Θέλω να μοιραστώ τις σκέψεις και τις θέσεις μου γύρω από την αναγκαιότητα εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή και την αποφυγή πρόωρων εκλογών. Πιστεύω πως σε αντίθετη εξέλιξη θα προκύψει μια σειρά κινδύνων για την ελληνική οικονομία και σε κάθε περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση -όποια και αν είναι αυτή- θα διαπραγματευθεί από χειρότερη θέση με τους Ευρωπαίους εταίρους. Η παρούσα συγκυρία είναι ανάλογη της εποχής που προηγήθηκε της Μικρασιατικής Καταστροφής όπως τη γνωρίζω από τις διηγήσεις του Μικρασιάτη πατέρα μου και από τη μελέτη της ιστορίας. Δεν πρέπει να επαναληφθεί. Όσοι αμφιβάλουν τους καλώ να παρακολουθήσουν το θεατρικό έργο «Σμύρνη μου αγαπημένη» που παίζεται αυτή την εποχή στον Ελληνικό Κόσμο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.
Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να επισημάνω πως η χώρα μας έχει ανάγκη να δανειστεί μεγάλα ποσά μέσα στο 2015, λόγω λήξεως υποχρεώσεων του παρελθόντος, παρά το γεγονός ότι προβλέπεται να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και πρωτογενή πλεονάσματα. Ισοσκελισμένος προϋπολογισμός σημαίνει ότι μέσα στο 2015 δεν θα συνεχίσουμε να παράγουμε νέα ελλείμματα, ότι δηλαδή τα έσοδα του 2015 θα είναι ίσα με τις δαπάνες του ίδιου έτους. Αντίθετα, η μεγάλη ανάγκη χρηματοδότησης προκύπτει από το γεγονός ότι πρέπει να αποπληρώνουμε χρέη του αμαρτωλού παρελθόντος. Ας αναλογιστούμε μια αντίστοιχη περίπτωση από την ιδιωτική οικονομία. Ακόμη και κερδοφόρες εταιρείες μπορεί να χρεοκοπήσουν αν δεν έχουν θετικές ή τουλάχιστον ουδέτερες ταμειακές ροές. Το γνωρίζουν καλά οι άνθρωποι της πραγματικής οικονομίας.
Σύμφωνα με την έκθεση της Deutsche Bank, το Ελληνικό Δημόσιο καλείται να αποπληρώσει μέσα στο 2015 ομόλογα ύψους 15,2 δις ευρώ -πέραν των Εντόκων Γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου (ύψους 15 δις ευρώ περίπου), πέραν των τόκων που θεωρητικά θα καλυφθούν από τα έσοδα του Προϋπολογισμού- με την ακόλουθη χρονική κατανομή:
|
Λήξεις κρατικών τίτλων μέσα στο 2015 |
|
|
|||
|
Μήνας |
Ποσό |
|
|
|
|
|
Ιανουάριος |
423 |
|
|
|
|
|
Φεβρουάριος |
705 |
|
|
|
|
|
Μάρτιος |
1.445 |
|
|
|
|
|
Απρίλιος |
423 |
|
|
|
|
|
Μάιος |
705 |
|
|
|
|
|
Ιούνιος |
1.445 |
|
|
|
|
|
Ιούλιος |
3.914 |
|
|
|
|
|
Αύγουστος |
3.188 |
|
|
|
|
|
Σεπτέμβριος |
1.445 |
|
|
|
|
|
Οκτώβριος |
423 |
|
|
|
|
|
Νοέμβριος |
0 |
|
|
|
|
|
Δεκέμβριος |
1.128 |
|
|
|
|
|
Σύνολο |
15.247 |
|
|
|
|
|
Τα ποσά σε εκατομμύρια ευρώ |
|
|
|
||
|
Πηγή: Deutsche Bank, Bloomberg Finance LP, EFSF, ΥΠ.ΟΙΚ., ΔΝΤ |
|||||
Από δική μας περαιτέρω έρευνα προέκυψε ότι τα 15 δις ευρώ είναι υποχρεώσεις της Ελλάδος 6,6, δις ευρώ στο Ευρωσύστημα, 8,5 δις ευρώ υποχρεώσεις στο ΔΝΤ. Επίσης υπάρχουν λήξεις 15 δις ευρώ σε έντοκα γραμμάτια. Τα 15 δις ευρώ έντοκα γραμμάτια επειδή είναι βραχείας λήξεως και μικρότερου κινδύνου, μπορούν να αναχρηματοδοτηθούν ευκολότερα αν υφίσταται ρευστότητα στις Ελληνικές τράπεζες. Αποκλείεται αναχρηματοδότηση των υπολοίπων υποχρεώσεων χωρίς συμφωνίες και δεσμεύσεις με τους εταίρους μας.
