήσιμης συγγνώμης. Το επόμενο βήμα θα ήταν να προτείνει τρόπους ώστε να μην επαναληφθεί παρόμοιο ρατσιστικό παραλήρημα από τον ίδιο ή άλλο κάτοικο της περιοχής, όπως για παράδειγμα κάποιες οργανωμένες επισκέψεις στους καταυλισμούς των Αθίγγανων με στόχο να γνωριστούν καλύτερα με τους ίδιους και την κουλτούρα τους. Θα έπρεπε επίσης να αναγνωρίσει τις ευθύνες του ίδιου και της πολιτείας, δηλαδή την απομόνωση των Ρομά μαζί με το κακό μορφωτικό και βιωτικό τους επίπεδο, και να δεσμευτεί για κινήσεις αντιμετώπισής τους. Θα μπορούσε κατόπιν συνεννόησης ακόμα και να θέσει τυπικά την παραίτησή του στην διάθεση του προέδρου, κάτι που δεν θα διόρθωνε τίποτα αλλά θα έδειχνε τουλάχιστον ότι έχει επίγνωση της βαρύτητας του λάθους του.
Προφανώς αν υπήρχε μία τέτοιου είδους απολογία δεν θα έδινε το δικαίωμα ούτε σε κανέναν να ζητάει δικαίως διαγραφή, ούτε στα αντίπαλα κόμματα να μιλάνε για ακροδεξιά ΝΔ και ρατσιστικό παραλήρημα, ούτε σε εμένα να γράψω αυτό το άρθρο. Ειδικά στα υπόλοιπα στελέχη της ΝΔ οι επιπτώσεις από την πολιτική ανοησία του Δαβάκη και την κακή απολογία του θα είναι τεράστιες. Εννοείται πως σε κάθε περίπτωση δημόσιας συνομιλίας –π.χ. σε ένα καφενείο ή σε τηλεοπτικό παράθυρο- οι εκπρόσωποι της ΝΔ είναι εντελώς ευνουχισμένοι απέναντι στις κατηγορίες του ΣΥΡΙΖΑ για στροφή στην ακροδεξιά και ρατσιστική ρητορική. Τι να απαντήσεις; Ακόμα και τα πιο μετριοπαθή στελέχη –π.χ. ο αντιπρόεδρος Κωστής Χατζηδάκης- θα πρέπει να παραδεχτούν ότι όντως βρίσκονται στο ίδιο κόμμα με τον Θανάση Δαβάκη, ο οποίος όντως μίλησε ρατσιστικά και έμεινε εντελώς ατιμώρητος, χωρίς καν κάποια δημόσια επίπληξη ή κάποια παραπομπή στα αρμόδια όργανα του κόμματος για να εξεταστεί η υπόθεσή του.
Οι γενικεύσεις είναι ένα από τα κλασσικά και πιο επικίνδυνα χαρακτηριστικά του ρατσισμού και το χειρότερο είναι ότι τις έχουμε κάνει δεύτερη φύση μας. Δείτε για παράδειγμα την ακριβώς προηγούμενη παράγραφό μου: θεώρησα δεδομένο ότι όλη η ΝΔ θα θεωρηθεί ακροδεξιά επειδή ο Θανάσης Δαβάκης έχει ακροδεξιά ρητορική, ακόμα και στελέχη της που έχουν δώσει μάχη ενάντια στον ρατσισμό και τις ακραίες πολιτικές ιδεολογίες. Όπως όμως όλοι οι Αθίγγανοι κακώς μπήκαν στο ίδιο τσουβάλι από τον Θανάση Δαβάκη, έτσι κακώς θα ομαδοποιηθούν και όλοι οι νεοδημοκράτες από τους συριζαίους ως ακροδεξιοί και ρατσιστές. Αν λοιπόν σας φαίνεται άδικο το να πρέπει μετριοπαθή και αξιόλογα στελέχη του κέντρου να πρέπει να απολογηθούν και να αποδείξουν σε κάθε συριζαίο συνομιλητή τους ότι δεν είναι ρατσιστές, φανταστείτε πόσο άδικο είναι να πρέπει να αποδείξει κάποιος Αθίγγανος ότι δεν είναι κακοποιός. Μόνο που ο Αθίγγανος δεν έχει ούτε τηλεόραση, ούτε ραδιόφωνο, ούτε εφημερίδες και ιστοσελίδες. Ο αδικημένος Αθίγγανος έχει μόνο την εκπροσώπηση που του παρέχει η Δημοκρατία, δηλαδή τον Βουλευτή της περιοχής του, δηλαδή τον Θανάση Δαβάκη…
Για να διαβάσετε δωρεάν το βιβλίο του Δημήτρη Κοντογιάννη «Δεν έχουμε Δημοκρατία: Μια κάπως μποέμ απόδειξη για κάτι που όλοι λίγο-πολύ γνωρίζαμε», πατήστε εδώ!
