Δεύτερο, επειδή «τις επόμενες εβδομάδες θα ακούσουμε σημεία και τέρατα. Είναι η τελευταία σας ευκαιρία, θα πάθετε αυτό, θα πάθετε εκείνο, θα ενσωματώσουν οι Τούρκοι τα κατεχόμενα, θα σας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι»
Τρίτο, επειδή «ακούω ως τη βασική απειλή για το μέλλον ότι θα ενσωματώσουν οι Τούρκοι τα κατεχόμενα. Δεν είναι εύκολο να το κάνουν. Εάν ήταν εύκολο, θα το είχαν κάνει χρόνια τώρα».
Τέταρτο, «ας υποθέσουμε, ότι η Τουρκία αποφασίζει να προβεί σε ενσωμάτωση. Θα είναι αναμφισβήτητα μία θλιβερή εξέλιξη που απλώς θα επιβεβαιώνει και τυπικά την πραγματικότητα που βιώνουμε στο νησί από το 1974. Βαυκαλιζόμαστε μήπως ότι συνομιλούμε τους Τουρκοκυπρίους; Μήπως οι Τουρκοκύπριοι κατέχουν την Κύπρο; Η Τουρκία την κατέχει και αυτός είναι ο πραγματικός συνομιλητής της ελληνοκυπριακής πλευράς. Τυχόν ενσωμάτωση θα μας οδηγήσει να αντικρύσουμε κατάματα αυτή την πραγματικότητα».
Πέμπτο, «για να αποτρέψουμε δυσμενείς εξελίξεις, ακόμη και τυχόν ενσωμάτωση, καλό είναι να αποφύγουμε με κάθε τρόπο να φθάσουμε σε ένα νέο δημοψήφισμα…πρέπει να σταματήσουμε τη διαδικασία πιο πριν».
Τάδε έφη Α. Συρίγος, πανεπιστημιακός, σε ομιλία του στη Λευκωσία στις 11 Δεκεμβρίου. Οι απόψεις αυτές απέκτησαν «ιδεολογική» φόρμα μέσα από τη σκέψη του Μ. Δούντα. Επί της ουσίας συνιστούν μια γραμμή υπέρ της συντήρησης του σημερινού status quo στην Κύπρο μέχρι που να αλλάξουν οι διεθνείς συσχετισμοί και να γίνουν ευνοϊκοί για τους ε/κ. Ορισμένες δυνάμεις στη νήσο τείνουν προς τη θεωρία Δούντα, αλλά δεν έχουν το θάρρος να το πουν δημόσια. Επιφανής μαθητής της «σχολής» της αδράνειας υπήρξε ο Π. Μολυβιάτης.
Τέσσερεις παρατηρήσεις επί της ομιλίας Συρίγου:
Πρώτο, η θέση ότι «καλό είναι να αποφύγουμε με κάθε τρόπο να φθάσουμε σε ένα νέο δημοψήφισμα…πρέπει να σταματήσουμε τη διαδικασία πιο πριν», εκτός από πρόχειρη επινόηση, δεν είναι πολιτικά εφικτή. Η συντεταγμένη κυπριακή πολιτεία διεξάγει συνομιλίες για επίλυση του κυπριακού με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Αυτό συνιστά τη θέληση της μεγάλης πλειοψηφίας των ε/κ, της πλειοψηφίας που σχηματίζουν τα μεγάλα κόμματα, οι μαζικές συνδικαλιστικές ενώσεις, και ισχυρός αριθμός από τα μικρά κινήματα πολιτών.