Το δεύτερο πράγμα το οποίο θα ήθελα να τονίσω είναι πως σε αυτή τη χρονική συγκυρία, η ελληνική οικονομία έχει μεγάλες προσδοκίες ταμειακών και λογιστικών εσόδων, τόσο από τους Ευρωπαίους εταίρους της, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά και από το ΔΝΤ. Όλες αυτές οι προσδοκίες βέβαια είναι στενά συνδεδεμένες με την εξέλιξη και την πρόοδο που θα σημειώσουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ημών και των Ευρωπαίων. Ή αλλιώς, σε περίπτωση ρήξης με τους Ευρωπαίους, όλα τα παρακάτω θα χαθούν. Ενδεικτικά και μόνο παραθέτω:
- Ποσό περίπου 4 δις ευρώ (2+2) είναι εγγεγραμμένο στους Προϋπολογισμούς του 2014 και 2015 και αφορά τις επιστροφές κερδών ελληνικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ πήρε τότε τον κίνδυνο της πτώσης της αγοράς ομολόγων αλλά ευτυχώς τα ομόλογα ανέβηκαν, τα επιτόκια έπεσαν, κέρδισε από την τότε αγορά και μας τα επιστρέφει. Τα ποσά αυτά είναι απαραίτητα για την ομαλή εκτέλεση του Προϋπολογισμού και προϋποθέτουν τη συμμόρφωση της Ελλάδας στα όσα μέχρι τώρα έχει συμφωνήσει.
- Η θετική ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης από την τρόικα θα σημάνει και άμεση εκταμίευση περίπου 7,5 δις ευρώ προς την Ελλάδα, που είναι απαραίτητα για την ρευστότητα,
- Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ξεκίνησε να χορηγεί έναντι πολύ χαμηλού κόστους ρευστότητα (LTRO’s) στις ευρωπαϊκές τράπεζες -και στις ελληνικές- προκειμένου αυτές να προχωρήσουν στη δανειοδότηση επιχειρήσεων.
- Οι τράπεζες χρηματοδοτούνται σήμερα προσφέροντας στην ΕΚΤ ως ενέχυρο τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου. Η ΕΚΤ δέχεται ως ενέχυρο τους ελληνικούς κρατικούς τίτλους, αν και δεν έχουν τον απαιτούμενο ελάχιστο βαθμό πιστοληπτικής αξιολόγησης, επειδή «η Ελλάδα βρίσκεται στο πρόγραμμα» ή προσθέτω εγώ σε «κάποιο πρόγραμμα έστω γενικό», όπως προβλέπεται να γίνει από το Μάρτιο του 2015. Προφανώς, η συγκεκριμένη δυνατότητα για δανεισμό των τραπεζών θα κινδυνέψει άμεσα μετά την 28η Φεβρουαρίου του 2015, αν μέχρι τότε δεν έχει υπάρξει κάποιας μορφής νέα συμφωνία με τους Ευρωπαίους. Αυτή είναι η μεγάλη και κύρια αδυναμία της χώρας μας όπως επιβεβαίωσε και η JP Morgan. Τα δάνεια της ΕΚΤ στο Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα (Target 2) διαμορφώνονται στα 42 δις ευρώ περίπου.
- Σε περίπτωση λήξης του μνημονίου στις 28/2/2015 χωρίς νέα συμφωνία με τους εταίρους μας, τα 11,5 δις ευρώ που «περίσσεψαν» από το δάνειο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα επιστρέψουν στην Ευρώπη (μειώνοντας το ελληνικό χρέος) και η ελληνική πλευρά θα χάσει τη δυνατότητα διαχείρισής τους (πχ χρησιμοποίησής του για την επιδιωκόμενη «προληπτική γραμμή στήριξης»).
- Σε περίπτωση μη συμφωνίας με την Ευρώπη, η Ελλάδα θα απολέσει και τα οφέλη που θα προκύψουν γι αυτήν, σε περίπτωση που η ΕΚΤ υιοθετήσει την πολιτική αγοράς κρατικών ομολόγων του Ευρωπαϊκού Νότου μέσα στο 2015 (θα μειώσει λόγω αύξησης της ζήτησης των ομολόγων, το κόστος δανεισμού του Ελληνικού δημοσίου, αλλά και των ελληνικών επιχειρήσεων). Η σχετική απόφαση της ΕΚΤ προβλέπεται να ληφθεί στη συνεδρίαση της 22ας Ιανουαρίου 2015.
- Ο τερματισμός της εκλογολογίας με την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας θα ανακουφίσει την ελληνική οικονομία, ενώ σε αντίθετη περίπτωση η πραγματική οικονομία θα εισέλθει σε μια τρίμηνη τουλάχιστον περίοδο περιπέτειας και ύφεσης.
