Η χαμηλή εκπαίδευση αγροτών σήμερα, μοχλός ανάπτυξης αύριο

γράφουν ο Δρ. Κωνσταντίνος Μπαγινέτας και Στέλιος Πέτσας[1]

Η γνώση αποτελεί προϋπόθεση προσαρμογής, εξέλιξης, καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας.

Στον αγροτικό τομέα η γνώση είναι απαραίτητη για την καλύτερη οργάνωση της παραγωγής, τη διαχείριση των οικονομικών της αγροτικής εκμετάλλευσης και την προώθηση του προϊόντος που παράγεται. Επιπλέον, ο βαθμός εκπαίδευσης των αγροτών επηρεάζει τις πρακτικές που εφαρμόζουν και την υιοθέτηση νέων αγρο-περιβαλλοντικών πολιτικών.

Ωστόσο, στην Ελλάδα οι αγρότες φαίνεται να υπολείπονται σημαντικά στα ποσοστά εκπαίδευσης, άρα και εφαρμογής καινοτόμων μεθόδων, έναντι της υπόλοιπης Ευρώπης. Από τα στοιχεία της Eurostat, που κατατάσσουν τη χώρα μας ουραγό στα ποσοστά εκπαίδευσης των αγροτών σε επίπεδο ΕΕ, επισημαίνουμε τρία θεμελιώδη χαρακτηριστικά.

1^ον. Στην Ελλάδα από τους 723.010 αγρότες το 97% (δηλαδή 697.860 άτομα) έχει μόνο πρακτική εμπειρία, το 3% των αγροτών (δηλαδή 22.790 άτομα) έχει βασική εκπαίδευση και μόνο το 0,33% των αγροτών (δηλαδή 2.360 άτομα) έχει πλήρη γεωργική εκπαίδευση (Διάγραμμα 1). Σε επίπεδο ΕΕ τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 81%, 12% και 7%. Συνεπώς, η συντριπτική πλειοψηφία των εν ενεργεία αγροτών της χώρας μας έχει ως υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης την πρακτική εμπειρία.

Διάγραμμα 1. Ποσοστό αγροτών που έχουν πρακτική εμπειρία, βασική εκπαίδευση ή πλήρη γεωργική εκπαίδευση (δεδομένα 17/01/2013)

Πηγή: Eurostat, Διαθέσιμα στοιχεία για την Ιταλία μόνο για πλήρη γεωργική εκπαίδευση.

 

2^ον Επικεντρώνοντας στους Νέους Αγρότες, κάτω των 35 ετών, το ποσοστό αυτών που διαθέτουν μόνο πρακτική εμπειρία είναι 83% (δηλαδή 41.590 αγρότες σε σύνολο 50.130), ενώ στην ΕΕ το αντίστοιχο ποσοστό είναι 75%. Το ποσοστό αυτών με βασική εκπαίδευση είναι 16% (δηλαδή 8.000 αγρότες), έναντι 10% στην ΕΕ, ενώ το ποσοστό αυτών με πλήρη γεωργική εκπαίδευση είναι 1% (δηλαδή 530 αγρότες), έναντι 14% στην ΕΕ (Διάγραμμα 2 και Πίνακας 1). Και ξεκινούμε από χαμηλότερη αφετηρία και συνεχίζουμε να αποκλίνουμε!

Διάγραμμα 2. Ποσοστό των αγροτών με πρακτική εμπειρία, βασική εκπαίδευση ή πλήρη γεωργική εκπαίδευση, ανάλογα με την ηλικία (δεδομένα 29/08/2013)

 

Πηγή: Eurostat.

Πίνακας 1. Ποσοστό των αγροτών με πρακτική εμπειρία, βασική εκπαίδευση ή πλήρη γεωργική εκπαίδευση, ανάλογα με την ηλικία (δεδομένα 29/08/2013)

Πηγή: Eurostat.

