Έχω μάθει από την ιστορία πως στις μεγάλες οικονομικές κρίσεις το συλλογικό αίσθημα της οδύνης περνά διαδοχικά πέντε φάσεις. Πρώτη φάση: σοκ, η αντεστραμμένη πυραμίδα με τα δανεικά σωριάζεται στα κεφάλια των ανθρώπων. Δεύτερη: αγωνία, προσωπική και κοινωνική. Τρίτη: θυμός και αγανάκτηση. Τέταρτη: κατάθλιψη. Στην πέμπτη φάση εμφανίζεται μια διχάλα, μια διασταύρωση:
ή αυτοκτονείς συλλογικά ψάλλοντας το “αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων” όπως ο Σαμψών ή λες “φτου κι από την αρχή” κάνεις το θυμό θετική σκέψη, θετικό σχέδιο, θετική δράση, δράση, δράση! για να ανακτήσεις το χαμένο χρόνο, τα χαμένα εισοδήματα, τις χαμένες θέσεις εργασίας.
Ξέρω ότι το διαζευκτικό ή – ή ακούγεται σαν εκβιαστικό δίλημμα. Αλλά αυτή η διασταύρωση, η διχάλα, αυτό το ή – ή αποτελεί την ουσία της ανθρώπινης και της πολιτικής κατάστασης. Είναι τα όρια των ελεύθερων επιλογών μας. Είναι τα όρια των εναλλακτικών δρόμων που διαθέτουμε. Σαν τον Οιδίποδα θα βρισκόμαστε πάντα στις κρίσιμες καμπές της προσωπικής και εθνικής ζωής μας στη μοιραία διχάλα Δελφών – Δαυλίδας. Έτσι και τώρα στο σκληρό Απρίλη του 2012 είμαστε στην κόψη ανάμεσα στο ή και στο ή.