Δεύτερο, η άποψη ότι «βαυκαλιζόμαστε μήπως ότι συνομιλούμε τους Τουρκοκυπρίους; Μήπως οι Τουρκοκύπριοι κατέχουν την Κύπρο; Η Τουρκία την κατέχει και αυτός είναι ο πραγματικός συνομιλητής της ελληνοκυπριακής πλευράς. Τυχόν ενσωμάτωση θα μας οδηγήσει να αντικρύσουμε κατάματα αυτή την πραγματικότητα». Προφανώς η άποψη αποτυπώνει έναν ισχυρό άλλοθι για να αποφύγουμε να δούμε τα πραγματικά δεδομένα, τις ισορροπίες και τις αποχρώσεις επί του εδάφους. Οι έως τώρα συγκλίσεις Αναστασιάδη-Ακιντζί, οι προηγούμενες ανάμεσα στον Δ. Χριστόφια και το Μ. Α. Ταλάτ δείχνουν μια διαφορετική πραγματικότητα. Οι δύο τ/κ ηγέτες στα ζητήματα που έχουν δυνατότητες, έχουν συμβάλει στο να γίνουν σημαντικά βήματα προόδου, όπως βεβαιώνουν τα συμφωνηθέντα ανάμεσα στους πιο πάνω «τέσσερεις». Η άποψη ότι «τυχόν ενσωμάτωση θα μας οδηγήσει να αντικρύσουμε κατάματα αυτή την πραγματικότητα», καθώς έτσι η ε/κ πλευρά θα συνομιλεί απ΄ευθείας με την κατοχική δύναμη, συνιστά μιαν αποθέωση της επιπόλαιας γνώσης, κυρίαρχης σε δυνάμεις που μαθαίνουν το κυπριακό σε συνοικιακές βιβλιοθήκες.
Οι σχέσεις Τουρκίας- τ/κ, οι εξαρτήσεις και οι ποσότητες αυτονομίας των τ/κ έχουν περάσει από σαράντα κύματα (βλ. www.larkoslarkou.org.cy e–book «Οι Τουρκοκύπριοι σε αναζήτηση, 2003-2010»). Αν δεν κατανοεί κανείς γιατί οι τ/κ διαδήλωναν κατά του Ρ. Ντενκτάς μέχρι την ανατροπή του το 2003, αν δεν καταλαβαίνει γιατί ψηφίζουν Ταλάτ και όχι Έρογλου το 2005, Ακιντζί και όχι Έρογλου το 2015, τότε δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί μια κοινωνία κάτω από την σκληρή εποπτεία του στρατού κατοχής και του πρέσβη, προσπαθεί κάτω από δυσμενείς συνθήκες να επιτύχει μια διαφορετική πορεία -μια δική της ερμηνεία της ορολογίας «κυπριωτισμός». Αυτός ο φαύλος κύκλος στις σχέσεις Τουρκίας-τ/κ μπορεί να σπάσει μόνο με την επίλυση του κυπριακού. Αλλά, αν πράγματι, θέλει κανείς να δει την «πραγματικότητα κατάματα», μπορεί να πάει στο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα, στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου, και να δει προς την Κερύνεια, δεξιά και αριστερά της και, ίσως, μετά σκεφθεί, ότι οι επιπολαιότητες κοστίζουν απίστευτης ποσότητας ανθρώπινο πόνο…
Τρίτο, συνιστά μια παραβίαση κανόνων της κοινής λογικής το να αμφισβητεί κάποιος το δικαίωμα στην ελληνοκυπριακή κοινωνία να έχει τον πρώτο λόγο, ως προς τα επόμενα βήματα. Πρώτο, γιατί είναι αυτή που υφίσταται την τραγωδία της εισβολής και της κατοχής. Δεύτερο, είναι αυτή που γνωρίζει από πρώτο χέρι τις δυνάμεις και τις δυνατότητας της κάθε επιλογής. Τρίτο, γιατί οι ιστορικές περιπέτειες την ενισχύουν με την κατάλληλη γνώση για το πώς θα προχωρήσει στο μέλλον. Τέταρτο γιατί αυτή η κατακτημένη γνώση οδηγεί σε απόρριψη κάθε ιδέας που οδηγεί τον κυπριακό ελληνισμό σε μακρόσυρτο ταγκό με τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά.