3^ον Δεδομένου των προηγούμενων επισημάνσεων, ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι στην Ελλάδα μόνο το 1% των αγροτών (δηλαδή μόλις 4.130 αγρότες σε σύνολο 723.010), συμμετείχε σε κάποιο πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης κατά τους τελευταίους 12 μήνες, σε αντίθεση με το επίσης απογοητευτικό 6% σε επίπεδο ΕΕ. Το ποσοστό αυτό επιδεινώνεται όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης των αγροτών. Ο Πίνακας 2 δείχνει ότι μόλις 2.180 αγρότες ή το 0,31% μεταξύ αυτών που διαθέτουν αποκλειστικά πρακτική εμπειρία συμμετείχε σε κάποιο πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης τους τελευταίους 12 μήνες, έναντι 3% στην ΕΕ. Δέκα (10) φορές κάτω! Στους αγρότες με βασική εκπαίδευση 7% (δηλαδή 1.620 αγρότες), έναντι 18% στην ΕΕ. Τέλος, όσον αφορά αυτούς με πλήρη γεωργική εκπαίδευση το ποσοστό ανήλθε σε 14% έναντι, 23% στην ΕΕ. Με άλλα λόγια, το 99% των εν ενεργεία αγροτών της χώρας μας δεν συμμετείχε σε κανένα πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης κατά τους τελευταίους 12 μήνες! Και μάλιστα η απόσταση είναι τεράστια στην κατηγορία που την έχει μεγαλύτερη ανάγκη, δηλαδή μεταξύ των αγροτών που διαθέτουν μόνο πρακτική εμπειρία!

Διάγραμμα 3. Ποσοστό αγροτών με συμμετοχή σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης στους τελευταίους 12 μήνες (δεδομένα 29/8/2013)

 

Πίνακας 2. Αγρότες με συμμετοχή σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης τους τελευταίους 12 μήνες, ανά επίπεδο εκπαίδευσης (δεδομένα 29/8/2013)

(1, 2) Εκτός της Ιταλίας

Πηγή: Eurostat.

Καταλήγοντας, προκύπτει ότι το ανθρώπινο δυναμικό της αγροτικής μας οικονομίας διακατέχεται από πολύ χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης.

 

Στην πράξη αυτό σημαίνει σημαντική αδυναμία προσαρμογής στα νέα δεδομένα τα οποία, ιδιαίτερα στην εποχή του έντονου ανταγωνισμού στον αγρο-διατροφικό τομέα, εντός και εκτός ΕΕ, επιβάλλουν δύο πράγματα. Πρώτον, την άμεση ανταπόκριση στις απαιτήσεις και στα πρότυπα που προσδοκούν οι ευρωπαίοι και παγκόσμιοι καταναλωτές, με την παραγωγή πιστοποιημένων, ποιοτικών αγροτικών προϊόντων. Δεύτερον, την ενσωμάτωση στην παραγωγική διαδικασία συγκεκριμένων μεθόδων και πρακτικών οι οποίες ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και οδηγούν στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας των παραγόμενων προϊόντων, την οποία θα καρπώνονται οι ίδιοι οι παραγωγοί.

Η Νέα Δημοκρατία αντιλαμβάνεται τη σημασία που διαδραματίζει η ουσιαστική γεωργική εκπαίδευση και κατάρτιση, στην προσπάθεια να καταστεί ο αγροτικός τομέας πραγματικά βιώσιμος πυλώνας ανάπτυξης της υπαίθρου και αρωγός στην έξοδο της χώρας μας από την κρίση. Για αυτό, βασική δέσμευσή μας είναι η άμεση ενεργοποίηση των Μέτρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, τα οποία σήμερα βρίσκονται σε «κώμα», παρά το γεγονός ότι περιλαμβάνουν «Δράσεις Μετάδοσης Γνώσεων και Ενημέρωσης», «Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Διαχείρισης της Γεωργικής Εκμετάλλευσης» και «Συστήματα Ποιότητας Γεωργικών Προϊόντων και Τροφίμων». Μέτρα συνολικού προϋπολογισμού 291,8 εκατ. ευρώ δημόσιας συμμετοχής, εκ των οποίων το 80% προέρχεται από ην ΕΕ, προσθέτοντας κεφάλαια, γνώση και ανταγωνιστικότητα στην Ελληνική αγροτική οικονομία.

Οι δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει στο Πρόγραμμά μας για τον πρωτογενή τομέα με

• ενθάρρυνση και στήριξη της σύστασης Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών,
• εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των συνεταιρισμών με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια,
• διασφάλιση εγγυητικών κεφαλαίων και επαρκούς χρηματοδότησης,
• υποστήριξη της σύνδεσης της αγροτικής παραγωγής με άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας,
• μείωση του εισαγωγικού συντελεστή του φόρου εισοδήματος των αγροτών από το 22% που είναι σήμερα στο 9%,
• μείωση του φορολογικού συντελεστή στα κέρδη των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην αγροτική οικονομία από το 29% στο 20%,

σε συνδυασμό με τη γνώση και την κατάρτιση θα επιτρέψει στους Έλληνες παραγωγούς να αδράξουν τις πολλές ευκαιρίες που προσφέρει η πολιτική της Νέας Δημοκρατίας για ένα νέο πρότυπο αγροτικής επιχειρηματικότητας που ξεκινάει από το ράφι και όχι από το χωράφι.