Με ξένισε, όμως, πόσο συντηρητικά ορισμένοι (και, μάλιστα, διατελέσαντες σε υψηλές θέσεις ευθύνης) αντιμετώπιζαν την πιθανότητα ύπαρξης μιας πολιτικής που θα έθετε στο στόχαστρο τις «δαπάνες» του δημοσίου. Χωρίς πολλές περιστροφές ισχυρίστηκαν ότι σημαντικό περιθώριο περιστολής/εξορθολογισμού/ αναθεώρησης, έστω, των δαπανών δεν υπάρχει. Η αιτία, κατ’ αυτούς, είναι ότι, κατ’ ουσίαν, οι δαπάνες στις οποίες αναφερόμαστε δεν είναι παρά δαπάνες μισθοδοσίας και συνεπώς, όποιος αναφέρεται σ’ αυτές θέλει/συμφωνεί στις απολύσεις στο δημόσιο. Όσον αφορά το περιθώριο μείωσης των λειτουργικών δαπανών, η εκτίμηση των «γκουρού» ήταν ότι αυτές έχουν, ήδη, συμπιεστεί πολύ και δεν υπάρχει περιθώριο περαιτέρω συμπίεσής τους, διότι τότε θα παρατηρηθούν φαινόμενα λειτουργικής παράλυσης σε κρίσιμες δημόσιες υπηρεσίες.
Είχα την αίσθηση ότι συζητούσα με στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους ή με καρεκλοκένταυρους των Βρυξελλών που κάνουν «πολιτική», ενώ η μόνη έγνοια τους είναι να αφήσουν τα πράγματα να λειτουργούν όπως λειτουργούν. Σκεφτόμουνα, επίσης, ότι οι μεταρρυθμίσεις έχουν απέναντί τους την Σκύλλα της γραφειοκρατικοποίησης της πολιτικής και την Χάρυβδη της πολιτικοποίησης της γραφειοκρατίας. Μα, πως ν’ αλλάξουν τα πράγματα, όταν ο πολιτικός λειτουργεί ως τμηματάρχης του Λογιστηρίου ο οποίος έχει ως υποχρέωση να εφαρμόζει τους νόμους κι όχι να τους αλλάζει, όχι να κάνει πολιτική; Αυτό υποτίθεται ότι πρέπει να κάνει ο πολιτικός.
Επίσης, σκεφτόμουνα πώς απονευρώνονται κάποιες κρίσιμες μεταρρυθμίσεις, όπως εκείνη της ψηφιακής Ελλάδας, όπου από επανάσταση μπορεί να μετατραπεί σε τσάι κυριών που θα υπηρετεί/διεκπεραιώνει την γραφειοκρατία, εάν εκείνος που αναλαμβάνει να την κάνει είναι άτολμος και συντηρητικός. Η άγονη διαδρομή τεσσάρων κοινοτικών πλαισίων στήριξης, στα οποία περιλαμβάνονταν πολλά «έργα πληροφορικής» με αντίστοιχες εκατοντάδες εκατομμυρίων που ενθυλακώθηκαν από κρατικοδίαιτους, είναι η καλύτερη απόδειξη.
Πέραν του έκδηλου πολιτικού συντηρητισμού των συνομιλητών μου, εκείνο το οποίο με εξέπληξε αρνητικά ήταν ο επιστημονικός συντηρητισμός τους. Όχι ότι δεν είχαν ήξεραν για ρεύματα όπως τα θεσμικά οικονομικά που έχουν στο επίκεντρο της οικονομικής ανάλυσης την κουλτούρα και την ποιότητα των θεσμών αλλά, απλώς, δεν πίστευαν ότι αυτά που εκεί διατυπώνονται και που δοκιμάστηκαν σε πολλές χώρες, μπορεί ποτέ να γίνουν πράξη στην Ελλάδα. Εν προκειμένω, το να προβληματιστεί κανείς, να αναδείξει, να φέρει στο επίκεντρο της οικονομικής συζήτησης μεγέθη όπως είναι το κομματικό κράτος, είναι παράτολμο (τουλάχιστον). Σίγουρα, θα δυσκολευτεί το γενικό λογιστήριο να ποσοτικοποιήσει μια τέτοια πρόταση. Η ποσοτικοποίηση είναι η άλλη λέξη για τον συντηρητισμό. Σκεφθείτε, δηλαδή, μ’ αυτούς τους ινστρούχτορες να επιχειρήσεις πραγματική τυποποίηση και απλούστευση γραφειοκρατικών διαδικασιών (που επιβαρύνουν με 6.7% του ΑΕΠ την ελληνική οικονομία), να θέσεις ως πρώτιστη μεταρρύθμιση τον έλεγχο των επιπτώσεων των νόμων (και την αποκάθαρση του στοκ), ή ακόμη να συνδέσεις τον προϋπολογισμό με τις επιδόσεις των δημοσίων οργανώσεων.
Οι συντηρητικοί βρίσκονται παντού: Στη ΝΔ, στο ΠΑΣΟΚ, στον ΣΥΡΙΖΑ! Πότε θα μπορέσουμε να αντιτάξουμε απέναντί τους ένα φιλελεύθερο μέτωπο που θα μπορέσει να τους αντιμετωπίσει;