Τέταρτο, οι απόψεις της «σχολής της αδράνειας» συνιστούν πλήρη αντίθεση με τη στρατηγική που έφερε σε πέρας ο Γ. Κρανιδιώτης -συνοπτικά η ενταξιακή πορεία και η ένταξη στην ΕΕ να γίνει ο καταλύτης της λύσης. Να μεταφέρουμε δηλαδή το πεδίο της λύσης από το κίνημα των αδεσμεύτων στο ευρωπαϊκό γήπεδο, να αξιοποιήσουμε εργαλεία που προσφέρει το κεκτημένο για να έχει η λύση «σφραγίδα» ΕΕ. Όπως λ.χ. συμμετοχή της ΕΕ στο μηχανισμό εποπτείας της αποχώρησης του στρατού κατοχής και της γενικότερης αποστρατικοποίησης, εγγύηση εφαρμογής της λύσης, θεμελιώδεις ελευθερίες, ανοικοδόμηση, ανάπτυξη. Η ΕΕ είναι το πιο κατάλληλο πλαίσιο για να απαντήσει η Κύπρος τις σημερινές προκλήσεις σε ένα περιβάλλον που οριοθετείται από το τρίπτυχο ανοικτά σύνορα, κοινές προκλήσεις, υπερεθνικές απαντήσεις.
Επιλογικά. Δεν διαφεύγει της προσοχής μου η φράση Συρίγου ότι «το είχε πει και ο Πέτρος Μολυβιάτης: «δεν υπάρχουν τελευταίες ευκαιρίες. Η ζωή συνεχίζεται και η ζωή προσφέρει δυνατότητες και ευκαιρίες». Επειδή τον Π. Μολυβιάτη πιθανόν να μην τον ενδιαφέρει πόσες χιλιάδες ε/κ πρόσφυγες έφυγαν από τη ζωή, άρα, η ζωή δεν συνεχίζεται, θεωρώ ότι «η ζωή προσφέρει πάντοτε δυνατότητες και ευκαιρίες» για λαούς και ηγεσίες που θέλουν και μπορούν να καθοδηγούν τις εξελίξεις πάνω σε στέρεες βάσεις, μελετούν Ε. Βενιλέζο, όχι Κ. Καραμανλή -20004/09.
Γι’ αυτό στη φράση Μολυβιάτη θα αντιπαραβάλω τη σκέψη του Γ. Κρανιδιώτη, ενός μαχητικού αντίπαλου της σχολής της αδράνειας, επιφανές μέλος της οποίας υπήρξε ο Μ. Μολυβιάτης. Αυτά είπε ο Γ. Κρανιδιώτης στις 20 Σεπτεμβρίου 1997:
«Η διχοτόμηση είναι η χειρότερη δυνατή εξέλιξη στο κυπριακό , όχι μόνο για λόγους εθνικούς διότι ένα κομμάτι στο οποίο για 3.000 χρόνια έχει ζήσει ο κυπριακός ελληνισμός θα εγκαταλειφθεί, αλλά διότι μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργήσει μια εκρηκτική κατάσταση στο νησί, θα υπάρχει ένα σύνορο εύθραυστο, εκατοντάδων χιλιομέτρων στην Κύπρο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ή μεταξύ δύο ανεξάρτητων κρατών το οποίο θα είναι επικίνδυνο και εστία σύγκρουσης, μια αντιπαράθεση που θα διαιωνίζεται, αποσταθεροποιητικός παράγοντας για όλη την ευρύτερη περιοχή. Στην περίπτωση αυτή ο κυπριακός ελληνισμός πραγματικά θα κινδυνεύει, θα νομιμοποιηθεί η τουρκική εισβολή και κατοχή, με όλες τις επιπτώσεις που θα έχει η άρση της παρανομίας και του αποκλεισμού, που υπάρχει αυτή τη στιγμή στα κατεχόμενα. Μια τέτοια εξέλιξη αντιστρατεύεται τις αρχές πάνω στις οποίες έχει οικοδομηθεί η μεταπολεμική και μεταψυχροπολεμική Ευρώπη..» (ομιλία στην Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ, 20 Σεπτεμβρίου 1997).
