γράφει ο Λάρκος Λάρκου.
Πρόσωπο της εβδομάδας είναι αναμφίβολα ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος. Η συμμετοχή του ως μεσάζοντα στη βιομηχανία με τα «χρυσά διαβατήρια», προκαλεί έντονες συζητήσεις. Θα μπορούσαν τα πράγματα να ήταν αλλιώς; Μάλλον όχι. Γιατί,
1. Στις αρχιεπισκοπικές εκλογές έλαβε το 8% των ψήφων, συνεπώς είναι θρησκευτική φυσιογνωμία με περιορισμένη επιρροή στην κοινή γνώμη. Επέδειξε, ωστόσο, άριστη γνώση του παρασκηνίου, έσπρωξε τους δύο επικρατέστερους για τη θέση (Κύκκου Νικηφόρο και Λεμεσού Αθανάσιο) σε μάχες αλληλοεξόντωσης και, τελικά, το 8%, του έδωσε τον αρχιεπισκοπικό θρόνο.
2. Καθ’ όλη τη διάρκεα της αρχιεπισκοπείας του, επέδειξε ιδιαίτερη προσήλωση στις επιχειρηματικές δραστηριότητες της εκκλησίας, είτε συμμετέχοντας αυτοπροσώπως στις ΓΣ των μετόχων της Ελληνικής και της Τράπεζας Κύπρου, είτε επιδαψιλεύοντας νουθεσίες στους εργαζόμενους στο Sun Hall στη Λάρνακα για να τερματίσουν τα απεργιακά μέτρα. Ιδιαίτερο χρόνο αφιερώνει στις ξενοδοχειακές επενδύσεις ζητώντας να ξεπερνούνται «προσκόμματα» που θέτει η ύπαρξη αρχαιοτήτων στην Γεροσκήπου, ακόμα με την απειλή για χρήση τρακτέρ για να προχωρούν πιο γρήγορα οι δουλειές.
3. Τα πιο πάνω είναι λιγο-πολύ γνωστά. Αν και δεν είναι λίγοι εκείνοι που προφήτευαν ότι θα ήταν ένας ενδιαφέρων επιχειρηματίας με ραβδί, η προφητεία τους απεδείχθη απολύτως εσφαλμένη: οι επιστολές του Χρυσοστόμου σε κρατικές υπηρεσίες για να λάβει ταχέως «χρυσό διαβατήριο», ένας Μαλαισιανός μαφιόζος, έφερε στην επιφάνεια επιταγές αξίας 310.000 ευρώ που έλαβε ο ίδιος, ως εκκλησία, από τον Μαλαισιανό συμπατριώτη. Η ανάδειξη του θέματος σε σκάνδαλο με πολλές διαστάσεις, δεν έπεισε τον αρχιεπίσκοπο να κάνει τα αυτονόητα. Αντίθετα, με τη δημόσια δήλωσή του ότι «όποιου δεν αρέσει μπορεί να πέσει χώρκα του», απέδειξε ότι έχει χάσει επαφή με την πραγματικότητα.
4. Με την αποκάλυψη της υπόθεσης Jho Low, όλα έγιναν πιο καθαρά σε σχέση με τις ντενκτασικής κοπής παρεμβάσεις του στο κυπριακό. Με αταλάντευτη αμετροέπεια προπαγανδίζει υπέρ της λύσης των δύο κρατών. Στην Χριστουγεννιάτικη εγκύκλιο του το 2017, σημειώνει ότι «οι διακοινοτικές συνομιλίες, όπως γίνονταν μέχρι σήμερα, ήταν ο σχεδιασμός της Τουρκίας για να μας επιβάλει τους όρους της», ενώ λίγο πριν δήλωνε ότι «όσοι είναι κάτω των 50 ετών δεν πιστεύουν ότι μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη λύση ομοσπονδίας στο Κυπριακό και θα ήταν προτιμότερο να πάμε σε λύση δύο κρατών», («Πολίτης» 28/11/2017).