- Και τέλος, ας μην ξεχνούμε και την υπόσχεση των Ευρωπαίων για κάποια «ελάφρυνση» του ελληνικού δημόσιου χρέους. Η συζήτηση / διαπραγμάτευση αυτή πρέπει να αρχίσει αφού συμφωνήσουμε και επιλύσουμε τα υπόλοιπα. Δεν ξεκινάμε τέτοια διαπραγμάτευση όταν είμαστε αδύναμη. Ούτε βάζουμε όλα τα θέματα μαζί. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο αδύνατος πάντοτε χάνει. Κοινή λογική χρειάζεται και όχι θεωρητικές προσεγγίσεις.
Μετά από όλα αυτά τα παραπάνω αδιάσειστα γεγονότα και την αλήθεια των αριθμών, καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα:
Πρώτον, ότι θα αποτελούσε πραγματική καταστροφή για τη χώρα να διαρραγεί αυτή τη χρονική περίοδο η σχέση συνεργασίας με τους Ευρωπαίους εταίρους, καθώς θα οδηγήσει σε βαρύτατες απώλειες για την Ελλάδα, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν. Και όταν κάποιοι εξ’ ημών διατυμπανίζουμε ότι θα «σκίσουμε το μνημόνιο μονομερώς», τότε η σχέση συνεργασίας κινδυνεύει σοβαρά. Η ρήξη θα είναι αναπόφευκτη.
Δεύτερον, η Ελλάδα μετά δυσκολίας μπορεί να χρηματοδοτήσει τις ταμειακές της ανάγκες έως τις αρχές του καλοκαιριού. Θα πρέπει λοιπόν να δανειστεί είτε από την Ευρώπη (άρα νέο μνημόνιο…) είτε από τις αγορές. Οι αγορές ωστόσο, λόγω του πολιτικού κινδύνου, έχουν εκτοξεύσει τα επιτόκια στα ύψη και δεν πρόκειται να μας δανείσουν με χαμηλά επιτόκια αν προηγουμένως δεν έχουμε συμφωνήσει σε μια σαφή σχέση συνεργασίας με την Ευρώπη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τόσο η πολιτική στήριξη της Ευρώπης, όσο και η «πιστωτική γραμμή στήριξης» είναι απαραίτητες για την Ελλάδα, προκειμένου να μπορέσει, πρώτον να δανειστεί και δεύτερον να δανειστεί φτηνά. Πρέπει να μειώσουμε με κάθε τρόπο το επιτόκιο δανεισμού του Δημοσίου, μηδενίζοντας τον πολιτικό κίνδυνο αφού τα πρωτογενή πλεονάσματα, η ανάπτυξη 2,9% για το 2015 και τα υπόλοιπα οικονομικά στοιχεία πετυχαίνουν την εξάλειψη του οικονομικού κινδύνου και το δανεισμό με χαμηλά επιτόκια.
Και γιατί πρέπει να γίνει αυτό; Γιατί έτσι θα διαχυθεί σε όλη την οικονομία φθηνότερο χρήμα. Το φθηνότερο χρήμα θα φέρει στη χώρα επενδύσεις σε όλους του τομείς της οικονομίας, προς όφελος της ανάπτυξης, των δημοσίων εσόδων και της καταπολέμησης της ανεργίας. Επιπλέον, είναι προφανές ότι εάν μειωθεί ο κίνδυνος της χώρας, οι αξίες των κινητών και ακινήτων αξιών θα ανέβουν. Σε αυτές, προφανώς, περιλαμβάνονται τόσο οι υπό ιδιωτικοποίηση εταιρείες του Δημοσίου μέσω του ΤΑΙΠΕΔ όσο και τα ακίνητα του Δημοσίου.
Είναι γνωστό ότι το επιτόκιο δανεισμού ταυτίζεται με τον κίνδυνο. Όσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος τόσο υψηλότερη είναι η αποζημίωση που αναζητά ο επενδυτής για να αναλάβει αυτό τον κίνδυνο, το οποίο μεταφράζεται σε χαμηλότερες αποτιμήσεις. Όσο μικρότερο το ρίσκο τόσο υποχωρεί το επιτόκιο, και αντίστοιχα αυξάνονται οι αξίες. Τρεις είναι οι κίνδυνοι που εξετάζει ο κάθε σοβαρός επενδυτής: Α) ο κίνδυνος της χώρας (πολιτικός και οικονομικός), που εκφράζεται με την απόδοση του κρατικού ομολόγου Β) ο κίνδυνος της εταιρίας και Γ) ο μετοχικός κίνδυνος. Δηλαδή η σχέση του αυξημένου κινδύνου μιας μετοχής σε σχέση με το ομόλογο.
Τρίτον, μια πιθανή διεξαγωγή πρόωρων εκλογών στα τέλη Ιανουαρίου ή στις αρχές Φεβρουαρίου, θα μείωνε δραματικά το χρόνο ουσιαστικής διαπραγμάτευσης και θα τον περιορίσει σε μόλις δύο με τρεις εβδομάδες! Θα μπορούσε άραγε ο ΣΥΡΙΖΑ να προχωρήσει σε κουρέματα χρέους και σε τόσες άλλες επιδιώξεις που επαγγέλλεται μέ
