του Μιχάλη Κατρίνη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ιστορική καμπή: Η επιτυχής αντιμετώπιση της κρίσης χρέους και δανεισμού θα κρίνει την ίδια την εξέλιξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Γιατί, αντίθετα από ό,τι διατείνονται και διατυμπανίζουν συγκεκριμένες φωνές, το πρόβλημα δεν είναι ελληνικό αλλά συστημικό και αφορά στα δομικά στοιχεία που συνθέτουν την αρχιτεκτονική και τη λειτουργία των μηχανισμών της ευρωζώνης και κάτι πολύ περισσότερο: Την ίδια την ουσία και την ισχύ της πολιτικής και την πλήρη υποταγή της στις δυνάμεις της αγοράς.
Ασφαλώς οι «πατέρες της Ευρώπης» δεν θα ήταν περήφανοι σήμερα, βλέποντας τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα που βρίσκονται στη διάθεση της ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης και στην υπηρεσία των λαών, να εξαρτούν και την παραμικρή τους κίνηση από τις αντιδράσεις και τις κρίσεις των οίκων αξιολόγησης.
Και οι σημερινές ηγεσίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος (Επιτροπή, ΕΚΤ, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο) δεν θα πρέπει να αισθάνονται περήφανες για τον εκμηδενισμό της θεσμικής ισχύος της Ένωσης αλλά και του δημοσίου ελέγχου στην οικονομική δραστηριότητα. Ο κ. Γιούνκερ δήλωσε ότι η Ελλάδα θα χάσει μέρος της κυριαρχίας της, όμως και το ίδιο το Eurogroup έχει χάσει μέρος της δικής του κυριαρχίας έναντι των οίκων.
Η πλήρης ασυδοσία των οίκων, που προφανώς εμπλέκονται σε σκοτεινές ιστορίες οικονομικών εγκλημάτων, είναι αποτέλεσμα μιας πολιτικής και οικονομικής αντίληψης που έχει κυριαρχήσει εδώ και δύο δεκαετίες. Η αντίληψη αυτή διακηρύσσει το δόγμα των τέλειων αγορών που αυτορρυθμίζονται και αυτοελέγχονται σε τέτοιο άριστο βαθμό, ώστε καθίσταται περιττή η δημόσια παρέμβαση. Έτσι, η σύγχρονη έννοια της διακυβέρνησης θεωρεί ως conditio sine qua non την εκχώρηση διοικητικής ύλης στις δυνάμεις της αγοράς καθώς «ξέρουν και μπορούν καλύτερα».
Η αντίληψη αυτή, που έχει διαποτίσει τις πολιτικές δυνάμεις που ασκούν σήμερα τις ευρωπαϊκές δημόσιες πολιτικές, γιγάντωσε την εξουσία των οίκων και των εξωθεσμικών οικονομικών κέντρων έναντι των κυρίαρχων κρατών αλλά με τις φούσκες του 2007 έδειξε τα όριά της οδηγώντας σήμερα την ευρωζώνη στα δικά της όρια.
Έστω και τώρα λοιπόν απαιτείται δημόσιος έλεγχος και αυστηρή εποπτεία επί των οίκων, περιλαμβανομένης και της δικαστικής προστασίας όπως ζητήσαμε σε πρόσφατη ερώτησή μας, ώστε να λάβουν το μήνυμα ότι η περίοδος της ασυδοσίας έναντι κρατών, λαών και κοινωνιών τελείωσε. Η δημιουργία ενός δημόσιου ευρωπαϊκού οργανισμού που θα υπηρετεί την ασφάλεια και τη σταθερότητα και όχι την κερδοσκοπία είναι το πρώτο αποφασιστικό θεσμικό βήμα της πολιτικής Ευρώπης πριν παρασυρθεί στο μετέωρο βήμα της ιδιότυπης συγκυβέρνησης με τους οίκους αξιολόγησης. Χωρίς αυτό δεν έχει κανένα νόημα καμία συζήτηση για την ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση και καμία προσπάθεια να βάλει τάξη η Ευρώπη στα του οίκου της.
