του Θάνου Καλαμίδα.
Στις 28 Ιουλίου του 1914, ακριβώς 100 χρόνια σαν σήμερα, ο Αυστροουγγρικός στρατός έριξε τις πρώτες βολές κατά του Σερβικού στρατού ξεκινώντας ένα πόλεμο που θα έπαιρνε παγκόσμιες διαστάσεις και θα άλλαζε την ιστορία της ανθρωπότητας με πολλούς τρόπους. Τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το περιοδικό Ovi, όπως ακριβώς και το apopseis είναι περιοδικά άποψης και όχι ιστορικά και σε αυτή την αγγλόφωνη έκδοση, αυτό ακριβώς κάνουμε. Τέσσερεις έγκυροι καθηγητές πανεπιστημίου εκφράζουν άποψη και σκέψεις για το πώς από την χαοτική κατάσταση του 1914, από ένα βάρβαρο και πραγματικά απάνθρωπο πόλεμο φτάσαμε στο 2014 και στις συγκλονιστικές στιγμές που βλέπουμε να ξετυλίγονται στη Γκάζα, στη Σομαλία, στη Νιγηρία, στη Ν.Α. Ασία και σχεδόν σε κάθε ήπειρο γύρω μας.
Τα γεγονότα της εποχής έχουν άμεση σχέση με την ιστορία της Ελλάδος και μάλιστα – εδώ παρενθετικά – είναι κρίμα γιατί ενώ οι περισσότεροι γνωρίζουμε τόσα πολλά ακόμα και απλά εγκυκλοπαιδικά για το τι χρώμα ήταν τα σανδάλια που φόραγε ο Σπαρτιάτης Λεωνίδας, έχουμε απολυτή άγνοια για το τι συνέβη την περίοδο 1900 – 1920. Η αναφορά στα σανδάλια του Λεωνίδα είναι φυσικά υπερβολή, αλλά οι γνώσεις μας σαν έθνος και σαν εκπαίδευση γι αυτή τη περίοδο είναι πικρή αλήθεια.
Πολύ περισσότερο είναι αλήθεια η άγνοια μας για το έγινε εκείνη τη περίοδο στην Ευρώπη, σε μια Ευρώπη που άλλαζε δραματικά, και τι συνέπειες είχαν αυτές οι αλλαγές για την Ελλάδα. Είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν διεθνείς νόμοι και συνθήκες που διέπουν όχι μόνο εσωτερικά θέματα της Ελλάδος αλλά ακόμα και της σχέσεις τις με τους γείτονες.
Κάτι ακόμα γι αυτή τη περίοδο και πολύ συγκεκριμένα για τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο, το φαινόμενο της γενικότερης «αμνησίας» και η έλλειψη γνώσης και περιέργειας για τα γεγονότα του πολέμου, έχω την υποψία ότι έχει σαν βάση του τις ένοχες που νοιώθουμε όλοι μας γι αυτό που πραγματικά συνέβη στην Ευρώπη για τέσσερα χρόνια.
Για τέσσερα χρόνια δυο πλευρές χρησιμοποιώντας κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο, χρησιμοποιώντας εκατομμύρια ψυχές σαν αναλώσιμα πιόνια, αντιπαρατεθήκαν όχι για νικήσουν ο ένας τον άλλον, αλλά για να εξαλείψουν ο ένας τον άλλο από το πρόσωπο της γης. Φανταστείτε ότι σήμερα κόντεψε η δύση να επιτεθεί στη Συρία και πριν από μερικά χρόνια η Αμερική έβαλε φωτιά στο Ιράκ με αποτελέσματα που τα ζούμε ακόμα και σήμερα, μόνο με την υποψία ύπαρξης χημικών και βιολογικών όπλων.
Σήμερα η υποψία είναι αρκετή για να ξεκινήσει πόλεμος. Το 1914 οι σημερινοί κριτές τα χρησιμοποιούσαν χωρίς καμία απολύτως ένδεια. Μάλιστα πριν αλλά και κατά τη διάρκεια του πολέμου και οι δυο πλευρές είχαν πειραματιστεί με χημικά και βιολογικά όπλα πάνω σε άμαχο πληθυσμό, σε αποστολές που έλεγχαν, για να μελετήσουν τα αποτελέσματα. Η ανθρώπινη ζωή είχε μηδενική αξία και εκτίμηση.
Μα μιας και μιλάμε για εκτίμηση. Ο αμερικανικός στρατός είχε δημιουργήσει τάγματα αποτελούμενα μόνο από μαύρους στρατιώτες και ήταν πάντα στη πρώτη γραμμή με αδιάφορο για τους σχεδιάζοντες τις επιθέσεις τον αριθμό απωλειών. Ήταν αναλώσιμοι. Όλες τις αποστολές σίγουρης αυτοκτονίας για τον αμερικανικό στρατό στο 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο τις αναλάμβαναν αυτά τα τάγματα. Αλλά και πάλι αυτά είναι απλά παραδείγματα της βαρβαρότητας και της περιφρόνησης της ανθρωπινής ζωής που έδειξαν και οι δυο πλευρές. Γι αυτό και οι ενοχές.
