γράφει ο Λάρκος Λάρκου.
Από το Κρανς Μοντάνα και μετά ο Ν. Αναστασιάδης μιλά διαρκώς για επιμονή της Τουρκίας να διατηρήσει τα στρατεύματά της, να διατηρήσει τα επεμβατικά δικαιώματα, να έχει στρατιωτική βάση στο νησί κλπ. Στις 2 Δεκεμβρίου 2018 ο Ν. Αναστασιάδης είπε τα εξής:
«Για μια λύση χωρίς εγγυήσεις ή επεμβατικά δικαιώματα και χωρίς τον τουρκικό στρατό κατοχής. Μια λύση που θα έχει τα εχέγγυα ότι μπορεί να είναι λειτουργική και βιώσιμη και, επομένως, θα μπορεί να γίνει αποδεκτή και να εγκριθεί από τους Κυπρίους» (εφ/δα ο «Φιλελεύθερος», 2/12).
Στις 5 Δεκεμβρίου συνέχισε ως εξής: «ο κ. Τσαβούσογλου επέμενε ότι θα έπρεπε να συνεχισθούν οι εγγυήσεις για 15 ή, αν είμαστε καλά παιδιά, για δέκα χρόνια, με τον όρο της αναθεώρησης, review clause. Και αυτό σημαίνει ότι αν δεν συναινούσε η άλλη πλευρά δεν θα τερματίζονταν ποτέ. Δεν ήταν καταληκτική η προθεσμία».
Στα πιο πάνω ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες έδωσε τις κατευθύνσεις του. Διαβάζω από το Πλαίσιο που παρουσίασε ο ίδιος στις πλευρές στις 30 Ιουνίου 2017:
«Σχετικά με την Ασφάλεια, νομίζω ότι θα πρέπει να ξεκινήσουμε να αναγνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε ένα καινούριο σύστημα εγγυήσεων, όχι την συνέχιση του παλιού. Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε τον τερματισμό του μονομερούς επεμβατικού δικαιώματος και της Συνθήκης Εγγυήσεως. Αυτή πρέπει να αντικατασταθεί από ένα στιβαρό σύστημα διασφαλίσεων: το οποίο να είναι πολυμερές/διεθνές με τη συμμετοχή αρκετών χωρών (διεθνής διάσταση). Οι εγγυήτριες δυνάμεις δεν μπορούν να εφαρμόσουν και να εποπτεύουν τους εαυτούς τους.
Σχετικά με τα στρατεύματα, θα πρέπει να υπάρξει μια δραστική μείωση από την πρώτη ημέρα. Και μετά σε ένα χαμηλό αριθμό, αντίστοιχο με αυτό που προβλέπει η παλαιά Συνθήκη Συμμαχίας (χρονοδιάγραμμα για να φτάσουμε τα επίπεδα των στρατευμάτων του 1960 και μηχανισμός επιβεβαίωσης για να επιβλέπει, χρειάζεται να συμφωνηθεί). Σε ό,τι αφορά το θέμα της ύπαρξης ρήτρας λήξεως ισχύος (sunset clause), ή της ύπαρξης ρήτρας επανεξέτασης (review clause), αυτό είναι κάτι που πρέπει να συζητηθεί στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Υπάρχει ανάγκη να συζητηθεί η εξουσιοδότηση / ο σκοπός / το καθεστώς παρουσίας των στρατιωτικών αποσπασμάτων (SOFA Agreement), οι υποχρεώσεις κτλ»
Ο Α. Γκουτέρες παρουσίασε αυτές τις θέσεις, μετά από κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχε με κάθε έναν από τους συμμετέχοντες στη διάσκεψη. Ο Ν. Αναστασιάδης, αν πράγματι ήθελε λύση, θα υποστήριζε σθεναρά το πλαίσιο του ΓΓ και δεν θα παρεμπόδιζε τη συνάντηση των τριών πρωθυπουργών. Έτσι θα δημιουργούσε επιπρόσθετη κινητικότητα υπέρ της επίλυσης έχοντας ως ασπίδα του το πλαίσιο που παρουσίασε ο ΟΗΕ.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ κάνει μιαν ιδιαιτέρως σημαντική αναφορά σχετικά με το εδαφικό. Γράφει,
«Σχετικά με το εδαφικό, ότι η Τ/Κ πλευρά πρέπει να τροποποιήσει τον χάρτη που παρουσίασε με τρόπο που να απαντά στις ανησυχίες που εκφράστηκαν από τους Ε/Κ σε σχέση με ορισμένες τοπικές ευαισθησίες, Θα πρέπει να αναφέρεται η Μόρφου».