Η αδιαφορία του για τη συνέχιση του status quo έχει πληρέστερη εξήγηση, καθώς οι ειδήσεις γύρω από τα «χρυσά διαβατήρια» ενισχύουν τις γνώσεις μας για τα βαθύτερα αίτια αυτής της αμετροέπειας. Ο Ν. Αναστασιάδης και ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ανέπτυξαν κοινές προσεγγίσεις μέσα από τη διακωμώδηση της διαδικασίας στις διακοινοτικές συνομιλίες και την ταυτόχρονη και συντονισμένη αξιοποίηση της βιομηχανίας γύρω από τα διαβατήρια. Ο Jho Low ήταν μια πάσα από τον ένα στον άλλο. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις ο Αρχιεπίσκοπος παρεμβαίνει στο κυπριακό με ένα κλικ πιο «μπροστά» από τον Ν. Αναστασιάδη προετοιμάζοντας το έδαφος και ύστερα ακολουθούν οι δηλώσεις από τον δεύτερο, καθώς και των εταίρων τους στο παιχνίδι της παραπλάνησης. Το 2016 στο Μοντ Πελεράν, μόλις ο Ν. Αναστασιάδης παρέλαβε χάρτη για το εδαφικό και διαπίστωσε την εγκυρότητα της στάσης Ακιντζί, αποχώρησε, κατά περίεργο τρόπο, από το ελβετικό θέρετρο. Επέστρεψε στην Κύπρο. Την επομένη, μετέβη στην αρχιεπισκοπή για συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο!
5. Δεν γνωρίζω, αν η κρίση των πολιτών είναι επιεικής ή αυστηρή με τον Αρχιεπίσκοπο. Σίγουρα, όμως, θα είναι δίκαιη: σε κανένα στάδιο του βίου του του, δεν επέδειξε στοιχειώδη πνευματικότητα, ή έστω, στοιχειώδη σεβασμό στο σχήμα που υπηρετεί. Κυριολεκτικά βρίσκεται στον αντίποδα σημαντικών εκκλησιαστικών ηγετών, όπως λ.χ ο Αλβανίας Αναστάσιος. Μικρό το κακό, θα έλεγε κάποιος, αν η Κύπρος ήταν Μονακό. Ηγείται, ωστόσο, της εκκλησίας σε μια χώρα με τα χαρακτηριστικά μας. Η συμβολή του στην ανάπτυξη του ανορθολογικού τρόπου σκέψης, υπήρξε ιδιαιτέρως καθοριστική, είτε προτείνοντας «κατάλληλους» Υπουργούς Παιδείας, είτε διανέμοντας εγκυκλίους σε κυριακάτικες λειτουργίες, ώστε οι πιστοί να έχουν την ευκαιρία να ακούσουν λόγους υπέρ της διατήρησης του status quo στο κυπριακό. Ο δημόσιος λόγος του έλκει την καταγωγή του από τον κόσμο του φανατισμού και των επιθέτων-«οι εκπαιδευτικοί είναι βίτσα που θέλουν». Πιθανώς να είναι μια σύμπτωση της ιστορίας: η ηγεσία της εκκλησίας στο πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου έχει εξελιχθεί σε μιαν πηγή διαρκούς αντιπαλότητας, μέσα από τη χρήση βαρύτατων χαρακτηρισμών, κατά όσων δεν σκέφτονται με τον τρόπο που ο ίδιος επιθυμεί. Διαθέτει αποδεδειγμένο έλλειμμα ανοχής και διαλλακτικότητας, και προφανώς καθόλου αντίληψη της θέσης του ως φορέα συνεννόησης, ή πολύ περισσότερο ως φορέα προσέγγισης και διαλόγου ανάμεσα στα χριστιανικά δόγματα, ή και άλλες θρησκείες. Μια προσωπικότητα με αυτά χαρακτηριστικά, θα ήταν, μάλλον, έκπληξη, να ήταν σε επαφή με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά ρεύματα στο χώρο του πνεύματος, ή να τον ενδιέφερε η επίλυση του κυπριακού. Ως συνήθης κύπριος επιχειρηματίας, επιθυμεί να μπλοκάρει την εξέλιξη της ιστορίας στο 60% της νήσου, παρά να κοιτάξει το χάρτη και να δει πέρα από τις «αρχαιότητες»…