Σε κάθε πόλεμο υπάρχουν οι καλοί και οι κακοί και στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο μάλιστα ο διαχωρισμός είναι πολύ διακριτός. Αλλά μελετώντας τι έγινε κατά τη διάρκεια του 1ου Παγκόσμιου Πολέμου ανακαλύπτεις ότι η διαφορές μεταξύ «καλών» και «κακών» δεν είναι πια τόσο διακριτές. Στη ουσία ήταν αυτοκράτορες και βασιλείς που προσπαθούσαν να διευρύνουν ή να συντηρήσουν τις αποικίες τους, να εξαπλώσουν τη ζώνη επηρεασμού τους και να επεκταθούν αδιαφορώντας για τις ανθρώπινες ζωές και βλέποντας του νεκρούς σαν απώλειες ενός παιχνιδιού που το έπαιζαν από τα σαλονάκια του πίνοντας σέρυ.
Παράλληλα όμως, και εδώ είναι η είρωνα της ιστορίας, ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε και μερικές παράπλευρες επιπτώσεις που πραγματικά θα άλλαζαν τον ρου της ιστορίας, ειδικά στην Ευρώπη.
Πρώτον, παράλληλα με τον πόλεμο βρήκαν την ευκαιρία να εξεγερθούν από αποικίες μέχρι ολόκληρα έθνη. Στη Ρωσία η επανάσταση που έφερε τον Λένιν και σύντομα τον Στάλιν στην εξουσία γίνεται μέσα στην περίοδο του 1ο Παγκοσμίου Πολέμου και στα βαλκάνια δυο βαλκανικοί πόλεμοι σηματοδοτούν το τέλος της οθωμανικής αυτοκρατορίας και αλλαγές συνόρων με την δημιουργία, ή καλυτέρα επαναδημιουργία, νέων κρατών. Για την Ελλάδα σημαίνει η επανένωση της Κρήτης με την ελεύθερη Ελλάδα. Τόσο στην Αφρική όσο και στην ΝΑ Ασία ξεκινάνε κινήματα που τις περισσότερες φορές θα φέρουν μετά από δεκαετίες την ανεξαρτησία στις χώρες τους.
Δεύτερο. Παράλληλα με την ερευνά για καλυτέρα και αποτελεσματικότερα όπλα σε κάθε τομέα γίνονται ανακαλύψεις που επηρεάζουν την μηχανική, τη φυσική, τη χημεία, την ιατρική και πολλές άλλες επιστήμες. Σειρές από φάρμακα ανακαλύπτονται η για να θεραπεύσουν βιολογικά όπλα της άλλη πλευράς ή κατά λάθος στη προσπάθεια για να κατασκευάσουν ισχυρότερα όπλα. Οι μεταφορές αλλάζουν οριστικά περνώντας στη μηχανοκίνητη εποχή και ο άνθρωπος πετάει ανακαλύπτοντας τους αιθέρες και εξελίσσοντας το αεροπλάνο. Οι επικοινωνίες περνάνε σε άλλη διστάσει με την χρήση των ραδιοκυμάτων.
Τρίτο. Η Ευρώπη κυρίως αλλάζει κοινωνιολογικά. Και ειδικά μετά το τέλος του 1ου Παγκόσμιου Πόλεμου. Έχοντας χάσει εξουσίες και αίγλη η αριστοκρατία αφήνει χώρο για τη δημιουργία μιας νέας τάξης που σταδιακά και για πολλά χρόνια θα κυριαρχήσει στην ευρωπαϊκή και κυρίως δυτική πραγματικότητα. Η μεσαία τάξη. Παράλληλα και χάρις στη ρωσική επανάσταση, αποκτά συνείδηση η εργατική τάξη δημιουργώντας μια πραγματικότητα στην έννοια πάλη των τάξεων.
Θα υπάρξουν και πολλά αρνητικά αποτελέσματα. Παρά πολλά με ένα το χειρότερο, που δυστυχώς θα το ζήσει ο κόσμος είκοσι χρόνια μετά το τέλος του 1ου Παγκόσμιου Πόλεμου, τη γέννηση του φαινομένου Αδόλφος Χίτλερ.
Αυτή η έκδοση του Ovi είναι στα αγγλικά μιας και το κοινό του Ovi είναι αγγλόφωνο. Όσοι γνωρίζετε αγγλικά ρίξτε μια μάτια. Όσοι δεν γνωρίζετε αγγλικά κοιτάξτε τις φωτογραφίες από το 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο και αν καταφέρουμε να σας υποκινήσουμε να το ψάξετε, να κοιτάξετε άλλου για περισσότερες πληροφορίες, τότε θα έχουμε πετυχει το σκοπό μας.
Το περιοδικό μπορείτε να το κατεβάσετε και από το αρχείο του apopseis, ΕΔΩ!
Σας ευχαριστώ,
Θάνος Καλαμίδας