Εξ’ όσων δηλώνονταν δημοσίως αυτός ήταν ο κρίσιμος στόχος της ε/κ πλευράς στο εδαφικό-η επιστροφή της Μόρφου υπό ε/κ διοίκηση.
Στο ακανθώδες θέμα του περιουσιακού ο Α. Γκουτέρες θέτει τις βάσεις για εφικτές προσεγγίσεις. Γράφει:
«Σχετικά με το περιουσιακό, εδώ υπάρχουν δυο αρχές: Για τις περιοχές που θα υπόκεινται σε εδαφική αναπροσαρμογή μαζί με το υπόλοιπο καθεστώς να οικοδομηθεί στη βάση ότι θα δίνεται προτεραιότητα στους εκτοπισμένους ιδιοκτήτες αλλά όχι στο 100% των περιπτώσεων. Για περιοχές που δεν θα υπόκεινται στο καθεστώς εδαφικών αναπροσαρμογών να οικοδομηθεί στη βάση που να δίνει προτεραιότητα στους τωρινούς χρήστες αλλά όχι στο 100% των περιπτώσεων. Συγκεκριμένα στοιχεία θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω».
Το θέμα με την ισότιμη μεταχείριση Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων πήρε μεγάλες διαστάσεις λίγο πριν τη Σύνοδο στο Κρανς Μοντάνα. Γ’ αυτό και ο ΓΓ γράφει:
«Σχετικά με την ισότιμη μεταχείριση (equivalent treatment), σε σχέση με την μόνιμη διαμονή Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων, να υπάρχει ένα πλαφόν το οποίο να είναι δίκαιο, με εξαίρεση τους φοιτητές, τους τουρίστες και προσωρινούς εργάτες. Περαιτέρω συζήτηση χρειάζεται για το τι θεωρείται δίκαιο για την αίτηση μόνιμης διαμονής».
Η προσέγγιση του ΓΓ παρέχει μια ρεαλιστική βάση, πάνω στην οποία θα μπορούσαν να προχωρήσουν οι διαβουλεύσεις.
Ο ΓΓ έχει σαφή θέση υπέρ της εκ περιτροπής προεδρίας, βασιζόμενος στο γεγονός πως όλοι οι ε/κ ηγέτες από τον Γ. Κληρίδη μέχρι τον Ν. Αναστασιάδη την έχουν κάνει αποδεκτή. Γι’ αυτό γράφει:
«Σχετικά με την αποτελεσματική συμμετοχή (σ.σ. των τ/κ) θα πρέπει να συζητηθεί περισσότερο σε ό,τι αφορά το ζήτημα της μιας θετικής ψήφου (πότε και κάτω από ποιες συνθήκες, σε ποια σώματα και οι σχετικοί μηχανισμοί επίλυσης αδιεξόδων), ενώ όλα τα εναπομείναντα στοιχεία στον διαμοιρασμό της εξουσίας, συμπεριλαμβανομένου και της τ/κ θέσης για την εκ περιτροπής Προεδρία θα πρέπει επίσης να συζητηθούν».
Πάνω στο σύνολο των χειρισμών του (μέσα και μετά το Κρανς Μοντάνα) ο πρόεδρος Αναστασιάδης εμφανίζει μια επίμονη αγωνία να μην χαλάσει το αφήγημα του -το οποίο καμιά άλλη πηγή δεν επιβεβαιώνει, ούτε η ελληνική κυβέρνηση. Γι’ αυτό λέει στον «Φιλελεύθερο» και τα πιο κάτω:
«Είναι αχρείαστο να ερχόμαστε σε αντιπαράθεση μεταξύ μας και ορισμένοι μάλιστα να προσπαθούν να ενοχοποιήσουν την ελληνοκυπριακή πλευρά και τον Πρόεδρο. Όσοι υπονοούν ότι στο Κρανς Μοντανά μπορούσε να γίνει συμφωνία, να ξέρουν ότι είναι σαν να υπονοούν ότι ήταν δυνατόν να αποδεχτούμε λύση με τουρκικές εγγυήσεις και στρατιωτική βάση της Τουρκίας».
Στο Πλαίσιο Γκουτέρες υπάρχουν οι απαντήσεις στα σημεία που εγείρει. Εκ προθέσεως, παραγνωρίζει τις πρόνοιες ενός πλαισίου που, υποτίθεται, αποδέχεται ως βάση για να φτάσουμε σε λύση. Υπάρχει μια φράση που χρήζει διευκρίνησης: δεν «ενοχοποιείται» στο σύνολό της μια πλευρά γιατί κάθε πλευρά διαθέτει εντός της διαφορετικές προσεγγίσεις. Αυτό που κρίνεται είναι η πολιτική της διπλής ατζέντας που ο ίδιος ακολουθεί για πάνω από δύο χρόνια…
